Nhà sử học Tạ Chí Đại Trường, tác giả nhiều sách nghiên cứu lịch sử có giá trị to lớn, đã qua đời ngày 24/3 ở Sài Gòn sau một thời gian lâm trọng bệnh, thọ 78 tuổi.
Nhiều báo và trang tin lớn ở Việt Nam khi đưa tin về sự ra đi của ông đều nhận xét rằng nhà nghiên cứu sử học Tạ Chí Đại Trường được xem là một trong những nhà sử học xuất sắc cũng như có cách nhìn và suy nghĩ về lịch sử một cách thực sự khoa học, khách quan và chân thật. Nhà sử học Tạ Chí Đại Trường mất đi là một mất mát lớn cho giới nghiên cứu sử học trong và ngoài nước.
Ông được giới sử học trong và ngoài Việt Nam đánh giá cao vì cách ông nhìn nhận lịch sử Việt Nam có tính mới mẻ, và ông xử lý các tư liệu công phu, cẩn thận, nhờ đó ông đưa ra các kiến giải quan trọng, tạo nên một “phong cách sử học” của riêng ông.
Bản thân nhà sử học Tạ Chí Đại Trường cho rằng tác phẩm của ông được đánh giá có cách lập luận độc đáo là vì ông chưa từng tham gia chính thức một cơ quan nghiên cứu lịch sử nào, do đó đã thoát ra được khỏi hệ thống quan điểm truyền thống về lịch sử Việt Nam. Ông cho biết thêm tuy rất nghiêm túc trong công việc nghiên cứu song ông không đặt nặng việc tác phẩm của mình viết ra phải có độc giả.
Tên ông gắn với nhiều tác phẩm có tiếng vang cả trong và ngoài nước Việt Nam. Trong đó, tác phẩm đầu tiên của ông được rất nhiều người biết đến là "Lịch sử Nội chiến Việt Nam từ năm 1771 đến 1802". Sách đã ra mắt năm 1960, gây tranh luận, và được tái bản nhiều lần. Tác phẩm được nhận xét là mở ra một cách viết sử mới, trung thực tạo ra những suy ngẫm sâu xa về lịch sử Việt Nam. Nhưng cuốn sách cũng đã khiến ông gặp nhiều rắc rối sau năm 1975, khi chính phủ cộng sản thống nhất và kiểm soát toàn bộ Việt Nam. Sách này đã bị cấm lưu hành tại Việt Nam trong một thời gian dài và chỉ được in lại trong nước từ cuối thập niên 2000.
Nhà sử học Tạ Chí Đại Trường sinh năm 1938 tại Khánh Hòa. Ông tốt nghiệp cao học sử Đại học Văn khoa Sài Gòn năm 1964.
Ông tham gia quân ngũ trong quân lực Việt Nam Cộng Hòa từ 1964-1974. Sau năm 1975 ông bị tù “cải tạo” đến năm 1981.
Tháng 8/1994, nhà sử học Tạ Chí Đại Trường định cư tại Hoa Kỳ. Phải tới hơn 10 năm sau ông mới quay trở lại Việt Nam, vào tháng 10.2015, khi ông lâm trọng bệnh và xác định muốn ở lại quê hương lúc cuối đời.
Ông từng được nhận Giải thưởng Văn chương toàn quốc của Viêt Nam Cộng hòa vinh danh ông trong lĩnh vực sử năm 1970, và Giải thưởng Văn hóa Phan Châu Trinh lần thứ 7 năm 2014 ở hạng mục Nghiên cứu vì những đóng góp độc đáo và mới mẻ của ông trong nghiên cứu sử học.
Trong thời gian ở Mỹ ông đã xuất bản một số sách như “Những bài dã sử Việt” vào năm 1996, hay cuốn “Thần, Người và Đất Việt” vào các năm 1989 và 2000.
Trong khi giới học giả nước ngoài nhanh chóng tiếp cận các công trình nghiên cứu sử học của Tạ Chí Đại Trường ngay khi ông vừa viết xong và công bố, thì bạn đọc trong nước chỉ tiếp cận một hai đầu sách của ông in vào khoảng thập niên 80-90 thế kỷ trước. Kể từ cuối thập niên 2000, sách của Tạ Chí Đại Trường mới được chính thức in và phát hành tại Việt Nam.
Theo BBC, Nguoi Viet, VietnamNet, Thanh Nien, Tuoi Tre
