Một quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng Qatar đã đồng ý tạm thời gia hạn lệnh cấm đi lại và tăng cường giám sát 5 thủ lĩnh cấp cao của Taliban đã được phóng thích năm ngoái khỏi trung tâm giam giữ của Hoa Kỳ ở vịnh Guantanamo, Cuba, để đổi lấy một binh sĩ Mỹ bị tổ chức chủ chiến bắt giữ. Theo tường thuật của thông tín viên Victor Beattie, Hoa Kỳ cũng đồng thời thừa nhận rằng một số người Mỹ hiện bị các phiến quân Houthi bắt giữ ở Yemen.
Quan chức Mỹ nói rằng lệnh cấm được áp dụng đối với 5 thủ lĩnh Taliban sẽ vẫn có hiệu lực cho tới khi nào đạt được một giải pháp ngoại giao về số phận của họ. Lệnh cấm kéo dài một năm, áp dụng từ tháng Năm năm 2014, sẽ hết hạn vào hôm nay.
Xuất hiện trên chương trình Face the Nation của Đài truyền hình CBS của Mỹ hôm chủ nhật, Giám đốc Cơ quan tình báo trung ương Hoa Kỳ (CIA), ông John Brennan, nói rằng 5 thủ lĩnh đó là công dân Afghanistan, và ông đã đích thân liên hệ với các quan chức Qatar để thảo luận về giải pháp tốt nhất cho an ninh quốc gia của Mỹ.
“Tôi muốn đảm bảo rằng họ không được phép trở lại chiến đấu, và tôi nghĩ rằng đây là một phần của tiến trình phục hồi cũng như tiến trình theo dõi và giám sát. Tôi nghĩ chúng tôi đang tiếp tục làm việc với phía Qatar và Afghanistan để tìm kiếm các giải pháp khả thi”.
Qatar năm ngoái đồng ý tiếp nhận 5 thủ lĩnh Taliban trong khuôn khổ của thỏa thuận phóng thích trung sĩ Bowe Bergdahl, người bị Taliban bắt giam ở Afghanistan 5 năm sau khi rời khỏi đơn vị của mình. Binh sĩ này đã bị truy tố vì tội đào ngũ.
Theo một nhà lập pháp Mỹ, ít nhất một trong số 5 thủ lĩnh Taliban từng liên lạc với các thành viên của mạng lưới Haqqani có liên hệ với al-Qaida trong năm qua khi ở Qatar. 4 trong số năm người này vẫn còn nằm trong danh sách đen của Liên Hiệp Quốc, tổ chức từng đóng băng tài sản của họ, và đưa họ vào danh sách cấm đi lại riêng rẽ khác, dù Liên HIệp Quốc thừa nhận rằng các biện pháp trừng phạt của họ đã không hữu hiệu như mong đợi.
Ông James Jeffries, một nhà phân tích của Viện Nghiên cứu Cận đông ở Washington, từng làm đại sứ Mỹ ở Iraq. Ông nói rằng ông tin là phía Mỹ đã gây nhiều áp lực để Qatar không cho phép 5 thủ lĩnh Taliban được rời khỏi nước này.
“Thật là vô cùng đáng giận khi nghe tin họ đã có kế hoạch du hành. Phía Mỹ đã được cho biết bằng cách này hoặc cách khác là chính quyền Qatar sẽ đảm bảo rằng những kẻ đó không trở lại chiến đấu chống lại binh sĩ Mỹ. Mỹ vẫn còn 9.800 binh sĩ ở Afghanistan. Nếu ta cho những kẻ này ra đi, chúng sẽ quay trở lại để chiến đấu chống binh sĩ Mỹ”.
Trong khi Mỹ thương thảo về tương lai của 5 thủ lĩnh Taliban, theo một quan chức chính phủ Yemen tại Ảrập Xêút, nước này cũng đang tiếp xúc với phiến quân Houthi nhằm tìm ra một giải pháp cho cuộc xung đột ở Yemen. Quan chức này nói rằng các cuộc thảo luận được tổ chức ở Oman sau một đề nghị đối thoại của Mỹ.
Nhà phân tích về khủng bố, ông Greg Barton của Đại học Monash ở Australia, nói rằng thật khó mà tưởng tượng là cuộc đối thoại như vậy diễn ra mà không có sự chấp thuận của Ảrập Xêút, một đồng minh chính của Mỹ đã đi đầu trong các cuộc không kích của đồng minh nhắm vào phiến quân Houthi ở Yemen kể từ cuối tháng Ba.
“Có lẽ đã có nhiều cuộc trao đổi ở hậu trường với phía Ảrập Xêút trước khi những cuộc thương thảo như vậy diễn ra. Hiện chưa rõ là nước này có hài lòng hay không, nhưng tôi nghĩ rằng Ảrập Xêút có lẽ đã được thuyết phục rằng đó là các giải pháp ít rủi ro nhất. Ngay cả trong trường hợp không hài lòng, họ cũng sẽ chấp nhận điều đó. Nhưng sẽ rất thú vị để xem họ phản ứng ra sao ở chốn công khai”.
Tuy là thành viên của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC), Oman đã không tham gia các cuộc không kích do Ảrập Xêút dẫn đầu.
Một cuộc hòa đàm về Yemen do Liên Hiệp Quốc điều giải đã bị hoãn lại tuần trước sau khi Tổng thống lưu vong của nước này, ông Abdu Rabu Mansour Hadi, yêu cầu phe Houthi tuân thủ nghị quyết của Hội đồng Bảo an và rút khỏi lãnh thổ mà họ đã chiếm được trước khi các cuộc thảo luận diễn ra.
Trong khi đó, tờ The Washington Post loan tin phiến quân Houthi hiện đang cầm giữ ít nhất 4 người Mỹ tại một nhà tù ở thủ đô Sanaa. Tờ báo này cho biết một trong 4 người đã chuẩn bị được phóng thích, nhưng phe Houthi đã thay đổi ý định.
Tờ báo nhận định rằng việc bắt giữ bốn người Mỹ, mà ba trong số đó làm cho lĩnh vực tư, và người thứ tư có song tịch Mỹ và Yemen, nhưng không rõ làm cho ai, đã gây thêm phức tạp cho chiến dịch chống khủng bố của Mỹ.
Một công dân Mỹ thứ năm có tên Sharif Mobley đã bị giam giữ vì các tội danh liên quan tới khủng bố nhiều năm qua. Tờ The Washington Post đưa tin rằng họ nằm trong số hàng chục công dân Mỹ hoặc không thể rời Yemen hoặc lựa chọn ở lại nước này sau khi đại sứ quán Mỹ đóng cửa hồi tháng Hai vừa qua.
