Đây là câu hỏi mà chúng tôi đã đặt ra khi chứng kiến những người làm nghề vá xe trên các vỉa hè Hà Nội, Nam Định, và một số thành phố khác. Bởi khi đất nước phát triển, những nhóm nghề của thời kinh tế tập trung bao cấp sẽ tự khắc biến mất để thay vào đó là những dịch vụ hiện đại và có tính cập nhật hơn. Tuy nhiên, việc dùng những loại đồ nghề tự chế cách đây vài chục năm để ra lề đường kiếm sống, cặm cụi bơm, vá, thay lốp xe cho người đi đường hiện vẫn còn là nghề phổ biến ở các thành phố lớn. Hầu hết những người làm nghề cho biết thu nhập tạm ổn, và nếu bỏ nghề, họ cũng chẳng có đủ vốn hay kĩ năng để chuyển sang công việc nào khác.
Bà Hương vá xe trong phố cổ Hà Nội chia sẻ: “Cô vá xe ở đây cũng lâu rồi, từ năm 1991 đến nay, cô nghỉ chế độ 176 (gọi là tinh giảm biên chế, không có lương hưu, mỗi năm làm việc được quy ra một tháng lương lúc đó, nhận một lần là chấm dứt). Cô làm kiếm sống, sức khỏe cũng tốt, xem như lao động thể dục chứ không quá sức. Năm nay cô 63 tuổi rồi nhưng chưa phải nhờ vả con cái nuôi mình.”
Bà Hương cho biết hằng ngày, bà dậy sớm từ lúc 5 giờ sáng để lo chuẩn bị, uống một chén trà, rồi dọn đồ nghề ra để làm việc. Bà có thể làm mọi việc giống như một thợ sửa xe nam giới.
“Xe đạp thì ít thôi, chủ yếu xe máy. Cô không phải là thợ giỏi, chủ yếu là vá xe, thay xăm lốp thôi. Cũng gặp nhiều cái lốp nó căng quá, khó lấy ra lắm, ban đầu khách họ thấy mình là đàn bà nên nghĩ mình làm không nổi. Nhưng mình làm xong thì ok, tốt thôi, họ thấy mình làm được cũng nể lắm chứ,” bà Hương nói.
Cuộc sống ngày càng khó khăn hơn đối với người lao động. Kinh tế có phần trì trệ kể từ sau vụ biển miền Trung nhiễm độc bởi lượng lao động từ quê đổ ra phố ngày một đông hơn.
Ông Huy, thợ sửa xe đạp, vá xăm lốp ở Nam Định, tiếp lời: “Không như ngày xưa, bây giờ thứ gì cũng khó khăn, bây giờ làm ăn trối lắm!”
“Đạp cyclo, xe máy thì kiếm được ngày vài trăm, nhưng giờ các phương tiện đó ít rồi, mình vá xe đạp để sống,” ông Lĩnh, một người sửa xe đạp ở thành phố nam Định cho hay.
Những vỉa hè ngày càng chật hẹp. Những đợt dọn dẹp vỉa hè ngày càng gắt gao. Đời sống kinh tế ngày càng chật vật. Mọi thứ khó khăn đang vây bủa người lao động nghèo, trong đó, nghề vá xe cũng không thoát khỏi vòng xoáy. Mỗi một ngày đi qua là một ngày thêm tuổi già, sức khỏe kém, và đời sống của người vá xe càng thêm chật vật.
