JACKSON, MISSISSIPI —
Dân chúng trên toàn nước Mỹ đang tưởng nhớ một biểu tượng của phong trào dân quyền Mỹ 5 thập niên sau khi ông bị ám sát vì động cơ chủng tộc tại bang Mississipi. Việc ám sát ông Medgar Evers khích động sự ủng hộ phong trào dân quyền, gồm có quyền đi bầu của người Mỹ gốc châu Phi, đặc biệt tại những tiểu bang miền nam. Thông tín viên Đài VOA Chris Simkins tường trình từ Jackson, Mississipi về đời hoạt động của ông Medgar Evers và những người tranh đấu bên cạnh ông.
Cách đây 50 năm, ông Medgar Evers tranh đấu cho quyền bình đẳng của người Mỹ gốc châu Phi tại Mississipi. Bà Myrlie Evers hoạt động bên cạnh chồng. Bà nói mục đích của ông là xóa bỏ hoàn toàn nạn kỳ thị:
“Ông là một người có một sứ mạng, một sứ mạng làm cho mọi điều trên đất nước mà ông được biết trở thành hiện thực. Và chắc chắn là trong đó có điều kiện sống được cải thiện rõ rệt cho những người đồng chủng với ông.”
Bà Myrlie Evers-Williams nói ông Medgar tin là những rào cản về chủng tộc sẽ chỉ đổ xuống nếu người da đen được phép đi bầu—nhất là tại những cộng đồng người da đen nhiều hơn người da trắng:
“Ông Medgar rất cương quyết, ông đã từng phục vụ trong quân đội và trở về nhà, và không thể đi bầu hay trở thành một công dân hạng nhất, do đó ông phải làm một cái gì về việc này.”
Là một thư ký của Hiệp hội Quốc gia vì sự Tăng tiến của Người Da màu (NAACP), một tổ chức dân quyền lớn nhất, ông Evers và những người khác như Mục sư Willie Blue trong vài tháng đã ghi danh đi bầu cho hàng ngàn người da đen. Mục sư Willie Blue nói:
“Chúng tôi đi ra những cánh đồng bông vải và bằng nhiều phương cách và ở mọi nơi chúng tôi có thể vận động người dân đi bầu và họ đánh dấu vào lá phiếu.”
Ông Evers cũng tích cực giúp việc hội nhập chủng tộc tại trường đại học Mississipi và dẫn đầu việc tẩy chay những người buôn bán da trắng để họ cho phép người da đen ăn tại quầy bán thức ăn trưa của họ. Ông Hollis Watkins được ông Evers tuyển mộ để gia nhập cuộc tranh đấu.
Ông Watkins nói: “Ông để hết tâm trí vào lý tưởng. Người ta biết ông không phải là người như chúng tôi thường gọi là 'người không đáng tin cậy.' Nhưng lúc nào ông cũng có mặt lâu dài ở đó. Điều này làm cho chúng tôi cảm thấy phấn khởi.”
Bà Frankye Adams Johnson nói:
“Vào năm 1963, Jackson, Mississipi là điểm nóng của những cuộc biểu tình có đông đảo quần chúng tham dự.”
Bà Frankye Adams Johnson đi biểu tình với ông Medgar Evers. Bà nói hoạt động của ông làm ông trở thành mục tiêu dọa giết của những thành phần phân biệt chủng tộc da trắng:
“Không phải ông không quan tâm đến tính mạng của ông, nhưng ông có một đam mê đối với những việc ông làm, và điều đó đã vượt quá sự ích kỷ.”
Vào đêm 12 tháng 6 năm 1963, ông Medgar Evers trở về nhà. Ông bước ra khỏi xe và bị giết bằng một viên đạn của một tên sát nhân.”
Ông Evers bị Byron De La Beckwith, một người ủng hộ thuyết cho rằng người da trắng là ưu việt, bắn chết. Phải mất 31 năm và hai vụ xử án mới kết tội được ông này. Bà Evers-Williams nhớ lại chồng bà đã nói “người ta có thể giết một người nhưng không giết được một ý tưởng.”
Ông tin tưởng điều này cho đến chết. Ông hy sinh cuộc sống và ông tự nguyện làm việc này, không phải ông muốn chết nhưng ông biết là ông và người khác có thể hy sinh mọi sự để khiến cho nước Mỹ chấp nhận tất cả các công dân là công dân hoàn toàn của nước Mỹ.”
Ngày nay, 50 năm sau khi ông từ trần, bà Evers-Williams nói chồng bà vẫn còn là một niềm hứng khởi cho những người tiếp tục hoạt động vì công lý và bình đẳng.
Cách đây 50 năm, ông Medgar Evers tranh đấu cho quyền bình đẳng của người Mỹ gốc châu Phi tại Mississipi. Bà Myrlie Evers hoạt động bên cạnh chồng. Bà nói mục đích của ông là xóa bỏ hoàn toàn nạn kỳ thị:
“Ông là một người có một sứ mạng, một sứ mạng làm cho mọi điều trên đất nước mà ông được biết trở thành hiện thực. Và chắc chắn là trong đó có điều kiện sống được cải thiện rõ rệt cho những người đồng chủng với ông.”
Bà Myrlie Evers-Williams nói ông Medgar tin là những rào cản về chủng tộc sẽ chỉ đổ xuống nếu người da đen được phép đi bầu—nhất là tại những cộng đồng người da đen nhiều hơn người da trắng:
“Ông Medgar rất cương quyết, ông đã từng phục vụ trong quân đội và trở về nhà, và không thể đi bầu hay trở thành một công dân hạng nhất, do đó ông phải làm một cái gì về việc này.”
Là một thư ký của Hiệp hội Quốc gia vì sự Tăng tiến của Người Da màu (NAACP), một tổ chức dân quyền lớn nhất, ông Evers và những người khác như Mục sư Willie Blue trong vài tháng đã ghi danh đi bầu cho hàng ngàn người da đen. Mục sư Willie Blue nói:
“Chúng tôi đi ra những cánh đồng bông vải và bằng nhiều phương cách và ở mọi nơi chúng tôi có thể vận động người dân đi bầu và họ đánh dấu vào lá phiếu.”
Ông Evers cũng tích cực giúp việc hội nhập chủng tộc tại trường đại học Mississipi và dẫn đầu việc tẩy chay những người buôn bán da trắng để họ cho phép người da đen ăn tại quầy bán thức ăn trưa của họ. Ông Hollis Watkins được ông Evers tuyển mộ để gia nhập cuộc tranh đấu.
Ông Watkins nói: “Ông để hết tâm trí vào lý tưởng. Người ta biết ông không phải là người như chúng tôi thường gọi là 'người không đáng tin cậy.' Nhưng lúc nào ông cũng có mặt lâu dài ở đó. Điều này làm cho chúng tôi cảm thấy phấn khởi.”
Bà Frankye Adams Johnson nói:
“Vào năm 1963, Jackson, Mississipi là điểm nóng của những cuộc biểu tình có đông đảo quần chúng tham dự.”
Bà Frankye Adams Johnson đi biểu tình với ông Medgar Evers. Bà nói hoạt động của ông làm ông trở thành mục tiêu dọa giết của những thành phần phân biệt chủng tộc da trắng:
“Không phải ông không quan tâm đến tính mạng của ông, nhưng ông có một đam mê đối với những việc ông làm, và điều đó đã vượt quá sự ích kỷ.”
Vào đêm 12 tháng 6 năm 1963, ông Medgar Evers trở về nhà. Ông bước ra khỏi xe và bị giết bằng một viên đạn của một tên sát nhân.”
Ông Evers bị Byron De La Beckwith, một người ủng hộ thuyết cho rằng người da trắng là ưu việt, bắn chết. Phải mất 31 năm và hai vụ xử án mới kết tội được ông này. Bà Evers-Williams nhớ lại chồng bà đã nói “người ta có thể giết một người nhưng không giết được một ý tưởng.”
Ông tin tưởng điều này cho đến chết. Ông hy sinh cuộc sống và ông tự nguyện làm việc này, không phải ông muốn chết nhưng ông biết là ông và người khác có thể hy sinh mọi sự để khiến cho nước Mỹ chấp nhận tất cả các công dân là công dân hoàn toàn của nước Mỹ.”
Ngày nay, 50 năm sau khi ông từ trần, bà Evers-Williams nói chồng bà vẫn còn là một niềm hứng khởi cho những người tiếp tục hoạt động vì công lý và bình đẳng.
