Anh Ba Sàm, tên thật là Nguyễn Hữu Vinh, bị khám xét nhà khẩn cấp rồi bị bắt cùng cô Minh Thúy, người giúp anh trong việc điều hành mạng Anh Ba Sàm (ABS). Mạng ABS xuất hiện từ 5 năm nay, là mạng thông tin tự do có nhiều bạn đọc nhất, đặc biệt là thanh niên, học sinh, sinh viên trong nước. Vì sao chính quyền CS lại bắt ABS vào lúc này, đúng dịp kỷ niệm Ngày tự do báo chí thế giới 3/5, ngay trước cuộc đối thoại nhân quyền Việt - Mỹ sẽ diễn ra vào 12 và 13/5, khi VN sắp phải trả lời về những chất vấn và khuyến cáo về tôn trọng nhân quyền tại Liên Hiệp Quốc? Có vẻ như việc này hơi lạ, trái khoáy, khó hiểu, ngay sau khi một số tù nhân chính trị được trả tự do trước thời hạn, như ông Nguyễn Hữu Cầu, anh Vi Đức Hồi, anh Nguyễn Tiến Trung, luật sư Cù Huy Hà Vũ.
Có lẽ phải đi từ ABS là ai mới có thể gỡ ra đầu mối câu hỏi trên đây. Tôi có chút may mắn là hiểu khá rõ gia đình ABS, một thời quen khá thân với cha anh là ông Nguyễn Hữu Khiếu, một công thần của chế độ. Ông Khiếu sinh năm 1915, quê tại Triệu Phong, Quảng Trị, vào đảng CS từ khi 19 tuổi thời Pháp thuộc, bị bắt với án tù 12 năm rồi bị đày lên trại
Đak Mil, Kon Tum. Sau tháng 8/1945, ông là ủy viên Nội vụ (Công an) của chính quyền tỉnh Quảng Trị, rồi là giám đốc công an Liên khu 4 bao gồm cả 6 tỉnh Thanh, Nghệ, Tĩnh và Bình, Trị, Thiên. Sau đó ông là bí thư tỉnh ủy Bình Trị Thiên hợp nhất. Ông là ủy viên Ban Chấp hành Trung ương đảng khóa III và khóa IV, đại biểu Quốc hội 3 khóa, là ủy viên Ban Thuờng vụ Quốc hội, từng là Bộ truởng Lao động, cuối cùng 2 khóa là đại sứ tại Liên xô, vị trí đứng đầu hàng ngũ các đai sứ. Ông mất năm 2005, thọ 90 tuổi. Theo tôi biết ông là một cán bộ CS có niềm tin ở lý tưởng (ảo tưởng) - ngày càng hiếm, sống thanh bạch, ngay thẳng (lại càng cực hiếm). Tôi đã 2 lần ghé thăm ông tại một biệt thự trên đường Phan Đinh Phùng - Cửa Bắc, rất giản dị, nay đã được sửa chữa tôn tạo thành một tư dinh khá lộng lẫy của thủ tuớng, từ thời Đỗ Muời đến thời Nguyễn Tấn Dũng hiện nay.
ABS là con thứ của ông Khiếu, anh cả mất sớm. Vinh vào học Đại học Công an - Trường 500, gần thị xã Hà Đông. Nhưng Vinh rất khác người, không ưa được chiều chuộng, được ưu đãi, không kết thân với những thanh niên con ông cháu cha, không chạy theo hưởng thụ, ghét đặc quyền đặc lợi. Vinh có niềm tự tin, muốn sống tự chủ, tự luyện tư duy độc lập. Anh được phong thiếu tá, công tác tại Cục quản lý trại giam của Bộ Công an. Anh cho đó là thời gian anh học ở cuộc sống nhiều hơn ở trường học. Anh đọc sách chính trị, văn học của miền Nam bị thu giữ, thiêu hủy, cất riêng một số cuốn sách anh cho là quý ấy để đọc và nghiền ngẫm. Anh ham hỏi chuyện những tù cải tạo là viên chức, sỹ quan VN Cộng hòa, nhận ra nhiều nhân tài uyên bác quý hiếm đang đuợc “dạy dỗ’’ bởi những kẻ không mảy may có trình độ. Anh cho chất xám quý của xã hội bị lãng phí vô kể. Anh chán nghề công an, xin giải ngũ, sống tự lập. Anh lập tổ chức thám tử tư, rồi Cơ quan Điều tra và Bảo vệ, giúp những công dân bình thuờng giải quyết những bất công, phiền muộn, đau khổ trong xã hội. Rồi anh nhận ra lợi thế cứu rỗi cuộc đời này của thông tin trung thực, khi cuộc sống nghẹt thở do dối trá, lừa bịp, thành thảm họa dân tộc. Anh lao vào học sử dụng computer thuần thục rồi sáng tạo ra mạng Anh Ba Sàm.
