ACCRA, GHANA —
Một đạo luật của Hoa Kỳ nhằm khuyến khích minh bạch về lợi tức và truy cứu trách nhiệm tại những nước giàu tài nguyên như Ghana sẽ có hiệu lực vào năm 2014. Luật mang tên hai nhà làm luật Dodd và Frank đòi hỏi các công ty dầu khí và khai mỏ có tên trên thị trường chứng khoán Hoa Kỳ phải công bố hoàn toàn việc chi trả cho chính phủ của những quốc gia nào mà họ có quan hệ doanh thương. Thông tín viên Joana Mantey tường trình rằng đạo luật mới sẽ cho phép người dân Ghana tranh đấu cho quyền lợi của mình, nhất là những địa phương nào chịu nhiều thiệt hại về môi trường do các công ty nước ngoài gây ra.
Luật mới của Mỹ chi phối đến hơn 1.000 công ty quốc tế và bao gồm Anadarko, Hess, Kosmos và Tullow Oil-tất cả đều hoạt động tại Ghana.
Những tổ chức theo dõi nhân quyền nói minh bạch rất cần tại Ghana. Ông Boakye Dankwa Boadi là giám đốc thông tin của WACAM, một tổ chức bất vụ lợi quan tâm đến môi trường, nhân quyền và bênh vực các công nhân hầm mỏ. Ông nói một số trang trại trồng cây cacao bị phá hủy tại vùng Brong Ahafo của Ghana để nhường chỗ cho những hoạt động khai mỏ; tuy nhiên, những người bị ảnh hưởng chưa được bồi thường đầy đủ. Ông Dankwa nói:
“Khi những công ty này muốn trả tiền bồi thường cho những nông trại trồng cacao, họ trả dưới 10 đô la một cây cacao. Trong khi đó một cây cacao có thể một năm thu được 5 đô la. Tuy nhiên một cây cacao có thề sống tới 40 năm. Do đó trên căn bản họ đã bóc lột các nhà nông.”
Những người bênh vực cho chính sách minh bạch nói luật Dodd Frank sẽ cho phép người dân địa phương hưởng lợi nhiều hơn từ việc khai thác dầu mỏ và khoáng chất, vì tất cả việc chi trả của các công ty cho chính phủ đều được công bố.
Ông Ian Gary, một nhà quản lý chính sách thâm niên tại tổ chức Oxfam, Hoa Kỳ, nói:
“Khi các công ty ký hợp đồng để thăm dò họ thường trả trước một số tiền gọi là tiền thưởng ký tên. Một loại chi trả khác là thuế công ty, tiền trả cho dự án, tiền thuế quan, họ còn phải tiết lộ là có phải trả tiền cho cơ sở hạ tầng hay không. Chẳng hạn như, nếu một công ty mỏ xây một con đường, tiền này cũng phải công bố theo luật.”
Ghana có một mức độ minh bạch vừa phải, liên quan đến lợi tức về hầm mỏ và dầu khí. Nước này đã ban hành Luật Quản trị Lợi tức vào năm ngoái để đảm bảo việc công bố những hóa đơn của chính phủ trong các lãnh vực dầu khí. Tuy nhiên ông Gary nói luật mới của Hoa Kỳ sẽ giúp tất cả mọi người biết được các công ty nước ngoài đã trả bao nhiều cho chính phủ các quốc gia sở tại:
“Đây là một hình thức để đảm bảo là không những số tiền được tiết lộ mà số tiền này cũng chính xác và là những con số thực sự. Đối với Ghana có một mức độ minh bạch ở cấp trung ương, nhưng ở cấp địa phương và quận, có rất ít tin tức là những quận này nhận và sử dụng tiền như thế nào.”
Ông Gary nói điều quan trọng đối với người dân là được truy cứu trách nhiệm và sử dụng thông tin mà luật mới đưa ra.
Ông Gary nói tiếp, những quốc gia tiêu thụ dầu mỏ tại châu Âu cần thiết ban hành luật tương tự để phát huy tính minh bạch tại các nước giàu tài nguyên thiên nhiên.
Hiện nay, Anh, Pháp và Đức cho thấy họ sẵn sàng ủng hộ quy định của Ủy hội châu Âu phù hợp với luật mới của Hoa Kỳ.
Luật mới của Mỹ chi phối đến hơn 1.000 công ty quốc tế và bao gồm Anadarko, Hess, Kosmos và Tullow Oil-tất cả đều hoạt động tại Ghana.
Những tổ chức theo dõi nhân quyền nói minh bạch rất cần tại Ghana. Ông Boakye Dankwa Boadi là giám đốc thông tin của WACAM, một tổ chức bất vụ lợi quan tâm đến môi trường, nhân quyền và bênh vực các công nhân hầm mỏ. Ông nói một số trang trại trồng cây cacao bị phá hủy tại vùng Brong Ahafo của Ghana để nhường chỗ cho những hoạt động khai mỏ; tuy nhiên, những người bị ảnh hưởng chưa được bồi thường đầy đủ. Ông Dankwa nói:
“Khi những công ty này muốn trả tiền bồi thường cho những nông trại trồng cacao, họ trả dưới 10 đô la một cây cacao. Trong khi đó một cây cacao có thể một năm thu được 5 đô la. Tuy nhiên một cây cacao có thề sống tới 40 năm. Do đó trên căn bản họ đã bóc lột các nhà nông.”
Những người bênh vực cho chính sách minh bạch nói luật Dodd Frank sẽ cho phép người dân địa phương hưởng lợi nhiều hơn từ việc khai thác dầu mỏ và khoáng chất, vì tất cả việc chi trả của các công ty cho chính phủ đều được công bố.
Ông Ian Gary, một nhà quản lý chính sách thâm niên tại tổ chức Oxfam, Hoa Kỳ, nói:
“Khi các công ty ký hợp đồng để thăm dò họ thường trả trước một số tiền gọi là tiền thưởng ký tên. Một loại chi trả khác là thuế công ty, tiền trả cho dự án, tiền thuế quan, họ còn phải tiết lộ là có phải trả tiền cho cơ sở hạ tầng hay không. Chẳng hạn như, nếu một công ty mỏ xây một con đường, tiền này cũng phải công bố theo luật.”
Ghana có một mức độ minh bạch vừa phải, liên quan đến lợi tức về hầm mỏ và dầu khí. Nước này đã ban hành Luật Quản trị Lợi tức vào năm ngoái để đảm bảo việc công bố những hóa đơn của chính phủ trong các lãnh vực dầu khí. Tuy nhiên ông Gary nói luật mới của Hoa Kỳ sẽ giúp tất cả mọi người biết được các công ty nước ngoài đã trả bao nhiều cho chính phủ các quốc gia sở tại:
“Đây là một hình thức để đảm bảo là không những số tiền được tiết lộ mà số tiền này cũng chính xác và là những con số thực sự. Đối với Ghana có một mức độ minh bạch ở cấp trung ương, nhưng ở cấp địa phương và quận, có rất ít tin tức là những quận này nhận và sử dụng tiền như thế nào.”
Ông Gary nói điều quan trọng đối với người dân là được truy cứu trách nhiệm và sử dụng thông tin mà luật mới đưa ra.
Ông Gary nói tiếp, những quốc gia tiêu thụ dầu mỏ tại châu Âu cần thiết ban hành luật tương tự để phát huy tính minh bạch tại các nước giàu tài nguyên thiên nhiên.
Hiện nay, Anh, Pháp và Đức cho thấy họ sẵn sàng ủng hộ quy định của Ủy hội châu Âu phù hợp với luật mới của Hoa Kỳ.
