Nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ dường như đã mềm mỏng hơn, sau khi bất ngờ có phát biểu cứng rắn về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.
“Xét về nhiều khía cạnh, việc xây đảo ở Biển Đông rồi đưa vũ khí lên các hòn đảo đó giống với việc Nga chiếm Crimea. Hành động của Trung Quốc hết sức đáng ngại, và tôi nghĩ rằng việc không có phản ứng đã khiến họ ngày càng lấn lướt. Cần phải gửi tín hiệu cho Trung Quốc rằng họ phải ngưng xây đảo, và việc tiếp cận các đảo này cũng sẽ không được phép”, ông Rex Tillerson nói trong buổi điều trần chuẩn thuận chức ngoại trưởng hồi đầu năm nay.
Sau đó, xuất hiện một tài liệu dài hơn 50 trang bao gồm các câu trả lời bằng văn bản đối với những câu hỏi của ông Ben Cardin, thượng nghị sĩ đại diện tiểu bang Maryland từ buổi điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện.
Vì sao Việt Nam phải hướng về Trung Quốc ngày 18/3?
Trung Quốc không cho phép ai ‘khuấy động’ Biển Đông
Tài liệu mới này cho thấy ông Tillerson có vẻ như dịu hơn sau khi có tuyên bố cứng rắn mà báo chí nhà nước Trung Quốc nói là có thể gây ra chiến tranh, theo tờ Japan Times.
“Trung Quốc không thể được cho phép sử dụng các đảo nhân tạo để ép buộc các nước láng giềng hoặc hạn chế tự do hàng hải hoặc việc bay ngang ở Biển Đông”, ông Tillerson đáp lại câu hỏi về các hoạt động xây đảo nhân tạo của Trung Quốc. “Mỹ sẽ duy trì tự do hàng hải và bay ngang bằng cách tiếp tục bay, giương buồm và hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép”.
Nếu một tình huống bất ngờ xảy ra, Hoa Kỳ, các đồng minh và đối tác phải có thể hạn chế sự tiếp cận cũng như việc sử dụng các đảo nhân tạo của Trung Quốc nhằm đe dọa Hoa Kỳ hoặc các đồng minh.Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson nói.
Trong tài liệu mới, ông Tillerson, người được Thượng viện Mỹ chính thức chuẩn thuận trong cuộc bỏ phiếu thuận/chống là 56-43 hôm 1/2, cũng nói về sự cần thiết của Mỹ và đồng minh phải chặn sự tiếp cận của Trung Quốc đối với các hòn đảo này trong trường hợp xảy ra “tình huống bất ngờ”.
“Nếu một tình huống bất ngờ xảy ra, Hoa Kỳ, các đồng minh và đối tác phải có thể hạn chế sự tiếp cận cũng như việc sử dụng các đảo nhân tạo của Trung Quốc nhằm đe dọa Hoa Kỳ hoặc các đồng minh”, ông Tillerson viết.
Ông cũng dường như ủng hộ một chính sách mạnh mẽ hơn của Mỹ đối với các vùng biển tranh chấp”, cũng như các nguy cơ ngày càng tăng từ một động thái như vậy, theo nhận định của Japan Times.
“Hoa Kỳ phải sẵn lòng chấp nhận nguy cơ nếu muốn ngăn chặn các hành động gây thêm bất ổn và bảo đảm các đồng minh cũng như các đối tác rằng Mỹ sẽ sát cánh với họ để duy trì các luật lệ và chuẩn mực quốc tế”, ông Tillerson viết. Ông cũng nói thêm rằng ông sẽ hợp tác với “các đối tác từ nhiều cơ quan khác nhau [của Mỹ] để phát triển một cách tiếp cận của toàn chính phủ [Mỹ] để chặn hành động lấn chiếm và đe dọa thêm nữa của Trung Quốc, cũng như “các thách thức đối với tự do hàng hải hoặc bay ngang” ở các vùng biển.
Trung Quốc bác bỏ chuyện nước này hạn chế tuần tra hàng hải ở Biển Đông, nhưng từng một số lần phản đối việc Mỹ đưa tàu chiến tới gần các hòn đảo nhân tạo.
Mới đây, sau khi Hoa Kỳ đưa hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson tuần tra Biển Đông kể từ ngày 19/2, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng phản đối bất kỳ hành động của các nước dưới “chiêu bài tuần tra tự do hàng hải”, đe dọa chủ quyền của Trung Quốc.
Duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở khu vực là mục tiêu và lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực.Phát ngôn viên Việt Nam Lê Hải Bình nói.
Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình phản ứng rằng “duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở khu vực là mục tiêu và lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực”, và rằng “các bên đều có trách nhiệm đóng góp mang tính xây dựng vào mục tiêu chung cũng như đảm bảo lợi ích chung này”.
Ngoại trưởng Mỹ dự kiến sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm Bắc Kinh bắt đầu từ ngày 18/3 tới, và nhiều khả năng vấn đề Biển Đông sẽ nằm cao trong chương trình nghị sự.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ từng tuyên bố rằng Hoa Kỳ chưa cần phải có những bước đi quân sự ở Biển Đông nhằm ngăn chặn hành động mạnh mẽ khẳng định chủ quyền của Trung Quốc, dù chỉ trích Bắc Kinh làm xói mòn lòng tin của các quốc gia trong khu vực.
“Ngay lúc này, chúng tôi không thấy sự cần thiết phải thực thi các bước tiến quân sự mạnh mẽ”, ông James Mattis được Reuters dẫn lời nói. “Điều chúng ta cần phải làm là nỗ lực hết sức, nhất là về ngoại giao, để giải quyết hợp lý việc này, duy trì việc mở các kênh trao đổi”.
