"Tôi tin chắc rằng không có thách thức lớn hơn nào đề ra mối đe dọa cho tương lai của chúng ta, và của những thế hệ tương lai, là biến đổi khí hậu."
Với những lời đó, Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm thứ Hai đã đưa ra lời kêu gọi hành động cấp bách, trong khi công bố những quy định mới nhằm cắt giảm ô nhiễm carbon từ những nhà máy điện của đất nước.
Kế hoạch Điện năng Sạch của ông Obama sẽ làm giảm sự lệ thuộc của Mỹ vào điện đốt than và đưa đất nước tiến xa hơn nữa hướng tới năng lượng tái tạo.
Theo kế hoạch, đến trước năm 2030 những nhà máy điện sẽ cắt giảm lượng phát thải carbon đi 32 phần trăm dưới mức của năm 2005. Kế hoạch cắt giảm phát thải nhiều hơn khoảng 9 phần trăm so với phiên bản sơ thảo công bố vào năm ngoái.
Trong bài phát biểu tại Tòa Bạch Ốc, Tổng thống Obama nói không còn nhiều thời gian để hành động chống lại biến đổi khí hậu.
"Đây là một trong những vấn đề hiếm hoi - vì tầm vóc của nó, phạm vi của nó - mà nếu chúng ta không có hành động đúng đắn thì chúng ta sẽ không thể đảo ngược được. Và chúng ta có thể không thích nghi đầy đủ được," ông Obama nói tại Phòng Đông. "Khi nói đến biến đổi khí hậu, sự quá chậm trễ là điều có thật."
Hạn chế phát thải
Gọi Kế hoạch Điện năng Sạch là "bước quan trọng duy nhất mà nước Mỹ từng thực hiện trong cuộc chiến chống lại biến đổi khí hậu toàn cầu," ông Obama nhấn mạnh những nhà máy điện chịu trách nhiệm về một phần ba lượng ô nhiễm carbon của đất nước, nhiều hơn xe hơi, nhà ở và máy bay cộng lại.
Theo những tiêu chuẩn của Cơ quan Bảo vệ Môi trường mới công bố hôm thứ Hai, mỗi một bang sẽ chịu trách nhiệm đưa ra kế hoạch riêng của mình để đáp ứng những mục tiêu cắt giảm phát thải của nhà máy điện, nhưng theo kế hoạch mới thì các bang sẽ có thêm hai năm nữa để làm như vậy. Tới năm 2022 là những kế hoạch này sẽ phải đi vào hiệu lực.
"Với Kế hoạch Điện năng Sạch, đến trước năm 2030, ô nhiễm carbon từ những nhà máy điện của chúng ta sẽ thấp hơn 32 phần trăm so với một thập niên trước. Nói cách khác thì chúng ta sẽ giữ cho 870 triệu tấn carbon dioxide không thải vào bầu khí quyển của mình," ông Obama nói.
Nhấn mạnh tác động của việc này, Tổng thống Mỹ lưu ý những quy định mới sẽ giúp giảm đi 90 phần trăm số ca tử vong sớm do phát thải nhà máy điện và giảm đi 70 phần trăm số lượng các chất gây ô nhiễm có thể dẫn đến những cơn hen suyễn.
Sẽ có chống đối
Kế hoạch này sẽ vấp phải sự chống đối vì các công ty điện lực và Quốc hội do Đảng Cộng Hòa lãnh đạo sẽ đặt ra nghi vấn về chi phí của cải cách và tác động đối với người tiêu dùng.
Tổng thống Obama hôm thứ Hai đáp lại những người chỉ trích nói rằng hạn chế lượng phát thải carbon trong những nhà máy điện của Mỹ sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế. Ông nói rằng những hộ gia đình ở Mỹ cuối cùng sẽ tiết kiệm được 85 đôla một năm hóa đơn tiền điện của họ đến năm 2030.
"Họ [những nhóm lợi ích đặc biệt và các đồng minh trong Quốc hội] sẽ tuyên bố rằng kế hoạch này sẽ giết chết công ăn việc làm, mặc dù quá trình chuyển tiếp của chúng ta tới một nền kinh tế năng lượng sạch hơn đã có ngành năng lượng mặt trời, chỉ nêu ra một ví dụ thôi, đã tạo ra công ăn việc làm nhanh hơn gấp mười lần so với phần còn lại của nền kinh tế," ông Obama nói.
Những thách thức pháp lý đối với những quy định dự kiến sẽ đến từ 25 bang, và những vụ kiện tụng có thể sẽ lên tới Tòa án tối cao Hoa Kỳ.
"Nó sẽ làm cho chi phí điện năng cao hơn cho hàng triệu người Mỹ," ứng cử viên tổng thống Marco Rubio nói với những nhà tài trợ giàu có hôm Chủ nhật tại một buổi tụ họp ở bang California, do anh em tỉ phú Charles và David Koch tổ chức.
Ông Rubio, thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa, nói thêm rằng những quy định mới sẽ "không có ích gì để giải quyết những vấn đề cơ bản mà chúng ta đang bàn tới. Vì theo như tôi thấy, Trung Quốc và Ấn Độ và những nước đang phát triển khác sẽ cứ tiếp tục đốt bao nhiêu nhiên liệu mà họ có thể chạm tay vào."
Những thế hệ tương lai
Tổng thống Obama phản bác lập luận này hôm thứ Hai, lưu ý rằng sự lãnh đạo của Mỹ về việc chống lại biến đổi khí hậu đã mở đường cho Trung Quốc cam kết cắt giảm phát thải carbon của riêng mình vào năm ngoái.
Ông kể lại một trải nghiệm chạy bộ ở Los Angeles vào cuối những năm 1970 và không thể thở được vì khói mù. Ông Obama nói khói mù, mưa acid, và những vấn đề liên quan đến khí hậu đã được giải quyết mặc dù có sự chống đối vào thời điểm đó. Ông nói những chỉ trích như vậy là "những cái cớ để khỏi hành động."
Obama khép lại phát biểu của ông bằng việc nhắc tới bức ảnh "Blue Marble" của Trái đất mà NASA vừa công bố. Ông nói việc bảo vệ Trái đất tùy thuộc vào tất cả mọi người. "Chúng ta là thế hệ đầu tiên cảm nhận được tác động của biến đổi khí hậu, và chúng ta là thế hệ cuối cùng có thể làm điều gì đó về việc này," ông nói.
Tổng thống cho biết ông không muốn cháu của mình không thể bơi ở Hawaii hay không thể leo núi để nhìn thấy dòng sông băng vì thế hệ hiện thời không chịu hành động.
"Chúng ta chỉ có một ngôi nhà. Chúng ta chỉ nhận được một hành tinh," ông Obama nói. “Không có kế hoạch B."
