Hiện nay, sự bất mãn của người dân Thái đang dâng tràn. Dịch bệnh Covid-19 đợt 3, diễn ra vào giữa tháng 4 đến nay, với hơn hai ngàn ca mỗi ngày, đã làm cho chính quyền bối rối đối phó. Còn người dân thì hoang mang đến tột cùng, nhất là không có được thông tin hướng dẫn rõ ràng từ phía chính quyền. Sự bất mãn trong xã hội ngày càng gia tăng, vì tham nhũng cửa quyền và suy thoái kinh tế do đại dịch. Nó làm cho hàng triệu người mất việc và bao doanh nghiệp lớn nhỏ phá sản. Hiện đang có phong trào người Thái muốn đi ra nước ngoài sinh sống.
Trong một năm qua, tuy gặp được sự ủng hộ mạnh mẽ của giới trẻ, phong trào đấu tranh tại Thái Lan cũng gặp nhiều chống đối vì đã đụng đến hoàng gia Thái, mà sự tôn kính của dân chúng, nhất là thế hệ lớn tuổi, vẫn còn mạnh mẽ. Ba yêu cầu của phong trào dân chủ - từ chức của thủ tướng Prayuth, sửa đổi hiến pháp và cải cách hoàng gia - đang gây ra chia rẽ trong xã hội, đặc biệt là với các thế hệ lớn tuổi.
Truyền thông DW phỏng vấn các bạn trẻ ủng hộ phong trào. Có bạn cho rằng, bạn vẫn cố gắng theo dõi và lan truyền tin tức trên mạng xã hội, chủ yếu là trên Twitter, và cũng quyên góp tiền để ủng hộ phong trào. Tuy nhiên, họ nghĩ rằng phong trào không còn mục tiêu rõ ràng như xưa, có lẽ vì không còn ai điều phối các nhóm ủng hộ dân chủ khác nhau. Bạn khác cho rằng, các cuộc biểu tình gần đây dường như thiếu mục tiêu, không có kế hoạch, không thể gây áp lực với chính phủ, nên cuối cùng mọi người cảm thấy nhàm chán và không còn ra đường phản đối nữa. Một bạn khác, tuy bi quan, nhưng có vẻ thực tiễn: “Sẽ không có nhiều thay đổi trong 10 năm tới, nhưng đó là một cuộc chiến dài mà chúng tôi đang chiến đấu. Nếu mọi người có nhiều kiến thức hơn, Thái Lan có thể thay đổi trong 30 năm, nhưng nền kinh tế sẽ sụp đổ trong nay mai.” Và một bạn khác thì rất lạc quan: “Các thế hệ trẻ vẫn đang chiến đấu vì tương lai. Chúng tôi đã thấy bất công này đến bất công khác. Mặc dù rất khó để đạt được mục tiêu của chúng tôi, nhưng thời gian vẫn ở phía chúng tôi.”
Năm vừa qua, chính quyền Prayut Chan-o-cha đã loay hoay đối phó với phong trào dân chủ tại Thái Lan, có lúc hừng hực lửa và lan rộng trên toàn nước, đặc biệt từ tháng 7 năm 2020 đến tháng 3 năm 2021. Nhưng chính quyền có lắm thủ đoạn và dụng cụ trong tay để dần dần bóp nghẹt các nhân sự cốt lõi của phong trào, và sử dụng luật phỉ báng hoàng gia, luật nổi loạn v.v… để răn đe tất cả những người còn lại.
Những người trẻ lãnh đạo phong trào đấu tranh, có lúc thu hút gần 50,000 người xuống đường biểu tình, nay đang phải đối diện với sự giam tù hàng loạt.
Theo Prachatai, một cơ quan truyền thông độc lập tại Thái, thì từ ngày 24 tháng 11 đến ngày 16 tháng 12 năm 2020, 32 người (trong đó có một người trẻ 16 tuổi) liên quan đến các cuộc biểu tình này đã bị buộc tội theo Mục 112 của Bộ luật Hình sự, còn được gọi là luật Lese Majeste. Tức phỉ báng, lăng mạ hay xúc phạm hoàng gia Thái.
Bản báo cáo của Freedom House vào tháng 3 năm 2021 về tình trạng nhân quyền tại Thái Lan trong năm 2020 viết: “Việc sử dụng các luật chống tội phạm theo Mục 112 của Bộ luật Hình sự đã giảm trong những năm cuối cùng của chế độ quân sự trực tiếp, nhưng nó trở lại như một công cụ đàn áp vào cuối năm 2020, với 37 nhà hoạt động phải đối mặt với
truy tố vì đã xúc phạm hoặc đe dọa chế độ quân chủ." Đó là con số vào cuối năm 2020.
Theo Ân xá Quốc tế, cho đến tháng 3 năm 2021, hơn 380 người biểu tình bao gồm 13 trẻ em phải đối mặt với cáo buộc hình sự, 61 người phải đối mặt với cáo buộc vì những bình luận phỉ báng hoàng gia, trong khi các nhà lãnh đạo biểu tình vẫn bị giam giữ.
