Số các cuộc diễn tập hải quân trên Biển Đông của các đồng minh phương Tây tăng vọt trong năm nay đang kìm giữ hữu hiệu hoạt động bành trướng của Trung Quốc tại các vùng biển có tranh chấp – theo các nhà phân tích.
Các nước Úc, Pháp, Nhật Bản và Hoa Kỳ đã phái chiến hạm đến vùng biển rộng 3,5 triệu km vuông trong năm 2018. Họ tin rằng vùng biển giàu thủy sản và trữ lượng nhiên liệu hóa thạch này là hải lộ quốc tế, nhưng Trung Quốc tuyên bố chủ quyền khoảng 90% diện tích ở đó và đã quân sự hóa một số hải đảo quan trọng.
Các cuộc tập trận quân sự của nước ngoài, các tàu hải quân đi qua hải lộ này và ghé vào các cảng, cùng với việc một máy bay ném bom B-52 của Hoa Kỳ bay qua đây đã ngăn chặn Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động mở rộng trước đó trên vùng biển mà năm quốc gia khác trong khu vực cũng tranh giành chủ quyền.
Giáo sư Alan Chong của Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore nhận xét: "Từ quan điểm hiện thực về quyền lực, Biển Đông là nơi luôn có tranh chấp. Trung Quốc đưa ra những tuyên bố tức giận, cảnh cáo sẽ có hậu quả và vân vân, nhưng thực tế là hải quân đa quốc gia vẫn làm điều đó bất chấp cảnh cáo Trung Quốc. Họ thách thức Bắc Kinh."
Năm của thao dượt quân sự
Số giờ mà các tàu hải quân hiện diện ở Biển Đông đã đạt mức cao trong năm nay, theo nhận định của Giáo sư Carl Thayer của Đại học New South Wales, Australia.
Hải quân Hoa Kỳ đã đưa tàu chiến qua Biển Đông 8 lần trong 18 tháng qua và bay hai máy bay ném bom B-52 qua vùng biển này vào tháng trước. Tháng này, Hoa Kỳ và Philippines bắt đầu các cuộc tập trận hải quân chung để huấn luyện cho hải quân của Philippines.
Úc đã đưa ba tàu biển qua vùng biển này vào tháng Tư trên đường đến thăm Việt Nam, và Nhật Bản còn dự tính phái một tàu sân bay trực thăng lớp Izumo qua Biển Đông một lần nữa trong năm nay như đã từng làm trong năm 2017. Năm ngoái, các sĩ quan quân đội của các nước thuộc Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã lên tàu Izumo.
Pháp đã phái một tàu khu trục và một tàu tấn công đi qua gần các đảo nhỏ của Trung Quốc vào tháng 5.
Tin nói hồi tháng 5, Trung Quốc triển khai tên lửa trên các đảo thuộc quần đảo Trường Sa thu hút sự chú ý của hải quân nước ngoài trong năm nay.
Hôm thứ Hai, Hải quân Hoa Kỳ hoàn thành cuộc thao dượt RIMPAC hai năm một lần ở vùng biển Honolulu. Hàng loạt cuộc tập trận giả định và có bắn đạn thật với sự tham gia của 25.000 quân nhân từ 25 quốc gia, trong đó có cả những nước tranh chấp chủ quyền Biển Đông như Brunei, Malaysia, Philippines và Việt Nam.
Ông Jay Batongbacal, một giáo sư hàng hải quốc tế của Đại học Philippines, nói rằng Philippines hưởng lợi từ RIMPAC vì qua đó đã cảm thấy "thoải mái và tự tin” hơn với các đồng minh và học cách "vận hành suôn sẻ với họ."
Cả bốn nước Đông Nam Á nêu trên đều tranh giành chủ quyền trên Biển Đông mà Bắc Kinh nói là của riêng Trung Quốc. Hoa Kỳ đã không mời Trung Quốc tham gia RIMPAC năm nay.
Câu hỏi của Trung Quốc
Trung Quốc chỉ trích các hoạt động này và thường có những phản ứng. Bắc Kinh dẫn các hồ sơ lịch sử để chứng minh cho yêu sách chủ quyền của họ đối với hầu như toàn bộ vùng biển.
Tàu chiến Trung Quốc đã áp theo tàu chiến của Úc và Pháp. Hải quân Trung Quốc đã phái một tàu tình báo đi theo dõi các cuộc diễn tập RIMPAC gần Honolulu, theo truyền thông Mỹ trích dẫn một phát ngôn viên của Hạm đội Thái Bình Dương.
Vào tháng Tư, Trung Quốc đã tổ chức các cuộc tập trận quân sự trong hai ngày trên biển. Họ tập hợp khoảng 10.000 quân nhân và 48 tàu hải quân.
Ông Jonathan Spangler, giám đốc của viện nghiên cứu Biển Đông ở Đài Bắc nhận định: “Trung Quốc muốn giữ không cho các nước khác lại gần khu vực này.
Ông Spangler nói: “Điều đó để nói lên rằng mình đứng đầu thế giới mặt chính trị và quân sự, biểu dương sức mạnh, và để răn đe. “
Tuy nhiên, việc hải quân phương Tây có mặt trong vùng biển này đã ngăn Trung Quốc xây dựng thêm nhiều đảo nhỏ, trong đó có nhiều đảo được Bắc Kinh bồi đắp kể từ năm 2010, hoặc để thử lòng kiên nhẫn của những nước cũng tuyên bố chủ quyền Biển Đông.
Việc các đồng minh phương Tây đưa tàu chiến đi qua Biển Đông là làm theo mô hình thời Chiến tranh Lạnh, khi các tàu chiến của Mỹ và Liên Xô thường xuyên đo lường ảnh hưởng của nhau – Giáo sư Thayer nói. Tàu Mỹ và Liên Xô từng đối mặt nhau ở Ấn Độ Dương.
