Tổng thống Donald Trump mới chuẩn thuận kế hoạch trao cho hải quân Mỹ nhiều quyền tự do hơn để thực hiện các cuộc tuần tra vì tự do hàng hải ở Biển Đông, theo một bài đăng trên trang tin Breibart News hôm 21/7.
Kế hoạch của tổng thống Mỹ đồng thời gây sức ép lên các nỗ lực của Trung Quốc gia tăng sự hiện diện quân sự ở vùng biển bằng cách xây đảo nhân tạo.
Các nhà ngoại giao nhìn nhận rằng có thể coi động thái kể trên là một thách thức đối với những tuyên bố đòi chủ quyền biển của Trung Quốc về hầu hết Biển Đông và các nỗ lực của nước này nhằm bác bỏ những tuyên bố chồng lấn của 5 nước khác, gồm có Việt Nam, Malaysia, Indonesia, Brunei và Philippines.
Động thái của Mỹ sẽ làm cho hải quân Trung Quốc phải “bận rộn” trong vùng, và khiến Bắc Kinh khó xử lý những tranh chấp lãnh thổ với những nước khác như Ấn Độ và Nhật Bản.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis đã lập bản kế hoạch mới với lịch hoạt động cho cả một năm, xác định các thời điểm hải quân Mỹ sẽ cử tàu đi xuyên qua những vùng biển có tranh chấp. Ông Mattis đã trình kế hoạch lên Tòa Bạch Ốc hồi tháng 4 năm nay.
Một quan chức Mỹ nói với Breibart News rằng Tòa Bạch Ốc sẽ nắm được tất cả các cuộc tuần tra vì tự do hàng hải nằm trong kế hoạch. Như vậy, họ sẽ không “ngạc nhiên” khi có các đề xuất được chuyển từ dưới lên, và việc phê duyệt sẽ nhanh hơn, theo vị quan chức.
Quan chức này nói thêm quy trình phê duyệt nhanh hơn cũng có nghĩa các cuộc hành quân có thể được thực hiện “thường xuyên hơn”, trong khuôn khổ một chương trình duy trì các vùng biển luôn thông thương, thay vì chỉ là một hoạt động đơn lẻ.
Hiện chưa rõ kế hoạch này có phải là một phần trong một chiến lược lớn hơn về châu Á-Thái Bình Dương, hay nó đơn thuần chỉ nhằm làm cho các hoạt động vì tự do hàng hải diễn ra thường xuyên hơn ở Biển Đông.
Theo kế hoạch mới, hải quân Mỹ sẽ có nhiều tự do hơn so với thời chính quyền Tổng thống Obama.
Chính quyền khi đó đề nghị Hội đồng An ninh Quốc gia phê duyệt các quyết định hành quân quan trọng. Cũng trong thời ông Obama, Mỹ đã đình chỉ các hoạt động tuần tra vì tự do hàng hải trong suốt 3 năm, từ 2012-2015.
Trong năm 2016, Mỹ chỉ có ba cuộc tuần tra như vậy. Trong khi đó, kể từ khi ông Trump nắm quyền đến nay, với khoảng thời gian 6 tháng, Mỹ cũng đã thực hiện tới 3 cuộc tuần tra.
“Rõ ràng mọi việc quay trở lại với mức độ bình thường”, phát ngôn viên chính của Ngũ Giác Đài nói với Breitbart News.
Khi một nước đưa ra tuyên bố chủ quyền biển quá đáng, hải quân Mỹ thách thức lại bằng cách điều tàu, thường là khu trục hạm, đi vào sát vùng lãnh thổ trong vòng tranh chấp và đi xuyên qua vùng biển có tranh chấp, như là một cách bảo đảm tự do hàng hải cho tất cả các nước.
Trong năm 2016, Mỹ đã thách thức các tuyên bố quá đáng của 22 nước, trong đó, các tuyên bố của Trung Quốc ở Biển Đông được xem là các tuyên bố nổi bật nhất.
Biển Đông có nhiều tuyến vận tải biển đi qua, chuyên chở lượng hàng giá trị tới 5 nghìn tỷ đôla mỗi năm.
Trung Quốc đã hồi đáp mạnh mẽ với các hoạt động của Mỹ, tuyên bố các động thái của Mỹ mang tính khiêu khích.
Bắc Kinh cũng đòi Washington “phải xin phép”, một yêu cầu không phù hợp với luật quốc tế và các công ước của Liên Hiệp Quốc.
(theo Breibart News, South China Morning Post, Business Insider)
