Các chiến binh Nhà Nước Hồi Giáo đã bắt đầu phá hủy thành phố Nimrud cổ đại của Assyria ở miền bắc Iraq, một địa điểm khảo cổ trên sông Tigris ở phía nam Mosul đã từng được khai quật bởi người chồng của tiểu thuyết gia về hình sự nổi tiếng Agatha Christie, trong số những nhà khảo cổ hàng đầu của phương Tây và Ả Rập.
Theo các giới chức Iraq và cư dân địa phương, các chiến binh đã tiến vào ngay sau giờ cầu nguyện buổi trưa thứ Năm với các quân xa hạng nặng và bắt đầu cướp bóc các cổ vật, được cho là để bán chợ đen ở nước ngoài, và san bằng những gì mà họ không thể cướp đi hay những gì mà họ muốn tiêu hủy.
Việc nhắm mục tiêu vào Nimrud diễn ra chỉ vài ngày sau khi các chiến binh thánh chiến cướp phá khắp bảo tàng viện Mosul, đập văng các pho tượng cổ khỏi các bệ tượng và dùng búa tạ và máy khoan đập nát chúng thành các mảnh vụn, tất cả trong khuôn khổ một chiến dịch định xóa bỏ các dấu vết của lịch sử tiền Hồi giáo hay phi Hồi giáo ở miền Bắc Iraq, đã từng là nơi sinh cư của các nhóm sắc tộc và các tôn giáo chuyên về nghệ thuật khảm. Một cổ vật đã bị phá hủy mô tả một con bò có cánh, một vị thần hộ mạng của người Assyria đã được làm gần 3000 năm trước.
Trong một đoạn băng video dài 5 phút về cuộc tấn công ở bảo tàng của các chiến binh và được đăng lên mạng, một chiến binh Hồi giáo loan báo: “Ôi những người Hồi giáo, các cổ vật đằng sau lưng tôi này là những thần tượng cho những nguời từ thời cổ đại đã thờ phụng chúng thay vì Thượng Đế”. Anh ta nói thêm: “Nhà tiên tri đã dời chuyển chúng và chôn các thần tượng ở Mecca với bàn tay thần thánh của Ngài”, anh ta nói. “Nhà tiên tri của chúng tôi đã ra lệnh cho chúng tôi phải dời bỏ tất cả những pho tượng như những tín đồ của Ngài đã làm khi họ đi chinh phục các quốc gia”.
Việc đập phá bảo tàng Mosul đã khơi ra sự phẫn nộ trên toàn cầu.
Các nhà khảo cổ lo sợ Nimrud sẽ là mục tiêu tiếp theo trong danh sách của các chiến binh thánh chiến. Bị chiếm đóng từ thời tiền sử, thành phố của Assyria đã đạt tới đỉnh điểm của nó trong triều đại của vua Ashurnasirpal đệ nhị, giữa năm 883 và 859 trước công nguyên, người đã biến nó thành thủ đô của Đế quốc Assyria. Khi đó thành phố mang tên là Kalhu và xuất hiện trong Cựu ước dưới cái tên Calah.
Các cuộc khai quật hợp lệ đầu tiên ở Nimrud do nhà khảo cổ học người Anh nổi tiếng Henry Layard thực hiện, người đã làm việc tại địa điểm này vào giữa thế kỷ 19.
Một thông báo từ Bộ Du lịch và Cổ vật của Iraq đã không nói cụ thể về mức độ thiệt hại cho đến nay trên trang mạng do các chiến binh Nhà Nước Hồi Giáo, còn gọi là ISIL, gây ra, và chỉ nói rằng nhóm này tiếp tục “thách thức ý nguyện của thế giới và cảm xúc của nhân loại” qua hành động phá hoại gần đây nhất.
Một giới chức Iraq cho biết: “Cho tới nay, chúng tôi không biết việc phá hủy đã đến mức độ nào”.
Chủ tịch của UNESCO Irnia Bokova nói: “Việc cố ý phá hủy di sản văn hóa cấu thành một tội ác chiến tranh”. Bà nói thêm rằng “UNESCO quyết định làm bất cứ việc gì cần thiết để làm tư liệu và bảo vệ di sản của Iraq và lãnh đạo cuộc chiến chống lại việc lưu chuyển bất hợp phá các hiện vật văn hóa, vốn trực tiếp đóng góp vào việc tài trợ cho chủ nghĩa khủng bố.