Chính quyền độc đoán, quan liêu bảo thủ, tham nhũng không thích anh là điều dễ hiểu. Mạng ABS điểm tin hàng ngày gọn, phong phú, khách quan, kín đáo, định hướng tô đậm chủ đề dân quyền, dân chủ. Để biểu dương ý thức chống bành trướng, anh thu lượm tài liệu các trận chiến lịch sử, mở ra thêm mục’’ Chép Sử Việt’’ khơi dậy lòng yêu nước trong tuổi trẻ.
Qua vài nét khắc họa trên về ABS, có thể phỏng đoán khi chính quyền độc đảng đang cần dùng lực luợng công an làm công cụ bảo vệ đảng trung thành mù quáng duy nhất thì anh nguyên thiếu tá công an ABS ương bướng khó bảo lại là một tấm gương nguy hiểm cho cả đội ngũ công an. Cô Tạ Phong Tần, nguyên đại úy công an, tự chuyển thành blogger kiên cường đã là một tấm gương nguy hiểm. Gần đây đại tá công an Nguyễn Đăng Quang dám viết bài công khai có tít “Thủ phạm giết sống đảng CS’’, cho rằng kẻ đang giết chết đảng CS không phải là đế quốc, phản động nào hết, mà chính là bầy sâu bọ tham nhũng lúc nhúc từ trong xương tủy của đảng.
Chính quyền cần đe dọa những ai trong ngành công an đang có ý định bỏ ngành, bỏ nghề, bỏ đảng do nhận ra thân phận hẩm hiu của mình.
Một lý do không nhỏ là Bắc Kinh đang bực bội với Hà Nội, cau mày cảnh báo đàn em không được nhượng bộ phương Tây khi bị sức ép mạnh về dân chủ, nhân quyền, khi họ ngang nhiên đưa giàn khoan khổng lồ HD 981 vào hải phận VN. Điều này phản ánh tình hình có sự chia rẽ trong lãnh đạo, trong Bộ Chính trị ở VN, có một nhóm nhỏ muốn thỏa mãn có mức độ nào đó những yêu cầu của phương Tây, của Hoa Kỳ, của thế giới dân chủ, nhưng số đông giáo điều - bảo thủ vẫn còn muốn bám chặt TQ, do đánh giá TQ quá cao, do cùng chung bản chất CS. Họ không có đủ dũng khí chính trị, không có đủ công tâm để bẻ lái con tàu theo hướng dân chủ - pháp quyền, kết bạn thân thiết, liên minh toàn diện với thế giới dân chủ.
Do thái độ ỡm ờ không nhất quán như thế nên hay nảy sinh ra những hiện tượng mâu thuẫn, khó hiểu, tình hình nhập nhằng, giằng co, phức tạp. Việc “thả ra rồi lại bắt vào như chơi” đối với các blogger tự do có nguyên nhân là như thế.
* Blog của Nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ
Có lẽ phải đi từ ABS là ai mới có thể gỡ ra đầu mối câu hỏi trên đây. Tôi có chút may mắn là hiểu khá rõ gia đình ABS, một thời quen khá thân với cha anh là ông Nguyễn Hữu Khiếu, một công thần của chế độ. Ông Khiếu sinh năm 1915, quê tại Triệu Phong, Quảng Trị, vào đảng CS từ khi 19 tuổi thời Pháp thuộc, bị bắt với án tù 12 năm rồi bị đày lên trại
Đak Mil, Kon Tum. Sau tháng 8/1945, ông là ủy viên Nội vụ (Công an) của chính quyền tỉnh Quảng Trị, rồi là giám đốc công an Liên khu 4 bao gồm cả 6 tỉnh Thanh, Nghệ, Tĩnh và Bình, Trị, Thiên. Sau đó ông là bí thư tỉnh ủy Bình Trị Thiên hợp nhất. Ông là ủy viên Ban Chấp hành Trung ương đảng khóa III và khóa IV, đại biểu Quốc hội 3 khóa, là ủy viên Ban Thuờng vụ Quốc hội, từng là Bộ truởng Lao động, cuối cùng 2 khóa là đại sứ tại Liên xô, vị trí đứng đầu hàng ngũ các đai sứ. Ông mất năm 2005, thọ 90 tuổi. Theo tôi biết ông là một cán bộ CS có niềm tin ở lý tưởng (ảo tưởng) - ngày càng hiếm, sống thanh bạch, ngay thẳng (lại càng cực hiếm). Tôi đã 2 lần ghé thăm ông tại một biệt thự trên đường Phan Đinh Phùng - Cửa Bắc, rất giản dị, nay đã được sửa chữa tôn tạo thành một tư dinh khá lộng lẫy của thủ tuớng, từ thời Đỗ Muời đến thời Nguyễn Tấn Dũng hiện nay.
