Lính đánh thuê Nga nổi loạn tiến về Moscow

Các chiến binh đánh thuê Nga nổi loạn tiến về hướng Moscow ngày thứ Bảy sau khi chiếm giữ một thành phố ở phía nam trong đêm, trong khi quân đội Nga nã súng vào họ từ trên không nhưng dường như không thể làm chậm bước tiến chớp nhoáng của họ.

Đối mặt với thách thức nghiêm trọng đầu tiên đối với quyền lực của mình trong 23 năm cầm quyền, Tổng thống Vladimir Putin đã tuyên bố sẽ đập tan cuộc binh biến vũ trang mà ông so sánh với Nội chiến Nga một thế kỉ trước.

Các chiến binh của đạo quân tư nhân Wagner do cựu đồng minh của ông Putin là Yevgeny Prigozhin điều hành đã đi hơn nửa đường đến thủ đô, sau khi chiếm được thành phố Rostov trên sông Don và bắt đầu hành trình 1.100 km tới Moscow.

Reuters nhìn thấy các xe chở quân và một chiếc xe tải sàn phẳng chở một chiếc xe tăng chạy qua thành phố Voronezh cách Moscow hơn nửa đường, nơi một máy bay trực thăng bắn vào họ. Nhưng không có báo cáo nào về việc phiến quân gặp phải bất cứ sự kháng cự đáng kể nào trên đường cao tốc.

Truyền thông Nga đăng tải hình ảnh cho thấy các nhóm cảnh sát nhỏ nắm giữ các vị trí súng máy ở ngoại ô phía nam Moscow.

Hơn 100 lính cứu hỏa đã dập lửa tại một kho nhiên liệu bốc cháy ở Voronezh. Đoạn video mà Reuters có được cho thấy nó nổ tung thành một quả cầu lửa ngay sau khi một chiếc máy bay trực thăng bay ngang qua. Ông Prigozhin cáo buộc quân đội Nga tấn công các mục tiêu dân sự từ trên không khi họ tìm cách làm chậm bước tiến của đoàn xe.

Ông Prigozhin nói binh lính của ông đang "hành quân vì công lý" để loại bỏ những chỉ huy nhũng lạm và bất tài mà ông cho là đã làm hỏng cuộc chiến ở Ukraine.

Trong bài diễn văn trên truyền hình từ Điện Kremlin, ông Putin nói rằng sự tồn tại của nước Nga đang bị đe dọa.

"Chúng ta đang chiến đấu vì sinh mạng và an ninh của người dân, vì chủ quyền và độc lập, vì quyền được tồn tại, một quốc gia có lịch sử hàng ngàn năm," ông nói.

"Tất cả những kẻ cố tình bước vào con đường phản bội, những kẻ chuẩn bị nổi dậy vũ trang, những kẻ đi theo con đường tống tiền và các phương thức khủng bố, sẽ chịu hình phạt không thể tránh khỏi, sẽ phải trả lời trước pháp luật và nhân dân chúng ta."

Ông Prigozhin nhanh chóng đáp trả bằng giọng điệu thách thức, nói rằng ông và lính của ông không có ý định đầu hàng.

"Tổng thống đã mắc sai lầm sâu sắc khi nói về chuyện phản quốc. Chúng tôi là những người yêu nước của tổ quốc, chúng tôi đã và đang chiến đấu vì tổ quốc," ông Prigozhin nói trong một thông điệp bằng âm thanh. "Chúng tôi không muốn đất nước tiếp tục sống trong nhũng lạm, lừa dối và quan liêu."

Ông Prigozhin, thủ lĩnh đoàn quân tư nhân đã tham chiến trong những trận chiến đẫm máu nhất ở Ukraine ngay cả khi ông ta lời qua tiếng lại từ mấy tháng nay với lãnh đạo quân sự chóp bu, nói rằng ông ta đã chiếm được trụ sở của Quân khu Nam bộ của Nga ở Rostov mà không nổ một phát súng nào.

Rostov đóng vai trò là trung tâm hậu cần chính cho toàn bộ lực lượng xâm lược của Nga.

Tại Moscow, an ninh được tăng cường trên đường phố. Quảng trường Đỏ bị phong tỏa bởi hàng rào kim loại.

Trong một loạt các thông điệp gửi đi suốt đêm, ông Prigozhin đòi Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov phải đến gặp ông ở Rostov.

Các thủ đô phương Tây cho biết họ đang theo dõi sát tình hình ở Nga, nước có vũ khí hạt nhân. Nhà Trắng cho biết Tổng thống Joe Biden đã được báo cáo tình hình.

"Đây là thách thức lớn nhất đối với nhà nước Nga trong thời gian gần đây", Bộ Quốc phòng Anh nói.

"Trong những giờ tới, sự trung thành của các lực lượng an ninh Nga, đặc biệt là Lực lượng Vệ binh Quốc gia Nga, sẽ đóng vai trò cốt yếu quyết định cuộc khủng hoảng này sẽ diễn tiến như thế nào."

Khả năng nắm giữ quyền lực của ông Putin có thể tùy thuộc vào việc liệu ông có thể tập hợp đủ binh sĩ trung thành để chống lại lính đánh thuê vào thời điểm mà phần lớn quân đội Nga được triển khai tại mặt trận ở miền nam và miền đông Ukraine hay không.

Cuộc nổi dậy cũng có nguy cơ khiến lực lượng xâm lược của Nga ở Ukraine bị xáo trộn, trong khi Kyiv đang phát động cuộc phản công mạnh nhất kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào tháng 2 năm ngoái.

"Sự yếu kém của Nga là rõ ràng. Sự yếu kém toàn diện," Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy viết trong một thông điệp trên mạng xã hội. "Và Nga giữ quân đội và lính đánh thuê trên đất của chúng ta càng lâu thì càng có nhiều hỗn loạn, đau đớn và nhiều vấn đề cho chính họ sau này."

Prigozhin, một cựu tù nhân và là đồng minh lâu năm của ông Putin, lãnh đạo một đạo quân tư nhân bao gồm hàng ngàn cựu tù nhân được tuyển mộ từ các nhà tù Nga.

Lính của ông đã tham gia trong đợt giao tranh khốc liệt nhất trong cuộc chiến kéo dài 16 tháng ở Ukraine, bao gồm cả trận chiến kéo dài hàng tháng trời chiếm thành phố Bakhmut ở miền đông.

Từ nhiều tháng qua, ông đã chỉ trích các tướng lĩnh hàng đầu của quân đội chính quy, cáo buộc họ kém cỏi và không cung cấp đạn dược cho các chiến binh của ông. Trong tháng này, ông đã bất chấp mệnh lệnh buộc ông phải kí một hợp đồng đặt quân đội của mình dưới quyền chỉ huy của Bộ Quốc phòng.

Ông dường như phát động binh biến vào ngày thứ Sáu sau khi cáo buộc rằng quân đội đã hạ sát nhiều chiến binh của ông trong một cuộc không kích. Bộ Quốc phòng phủ nhận điều này.