Nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ đặc trách các vấn đề Đông Á hôm 14/7 cảnh báo rằng Washington có thể áp đặt cấm vận và trừng phạt các quan chức hay doanh nghiệp Trung Quốc có liên quan đến các hành động sử dụng vũ lực ở Biển Đông sau khi Hoa Kỳ tuyên bố sẽ có lập trường cứng rắn hơn đối với các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Trả lời một tổ chức tư vấn chính sách ở Washington, về liệu Hoa Kỳ có đáp ứng các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông bằng các biện pháp cấm vận hay không, ông David Stilwell, trợ lý bộ trưởng ngoại giao đặc trách các vấn đề Đông Á, nói:
“Chúng tôi không loại trừ bất cứ biện pháp nào... vẫn còn rộng chỗ cho cấm vận. Đấy là thứ ngôn ngữ mà người Trung Quốc hiểu - các hành động cụ thể và rõ ràng”.
Ông Stilwell lên tiếng một ngày sau khi Washington bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với các nguồn tài nguyên trong hầu hết Biển Đông là “hoàn toàn bất hợp pháp”.
Washington từ lâu vẫn chống đối các yêu sách lãnh thổ quá đáng của Trung Quốc ở Biển Đông, và để thể hiện tự do hàng hải, gửi tàu chiến thường xuyên qua lại tuyến đường biển chiến lược, nơi khoảng 3 nghìn tỷ đô la hàng hóa được vận chuyển mỗi năm.
Bất kỳ động thái nào của Trung Quốc để chiếm đóng, mở rộng hoặc quân sự hóa bãi cạn Scarborough sẽ là một động thái nguy hiểm, gây hậu quả nghiêm trọng...Ông David Stilwell, Trợ lý Ngoại trưởng đặc trách Đông Á & Thái Bình Dương
Nhưng thông báo hôm Thứ Hai 13/7 là lần đầu tiên Mỹ lên án hành động của Trung Quốc là ‘bất hợp pháp’.
Ông Greg Poling, một chuyên gia về Biển Đông của CSIS, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, nói tuyên bố cho rằng hành động của Trung Quốc là bất hợp pháp đã mở đường cho một phản ứng cứng rắn hơn từ Hoa Kỳ, như thông qua lệnh trừng phạt, có thể dẫn đến các hoạt động để khẳng định sự hiện diện của hải quân Hoa Kỳ.
Ông Triệu Lập Kiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên án động thái của Hoa Kỳ, nói rằng đây là một hành động vô trách nhiệm, có thể phá hoại hòa bình và tình trạng ổn định khu vực.
Thứ Ba 14/7. một tàu khu trục của Hải quân Hoa Kỳ đã thực hiện hoạt động bảo vệ tự do hàng hải gần quần đảo Trường Sa, quân đội cho biết.
Ông Stilwell nói lập trường cứng rắn hơn của Hoa Kỳ có nghĩa là Mỹ không còn tuyên bố trung lập trong các vấn đề Biển Đông. Ông nói:
“Khi Trung Quốc kéo giàn khoan tới cắm trong các vùng biển của Việt Nam hay của Malaysia, chúng tôi có thể ra một tuyên bố rõ rệt”, ông nói.
Ông Stilwell đặc biệt cảnh cáo các hoạt động của Trung Quốc tại bãi cạn Scarborough, một tuyến đường biển chiến lược cách bờ biển Philippines 200 km mà Manila tuyên bố thuộc chủ quyền của mình, nhưng đã bị Trung Quốc chiếm giữ từ năm 2012.
Ông nói bất kỳ động thái nào của Trung Quốc để chiếm đóng, mở rộng hoặc quân sự hóa bãi cạn Scarborough sẽ là một động thái nguy hiểm ... gây hậu quả nghiêm trọng và lâu dài cho mối quan hệ Mỹ- Trung, cũng như cho quan hệ của Trung Quốc với toàn khu vực.”