Còn theo tổ chức Luật sư Nhân quyền Thái Lan thì “… tính đến nay ít nhất 82 người đã bị buộc tội theo Điều 112. Họ nằm trong số 581 người bị buộc tội gây rối, tụ tập bất hợp pháp và các tội danh khác bị cáo buộc trong các cuộc biểu tình ôn hòa chủ yếu từ tháng 7 năm 2020 đến tháng 3 năm 2021.”
Ngoài việc đàn áp phong trào dân chủ, chính quyền Prayut đang chủ trương bóp nghẹt các tiếng nói xã hội dân sự khác. Dự luật về Tổ chức Phi Chính phủ (the Draft Act on NGO), nếu được thông qua trong nay mai, sẽ là công cụ khác của chính quyền Prayut. Theo các tổ chức nhân quyền hàng đầu trên thế giới hiện nay, đạo luật này sẽ được sử dụng để bịt miệng các nhóm xã hội dân sự và các tổ chức phi chính phủ. Amnesty International, Human Rights Watch, Article 19, International Commission of Jurists, và cả Liên Hiệp Quốc, cho rằng nếu được ban hành, luật này sẽ giáng một đòn mạnh vào nhân quyền bằng cách trao cho chính phủ độc quyền để cấm các nhóm xã hội và hình sự hóa những cá nhân mà họ không thích. Article 19 biện luận: “Luật cho phép Bộ Nội vụ (‘Bộ’) được toàn quyền từ chối đăng ký của các tổ chức, kiểm soát hoạt động của các tổ chức đã đăng ký và hạn chế các hoạt động được tài trợ bởi các nguồn nước ngoài.”
Tuy phong trào bị đàn áp khốc liệt, Thái Lan vẫn tiếp tục có những con người bất khuất. Điển hình như Parit Chawarak, hay Penguin, như có chia sẻ trong bài trước. Bị bắt giam vào ngày 9 tháng Hai năm 2021, Parit đã nộp đơn để tại ngoại hầu tra (bail application) nhưng bị từ chối nhiều lần. Parit tuyên bố bắt đầu tuyệt thực tại tòa án vào ngày 15 tháng 3. Trong phiên tòa này, Parit hỏi thẩm phán: "Tại sao các tòa án công lý, là nơi của sự thật mà phải xác định sự thật, sau đó lại bỏ tù sự thật? Tại sao quý vị không cho tại ngoại để sự thật tự chứng minh? Hay là quý vị ghê tởm và sợ hãi sự thật đến mức phải nhốt nó lại để chịu đựng, với hy vọng rằng điều này sẽ nghiền nát và hủy hoại sự thật cho đến khi nó tự tan rã? "
Các thẩm phán trả lời rằng Parit khinh thường tòa án khi đưa ra tuyên bố tuyệt thực này, và từ chối im lặng khi họ ra lệnh.
Parit không hài lòng, nên tiếp tục biện luận: “Nhưng sự thật là sự thật, cho dù nó ở trong lồng, bị máy móc tra tấn, hay trên đoạn đầu đài, sự thật vẫn là sự thật. Dù quý vị có nhốt tôi bao lâu và dù quý vị có gây ra cho tôi bao nhiêu đau đớn, đau khổ cũng không thể tiêu diệt được sự thật.”
Sau cùng Parit đã tuyệt thực đến 46 ngày để phản đối tòa án. Vì sức khỏe suy nhược nghiêm trọng, sụt 12kg, nên anh đã được nhập viện vào ngày 30 tháng Tư. Mẹ Parit đã cạo đầu trước tòa hình sự để phản đối các quyết định của tòa.
Một lãnh đạo trẻ nổi tiếng khác, cô Panusaya Sithijirawattanakul, còn gọi là Rung, 22 tuổi, cũng tuyệt thực để phản đối tòa án hình sự Thái không xét đơn tại ngoại hầu tra của cô. Thứ Năm 6 tháng 5 tuần trước, đơn tại ngoại của cô được chấp nhận, với điều kiện là cô phải ở lại Thái Lan, tham dự các phiên tòa khi được triệu tập, và tránh xúc phạm hoàng gia.
Chính quyền Thái dưới quyền lãnh đạo của Thủ tướng Prayut sử dụng mọi biện pháp để dập tắt nguyện vọng của giới trẻ. Họ đã chuyển hóa các tòa án, quốc hội, quân đội, cảnh sát và các cơ quan công quyền thành công cụ để bảo vệ nền quân chủ, và chính họ. Phong trào dân chủ đang bị dồn vào thế chân tường, nhưng hàng chục ngàn người trẻ dấn thân trong suốt năm qua không dễ bị chinh phục. Phong trào có thể bị nhiều mất mát và khó vực dậy nay mai. Nhưng đây là cuộc chiến lâu dài. Tinh thần bất khuất của những người trẻ Thái, như Parit, sẽ tiếp tục là ngọn đuốc và niềm hy vọng để vực dậy phong trào trong thời điểm thích hợp trong tương lai.
