Hôm 31/1, Hoa Kỳ cáo buộc Nga vi phạm Hiệp ước START mới, trụ cột chính cuối cùng của việc kiểm soát vũ khí hạt nhân sau Chiến tranh Lạnh giữa hai nước, nói rằng Moscow từ chối cho phép các hoạt động thanh sát trên lãnh thổ của mình, theo Reuters.
Hiệp ước START mới có hiệu lực vào năm 2011 và được gia hạn thêm 5 năm vào năm 2021. Hiệp ước này giới hạn số lượng đầu đạn hạt nhân chiến lược mà Hoa Kỳ và Nga triển khai, cũng như việc triển khai các tên lửa và máy bay ném bom trên bộ và trên tàu ngầm để vận chuyển chúng.
Hai quốc gia Mỹ và Nga, trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh bị hạn chế bởi một loạt thỏa thuận kiểm soát vũ khí, hiện vẫn chiếm khoảng 90% số đầu đạn hạt nhân của thế giới.
Washington rất mong muốn duy trì hiệp ước này nhưng mối quan hệ với Moscow đang tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga, điều này có thể làm phức tạp thêm các nỗ lực của chính quyền Tổng thống Joe Biden nhằm duy trì và đạt được một thỏa thuận tiếp theo.
“Việc Nga từ chối tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thanh tra này sẽ ngăn cản Hoa Kỳ thực hiện các quyền quan trọng theo hiệp ước và đe dọa khả năng kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Hoa Kỳ và Nga”, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết trong các bình luận qua email.
Hãng thông tấn Interfax của Nga dẫn lời Đại sứ Nga tại Hoa Kỳ Anatoly Antonov nói rằng “việc kiểm soát vũ khí không thể tách rời khỏi thực tế địa chính trị” và Nga thấy việc mời quân đội Hoa Kỳ đến các cơ sở chiến lược của mình vào lúc này là không phù hợp.
Ông Antonov cho biết Nga vẫn sẽ tuân thủ các điều khoản và giới hạn khác của hiệp ước START mới.
Lãnh đạo các ủy ban an ninh quốc gia tại Thượng viện Hoa Kỳ, cơ quan phải thông qua các hiệp ước, cho biết việc Moscow không tuân thủ sẽ ảnh hưởng đến các hiệp ước vũ khí trong tương lai.
“Nhưng phải nói rõ rằng, việc tuân thủ các nghĩa vụ của hiệp ước START mới sẽ rất quan trọng đối với việc Thượng viện xem xét bất kỳ hiệp ước kiểm soát vũ khí chiến lược nào trong tương lai với Moscow”, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Bob Menendez, Jack Reed và Mark Warner cho biết trong một tuyên bố.
Ông Menendez hiện giữ chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, ông Reed là chủ tịch ủy ban Quân vụ Thượng viện và ông Warner là chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện.
Moscow vào tháng 8 đã đình chỉ hợp tác với các cuộc thanh tra theo hiệp ước, đổ lỗi cho các hạn chế đi lại do Washington và các đồng minh áp đặt sau khi lực lượng Nga xâm chiếm nước láng giềng Ukraine vào tháng 2 năm ngoái, nhưng cho biết họ vẫn cam kết tuân thủ các điều khoản của hiệp ước.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm rằng Nga có “con đường rõ ràng” để trở lại tuân thủ bằng cách cho phép các hoạt động thanh tra và Washington vẫn sẵn sàng hợp tác với Nga để thực hiện đầy đủ hiệp ước.
“Hiệp ước START mới vẫn nằm trong lợi ích an ninh quốc gia của Hoa Kỳ”, người phát ngôn này nói.
Các cuộc đàm phán giữa Moscow và Washington về việc nối lại các cuộc thanh tra theo START mới dự kiến diễn ra vào tháng 11/2022 tại Ai Cập, nhưng Nga đã hoãn lại và không bên nào ấn định ngày mới.
Hôm 30/1, Nga nói với Hoa Kỳ rằng hiệp ước này có thể hết hạn vào năm 2026 mà không có hiệp ước thay thế vì cho rằng Washington đang cố gắng gây ra “thất bại chiến lược” cho Moscow ở Ukraine.
Diễn đàn