Cuộc thao dượt quân sự chung hàng năm giữa Philippines và Hoa Kỳ đang diễn ra với sự tham gia lần đầu của Lực lượng Tự vệ Nhật Bản trong tư cách quan sát viên. Theo tường thuật của thông tín viên Simone Orendain của đài VOA tại Manila, cuộc diễn tập này còn có sự tham gia của gần 100 binh sĩ Úc trong một số hoạt động đặc biệt.
Cuộc tập trận chung Mỹ-Phi năm nay có sự tham gia lần đầu của các nước đối tác của Philippines trong khu vực, những nước lâu nay vẫn thường bày tỏ lo ngại về các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông. Tuy nhiên, các giới chức ở Manila nói rằng cuộc thao dượt này không nhắm vào bất kỳ nước nào.
Viên chỉ huy của Philippines trong cuộc thao dượt, Phó Đô đốc Alexander Lopez, phát biểu như sau tại cuộc họp báo sau buỗi lễ khai mạc.
"Nhưng cuộc thao dượt này không có mục đích đó. Không có mục đích đó. Xin quí vị tin chúng tôi. Mục đích thật sự của chúng tôi là tăng cường khả năng. Quân đội Philippines là quân đội có ít khả năng nhất trong khu vực và Hoa Kỳ là một người anh lớn đang giúp đỡ cho chúng tôi rất nhiều."
Ông Lopez nói thêm rằng Manila hoan nghênh cơ hội được huấn luyện với những kỹ thuật tiên tiến của Mỹ.
Trung tướng Thuỷ quân Lục chiến Mỹ John Toolan, người chỉ huy lực lượng Mỹ trong cuộc thao dượt, nói rằng Washington muốn thấy ổn định trong khu vực, bao gồm việc ngăn chận một vụ khủng hoảng ở Biển Đông. Ông cho biết biết được những gì xảy ra ở vùng biển này là một mục tiêu hết sức quan trọng của cuộc thao dượt.
"Chúng tôi không có được một bức tranh rõ ràng về những gì xảy ra trên biển một cách liên tục 24 giờ mỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần. Cho nên chúng tôi đầu tư vào một số trang thiết bị, một số hệ thống ra đa… nhưng chúng tôi phải có khả năng đó để bảo đảm là chúng tôi có được một bức tranh rõ ràng."
Các giới chức Philippines và Hoa Kỳ cho biết họ cũng muốn tăng cường khả năng ứng phó với thiên tai.
Quân đội Philippines cho biết khoảng 8.500 binh sĩ của Philippines và Hoa Kỳ đang tham gia cuộc thao dượt có tên Balikatan, có nghĩa là “sát cánh với nhau”. Họ nói rằng từ 80 đến 95 binh sĩ Úc sẽ tham gia các hoạt động diễn tập đặc biệt lần đầu tiên. Và toán quan sát của Nhật sẽ gồm có 8 viên sĩ quan.
Thiếu tướng Rodolfo Santiago, Phó chỉ huy trưởng của Philippines trong cuộc thao dượt, nói rằng các binh sĩ trong cuộc thao dượt đặc biệt có sự tham gia của Úc sẽ tập luyện cách thức bảo vệ một giàn khoan dầu. Tuy không nói rõ trong vùng biển nào, nhưng ông xác nhận là cuộc tập trận đó không diễn ra tại địa điểm khai thác khí đốt duy nhất của Philippines ở Biển Đông.
Philippines, Brunei, Malaysia, Đài Loan và Việt Nam có những yêu sách chủ quyền chồng chéo nhau trong vùng biển có nhiều tài nguyên và là hải lộ quan trọng của thương mại thế giới. Trung Quốc nói rằng họ có “chủ quyền không thể tranh cãi” đối với hầu như toàn bộ Biển Đông. Trong hai năm nay, họ đã xây dựng tại vùng biển này nhiều hòn đảo nhân tạo có thể dùng làm nơi cập bến cho các tàu thuyền cỡ lớn và nơi hạ cánh cho các phi cơ quân sự.
Năm 2013, Philippines nộp đơn kiện Trung Quốc tại toà trọng tài Liên Hiệp Quốc để thách thức điều mà họ cho là “những yêu sách chủ quyền quá đáng” của Bắc Kinh ở Biển Đông. Trung Quốc bác bỏ đề nghị trọng tài và không tham gia vụ kiện. Phán quyết về vụ án dự kiến sẽ được loan báo trong vài tháng tới đây.
Nhật Bản không có yêu sách chủ quyền ở Biển Đông, nhưng có tranh chấp với Trung Quốc về chủ quyền một quần đảo không người ở ở Biển Hoa Đông và họ tiếp tục bay vào không phận mà Trung Quốc tự ý tuyên bố là Vùng nhận dạng Phòng không.
Trong vài tháng qua, Úc đã lên tiếng một cách mạnh mẽ hơn để ủng hộ vụ kiện trọng tài và những hoạt động khẳng định tự do hàng hải ở Biển Đông. Các giới chức quốc phòng Úc cũng cho biết có sự gia tăng của những lời cảnh báo của Trung Quốc đối với các máy bay quân sự của Úc bay qua những hòn đảo nhân tạo.
Ông Richard Heydarian, một nhà phân tích địa chính trị của Đại học De LaSalle ở Manila, cho biết sự can dự nhiều hơn của Nhật Bản và Úc ở Biển Đông là để chuẩn bị cho phán quyết của toà trọng tài.
Các nhà phân tích cho rằng phán quyết đó có phần chắc sẽ có lợi cho Philippines, và ông Heydarian nói việc chấp hành quyết định đó sẽ rơi vào tay những nước có khả năng nhiều nhất để giám sát khu vực có tranh chấp.
"Tín hiệu cho Trung Quốc thật là rõ ràng. Đó là phần còn lại của khu vực, Hoa Kỳ và các nước đồng minh đang chuẩn bị cho bất kỳ tình huống bất trắc nào. Và Philippines, nước có quan hệ xấu nhất với Trung Quốc trong khu vực, cũng đang nhận được sự giúp đỡ tối đa từ Hoa Kỳ và những nước đồng minh quan trọng như Úc và Nhật Bản."
Các giới chức cho biết một hệ thống phóng rocket dễ di chuyển có thể bắn đi các loại phi đạn địa đối không và địa đối địa sẽ được thử nghiệm trong cuộc thao dượt năm nay, và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ sẽ đến dự khán cuộc tập trận khi ông đến thăm Philippines vào tuần sau.
Cuộc diễn tập này sẽ kết thúc vào ngày 15 tháng tư.