Thiệt hại nặng nề
Một người bộ tộc địa phương nói với hãng tin Reuters rằng: “Các thành viên của Nhà Nước Hồi Giáo đã đến thành phố khảo cổ Nimrud và cướp bóc những vật có giá trị ở đó, rồi họ tiến hành đập phá địa điểm này. Có các pho tượng, tường thành cũng như một lâu đài đã bị Nhà Nước Hồi Giáo phá hủy hoàn toàn”.
Nhà khảo cổ Iraq và là chuyên gia về Nimrud, tiến sĩ Lamia al-Gailani nói với đài BBC: “Họ đang xóa bỏ lịch sử của chúng tôi”. Giám đốc cơ quan văn hóa của Liên Hiệp Quốc ở Iraq, ông Alex Plathe, đã lên án cuộc tấn công vào Nimrud là “một cuộc tấn công ghê rợn vào di sản của Iraq”.
Bà Agatha Christie đã thực hiện nhiều chuyến viếng thăm đến địa điểm này khi chồng bà, ông Max Mallowan, dẫn đầu các cuộc khai quật ở đó từ năm 1949 đến năm 1963. Ông đã tìm thấy hàng ngàn phiến ngà voi và các hình tượng có từ thế kỷ thứ 9 và thứ 7 trước công nguyên đã bị ném vào các đáy giếng khi thành phố bị nhấn chìm trong bạo lực khi của Sargon đệ nhị qua đời vào năm 705 trước công nguyên. Hầu hết các ngà voi đó, nhiều cái được làm ở Ai Cập và Levant, đã được chuyển tới bảo tàng Anh. Một số đã được làm sạch bởi bà Christie, người đã giải thích trong cuốn tự truyện của bà về phương pháp sử dụng một cây kim đan, một cành cam và kem bôi mặt.
Nhà văn chuyên viết truyện trinh thám đã bị Nimrud mê hoặc, và mô tả nó là một địa điểm đẹp tuyệt. “Tigris chỉ cách một dặm và trên gò đất lớn của Acropolis, những đầu đá Assyria lớn nhô lên khỏi mặt đất. Ở một nơi khác, có chiếc cánh khổng lồ của một vị thần lớn. Đó là một quang cảnh ngoạn mục của đất nước – bình yên, lãng mạn và thấm đẫm quá khứ”.
IS tuyên bố về việc “thờ thần tượng”
Đó là cái quá khứ mà các chiến binh thánh chiến nhất định xóa bỏ. Kể từ khi các phần tử chủ chiến tràn khắp miền tây và miền bắc Iraq vào năm ngoái, chiếm lấy một vùng lãnh thổ rộng lớn của nước này, họ đã tấn công nhiều địa điểm khảo cổ và tôn giáo, tuyên bố là họ cổ súy cho việc bỏ đạo và thờ thần tượng.
Năm ngoái, các chiến binh đã cho nổ tung đền thờ tiên tri Younis (Jonah) và đền thờ tiên tri Jirjis, hai ngôi đền cổ ở Mosul. Họ cũng đe dọa phá hủy đền thờ Crooked Minaret 850 tuổi của Mosul, nhưng người dân địa phương cho đến nay đã ngăn chặn được chuyện này xảy ra.
Nỗi lo sợ của các nhà khảo cổ hiện nay là các chiến binh sẽ chuyển sự chú ý sang Hatra, một địa điểm đã có từ thể kỷ thứ 3 trước công nguyên. Hatra, cách Mosul 110 cây số về hướng tây nam, là một di sản thế giới và được cơ quan văn hóa của Liên Hiệp Quốc UNESCO mô tả là thủ phủ của “vương quốc Ả Rập đầu tiên”. Hatra đã trụ được qua cuộc xâm lược của La Mã và năm 116 và 198 sau công nguyên. Và di tích của thành phố, bao gồm các đền thờ pha trộn kiến trúc Hy Lạp và La Mã với những trang trí phương Đông, “chứng minh cho sự vĩ đại của nền văn minh.”
Tuần rồi, bảo tàng quốc gia Iraq ở Baghdad đã mở cửa cho công chúng lần đầu tiên trong hơn một thập niên trong một động thái mà Thủ tướng nước này, ông Haider al-Abadi, cho rằng nhằm thách thức những nỗ lực “phá hủy di sản của nhân loại và nền văn minh của Iraq”.