ABS là con thứ của ông Khiếu, anh cả mất sớm. Vinh vào học Đại học Công an - Trường 500, gần thị xã Hà Đông. Nhưng Vinh rất khác người, không ưa được chiều chuộng, được ưu đãi, không kết thân với những thanh niên con ông cháu cha, không chạy theo hưởng thụ, ghét đặc quyền đặc lợi. Vinh có niềm tự tin, muốn sống tự chủ, tự luyện tư duy độc lập. Anh được phong thiếu tá, công tác tại Cục quản lý trại giam của Bộ Công an. Anh cho đó là thời gian anh học ở cuộc sống nhiều hơn ở trường học. Anh đọc sách chính trị, văn học của miền Nam bị thu giữ, thiêu hủy, cất riêng một số cuốn sách anh cho là quý ấy để đọc và nghiền ngẫm. Anh ham hỏi chuyện những tù cải tạo là viên chức, sỹ quan VN Cộng hòa, nhận ra nhiều nhân tài uyên bác quý hiếm đang đuợc “dạy dỗ’’ bởi những kẻ không mảy may có trình độ. Anh cho chất xám quý của xã hội bị lãng phí vô kể. Anh chán nghề công an, xin giải ngũ, sống tự lập. Anh lập tổ chức thám tử tư, rồi Cơ quan Điều tra và Bảo vệ, giúp những công dân bình thuờng giải quyết những bất công, phiền muộn, đau khổ trong xã hội. Rồi anh nhận ra lợi thế cứu rỗi cuộc đời này của thông tin trung thực, khi cuộc sống nghẹt thở do dối trá, lừa bịp, thành thảm họa dân tộc. Anh lao vào học sử dụng computer thuần thục rồi sáng tạo ra mạng Anh Ba Sàm.
Chính quyền độc đoán, quan liêu bảo thủ, tham nhũng không thích anh là điều dễ hiểu. Mạng ABS điểm tin hàng ngày gọn, phong phú, khách quan, kín đáo, định hướng tô đậm chủ đề dân quyền, dân chủ. Để biểu dương ý thức chống bành trướng, anh thu lượm tài liệu các trận chiến lịch sử, mở ra thêm mục’’ Chép Sử Việt’’ khơi dậy lòng yêu nước trong tuổi trẻ.
Qua vài nét khắc họa trên về ABS, có thể phỏng đoán khi chính quyền độc đảng đang cần dùng lực luợng công an làm công cụ bảo vệ đảng trung thành mù quáng duy nhất thì anh nguyên thiếu tá công an ABS ương bướng khó bảo lại là một tấm gương nguy hiểm cho cả đội ngũ công an. Cô Tạ Phong Tần, nguyên đại úy công an, tự chuyển thành blogger kiên cường đã là một tấm gương nguy hiểm. Gần đây đại tá công an Nguyễn Đăng Quang dám viết bài công khai có tít “Thủ phạm giết sống đảng CS’’, cho rằng kẻ đang giết chết đảng CS không phải là đế quốc, phản động nào hết, mà chính là bầy sâu bọ tham nhũng lúc nhúc từ trong xương tủy của đảng.
Chính quyền cần đe dọa những ai trong ngành công an đang có ý định bỏ ngành, bỏ nghề, bỏ đảng do nhận ra thân phận hẩm hiu của mình.
Một lý do không nhỏ là Bắc Kinh đang bực bội với Hà Nội, cau mày cảnh báo đàn em không được nhượng bộ phương Tây khi bị sức ép mạnh về dân chủ, nhân quyền, khi họ ngang nhiên đưa giàn khoan khổng lồ HD 981 vào hải phận VN. Điều này phản ánh tình hình có sự chia rẽ trong lãnh đạo, trong Bộ Chính trị ở VN, có một nhóm nhỏ muốn thỏa mãn có mức độ nào đó những yêu cầu của phương Tây, của Hoa Kỳ, của thế giới dân chủ, nhưng số đông giáo điều - bảo thủ vẫn còn muốn bám chặt TQ, do đánh giá TQ quá cao, do cùng chung bản chất CS. Họ không có đủ dũng khí chính trị, không có đủ công tâm để bẻ lái con tàu theo hướng dân chủ - pháp quyền, kết bạn thân thiết, liên minh toàn diện với thế giới dân chủ.
Do thái độ ỡm ờ không nhất quán như thế nên hay nảy sinh ra những hiện tượng mâu thuẫn, khó hiểu, tình hình nhập nhằng, giằng co, phức tạp. Việc “thả ra rồi lại bắt vào như chơi” đối với các blogger tự do có nguyên nhân là như thế.
* Blog của Nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ
