Lúc trước khi ở Việt Nam, bố mẹ Cá không bao giờ chịu cho Cá đi làm thêm cho dù là trong năm học hay trong kỳ nghỉ hè, vì bố mẹ Cá sợ công việc hoặc sẽ ảnh hưởng tới việc học tập, hoặc sợ Cá phải va chạm sớm với cuộc sống. Ở Việt Nam, Cá biết hiện nay cũng bắt đầu có nhiều bạn đi làm thêm, nhưng vào thời điểm mà Cá ở Việt Nam thì Cá thấy chuyện đi làm thêm đối với các bạn học sinh, nhất là ở thành phố, thường không mấy được phụ huynh tán đồng hay cho phép. Tuy nhiên, một khi đã cho con mình đi du học nói chung hay du học Mỹ nói riêng thì Cá thấy các bậc phụ huynh cũng nên chuẩn bị tư tưởng sẵn sàng cho con mình đi làm thêm, bởi vì đối với các du học sinh, cái được của làm thêm không chỉ đơn giản là chuyện kiếm thêm tiền tiêu vặt. Cá xin nói qua một chút về chuyện đi làm thêm của các du học sinh Việt Nam ở các trường đại học ở Mỹ.
Tại các trường đại học Mỹ, có rất nhiều công việc làm thêm cho bạn chọn. Bạn thích những công việc tay chân một chút để có kinh nghiệm thì có thể xin vào làm nhà ăn ở trường hay tại bộ phận phụ trách chuyển thư hay khuân vác. Vì là công việc tay chân nên cũng khá vất vả, nhưng cũng là một kinh nghiệm tốt nếu bạn chưa bao giờ có cơ hội được làm khi ở Việt Nam. Bản thân Cá đã từng làm khoảng hai năm trong nhà ăn ở trường. Các việc như bưng bê, lau bàn, lau sàn, dọn dẹp, rửa bát, phục vụ ở các quầy thức ăn Cá đã làm qua cả. Thực ra, công việc thì quả là có vất vả, nhất là đối với những người chưa từng lao động nhiều như vậy khi ở Việt Nam như Cá, thì đây đúng là một kinh nghiệm độc đáo. Nhưng càng làm thì Cá càng thấy quen và làm rồi thì mới cảm thấy thực sự sung sướng khi mỗi lần cầm tấm paycheck (tấm séc lương) trong tay. Đến giờ, Cá vẫn không quên được cái cảm giác lần đầu tiên cầm tấm paycheck mà sau khi đứng làm tám tiếng trong nhà ăn đợt nghỉ xuân năm đại học thứ nhất. Ừ, mệt thì mệt, chân thì nhũn ra, nhưng rõ ràng là công sức cũng được đền đáp không đến nỗi tệ.
Tuy nhiên, nếu bạn chỉ muốn những công việc nhẹ nhàng hơn mang tính chất bàn giấy, văn phòng, thì có thể xin vào làm hiệu sách ở trường, làm ở quầy thông tin (information desk), thư viện, hay trực điện thoại. Cá lúc trước thì cũng đã từng làm việc một thời gian ngắn ở văn phòng tuyển sinh của trường, (admission office), nhưng không phải là ngồi bàn giấy. Thay vào đó, công việc của Cá là sẽ chào đón các bạn học sinh cấp 3 có khả năng sẽ vào trường, cho họ ngủ một đêm tại phòng của mình, đưa họ đi ăn, đi tham gia các câu lạc bộ/tổ chức mà mình tham gia, và rồi đưa họ tới chính các lớp mà mình sẽ học trong ngày hôm sau. Đây là cách để các bạn học sinh có được cảm giác thực tế nhất và toàn diện nhất về môi trường mà họ có thể sắp theo học trong vòng ba hay bốn năm sắp tới. Ở các trường khác, Cá tin chắc cũng sẽ có công việc kiểu như thế này. Và nếu bạn nào đang học ở Mỹ rồi, thì cũng nên thử tới thăm các trường đại học theo cách này vì đó là cách tốt nhất để bạn chọn xem trường này có phù hợp với bản thân mình hay không. Nếu xin làm các công việc kiểu như thế này, Cá tin chắc vốn tiếng Anh của bạn sẽ dồi dào thêm, vì bạn phải nói chuyện liên tục với người Mỹ ít nhất là 16 tiếng cơ mà. Thêm vào đó, kỹ năng giao tiếp, lắng nghe của bạn cũng sẽ tiến bộ rõ rệt.
