Quyết định của lãnh tụ Bắc Triều Tiên Kim Jong Un không tham dự buổi diễu binh rầm rộ của Trung Quốc đánh dấu 70 năm kết thúc Thế chiến thứ hai cho thấy mối quan hệ đầy khó khăn giữa Trung Quốc và Bắc Triều Tiên, theo nhận xét của các chuyên gia.
Tuần này, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trương Minh nói với các phóng viên rằng Bắc Triều Tiên sẽ cử ông Choe Ryong Hae, bí thư của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao Động Triều Tiên đi dự buổi diễu hành ngày 3/9 ở Bắc Kinh. Khoảng 30 nhà lãnh đạo thế giới, trong đó có Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Nam Triều Tiên Park Geun-hye, dự kiến sẽ tham dự buổi lễ.
Căng thẳng
Ông Jeon Hyun-joon, một chuyên gia về Bắc Triều Tiên ở Seoul, cho rằng sự vắng mặt của ông Kim tại buổi lễ phản ánh sự bất mãn ngày càng tăng của Bắc Kinh đối với Bắc Triều Tiên.
Ông Jeon nói: “Ông Kim có thể muốn được Trung Quốc đối xử đặc biệt trong chuyến đi đầu tiên ra nước ngoài và nhận thấy rằng phía Trung Quốc không đáp lại những đòi hỏi của ông”.
Ông Jeon nói mối quan hệ cá nhân giữa lãnh đạo của hai nước đồng minh đã căng thẳng kể từ khi ông Kim lên nắm quyền vào cuối năm 2011, và nói thêm rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được biết là khó chịu với ông Kim.
Việc ông Kim có thể tham dự buổi lễ đã được nêu ra khi ông hủy bỏ chuyến đi đã định đến Moscow để dự các buổi lễ kỷ niệm của Nga hồi tháng 5. Mới đây, việc ông Kim ca ngợi bộ đội Trung Quốc đã chiến đấu trong Chiến tranh Triều Tiên được cho là một dấu hiệu hòa giải đối với Trung Quốc. Một số chuyên gia phân tích đã dự đoán Trung Quốc và Bắc Triều Tiên có thể nhân buổi lễ vào tuần tới để tìm cách hàn gắn bang giao song phương.
Đối tác mới
Thay vì thế, Trung Quốc lại tiếp xúc với Nam Triều Tiên để mời Tổng thống Park đến dự buỗi diễu hành, là nơi Bắc Kinh dự kiến sẽ khoa trương sức mạnh quân sự, với việc trưng bày các vũ khí mới phát triển. Khi chuyến thăm 3 ngày của bà Park, trong đó có một cuộc hội kiến với nhà lãnh đạo Trung Quốc, được loan báo tuần trước, chưa rõ liệu bà có tham dự cuộc diễu hành mà nhiều nhà lãnh đạo Tây phương quyết định không tham dự. Hôm thứ Tư, văn phòng bà Park cho biết bà sẽ dự cuộc duyệt binh của Trung Quốc, và như thế bà sẽ là vị tổng thống đầu tiên của Nam Triều Tiên làm việc này.
Ông Min Kyung-wook, một người phát ngôn của văn phòng bà Park, nói với các phóng viên rằng Nam Triều Tiên đã xem xét mối quan hệ với Trung Quốc và đi đến quyết định với hy vọng Trung Quốc sẽ đóng góp vào nền hòa bình và thống nhất trên bán đảo Triều Tiên.
Ông Shin Sang-jin, một giáo sư tại trường Đại học Kwangwoon của Nam Triều Tiên, đã theo dõi sát mối bang giao giữa Trung Quốc và hai nước Triều Tiên, nói rằng Tổng thống Park có thể đã thấy rằng cần đến Trung Quốc trong việc đối phó với Bắc Triều Tiên.
Ông Shin nói: “Nam Triều Tiên nhìn thấy một vai trò ngày càng tăng của Trung Quốc trong việc đối phó với Bắc Triều Tiên và việc thống nhất hai nước Triều Tiên trong tương lai”.
Hàn gắn quan hệ
Một số người cho rằng việc ông Choe tham dự buổi lễ có thể là ý đồ của ông Kim muốn cải thiện quan hệ với Trung Quốc. Hồi tháng 5 năm 2013, ông Choe đã đến Bắc Kinh và đã gặp Chủ tịch Tập Cận Bình.
Ông Yang Moo-jin, một giáo sư tại trường Đại học Nghiên cứu về Bắc Triều Tiên ở Seoul, nêu nhận định: “Ông Kim có thể đã chọn ông Choe bởi vì ông Choe là một trong các phụ tá thân cận của ông Kim có quen biết phần nào với các nhà lãnh đạo Trung Quốc”.
Ông Kim Heung-gyu, một giáo sư tại trường Đại học Aju ở Nam Triều Tiên, nói nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên có thể dùng ông Choe như một đặc sứ riêng của ông. “Có thể ông Choe sẽ trao một bức thư riêng của ông Kim cho ông Tập Cận Bình để nhấn mạnh đến sự cần thiết phải giữ một liên minh vững chắc giữa hai nước”.
Quan hệ giữa Trung Quốc và Bắc Triều Tiên đã nguội lạnh sau khi Bình Nhưỡng tiến hành cuộc thử nghiệm hạt nhân lần thứ 3 hồi đầu năm 2013, bất chấp sự phản đối của Bắc Kinh. Bang giao đã xấu hơn sau vụ hành quyết ông Jang Song Thaek, người dượng của ông Kim có quan hệ mật thiết với Bắc Kinh.