Làm thêm trong năm học ngay tại trường là một cách tốt để củng cố nhiều kỹ năng, bao gồm cả kỹ năng cứng và kỹ năng mềm
Nhưng nếu bạn không quan tâm lắm tới những kỹ năng vừa kể mà chỉ muốn làm việc gì đó liên quan hơn đến chuyên ngành mình học thì bạn cũng có cơ hội. Ví dụ bạn học tài chính, kinh doanh, kế toán, kiểm toán gì đó chẳng hạn, thì có thể xin vào Business office hay Payroll office (phụ trách trả lương) của trường. Nếu bạn học y chẳng hạn thì có thể xin vào phòng y tế của trường. Nếu bạn học báo, truyền thông thì có thể xin vào viết báo, chụp ảnh, hay làm ở đài truyền hình/phát thanh của trường. Nếu không, một việc phổ biến nhất mà rất nhiều du học sinh chọn đó là làm tutor (dịch thì là gia sư nhưng thực chất nên hiểu theo nghĩa bạn giúp đỡ các học sinh khác) về một môn học nào đó. Ngoài ra, nếu học lực của bạn kha khá thì bạn cũng có thể làm trợ giảng cho các giáo sư một môn nào đó.
Ngoài ra, dựa vào kinh nghiệm cá nhân và quan sát từ bạn bè thì Cá còn thấy những bạn nào theo học các trường bắt buộc phải ở trong ký túc xá trong vòng một hoặc hai năm đầu thì các du học sinh có thể chọn xin một công việc vừa có tiếng, vừa có miếng. Bạn có thể hiểu nôm na là giúp quản lý ký túc xá sinh viên, tiếng Anh là Resident Assistant (Cá xin gọi tắt là RA) hoặc có thể có các tên khác, tùy từng trường. Công việc này, không biết ở các trường khác như thế nào, nhưng ở trường của Cá, để được tuyển làm RA cho trường thì phải cạnh tranh khá gay go bởi vì đây là công việc được trả lương cao, các sinh viên khác sống trong ký túc xá nơi bạn phụ trách quản lý cũng sẽ phải chấp hành và ‘nghe lời’ bạn từ A đến Z, nói ngắn gọn, bạn khá là oai đấy. Còn riêng Cá, khi làm công việc này, Cá thấy mình có cơ hội cực kỳ tuyệt vời để được học và trau giồi rất nhiều kỹ năng mềm như làm việc nhóm, suy nghĩ sáng tạo, giao tiếp, thuyết trình v..v.. Và vì thế, rất đông sinh viên xin làm công việc này. Tuy nhiên, thường bạn phải sống trong ký túc xá ít nhất một năm thì mới đủ tiêu chuẩn xin làm công việc này.
Đó là sơ sơ những sự lựa chọn mà Cá thấy nhiều bạn du học sinh chọn làm. Nhưng nói chung, cho dù là làm việc gì đi chăng nữa, thì Cá nghĩ bạn vẫn cần phải học cách cân bằng thời gian của mình, làm sao đừng để bị quá sa đà vào việc kiếm tiền và quên đi mất nhiệm vụ chính là học. Nguy hiểm lắm đấy bạn ạ!
Mong với những trải nghiệm nho nhỏ nhưng rất thật của mình với tư cách là một du học sinh ở Mỹ, mình có thể giúp được một số người, đặc biệt những ai Thích Đi Mỹ, có thể hiểu hơn chút ít về miền đất Bắc Mỹ này.
