Dân biểu John Murtha từ trần, thọ 77 tuổi

Cao 1 mét 90, ông John Murtha đứng sừng sững vượt qua đầu gần như mọi nhà lập pháp khác, và người ta có thể luôn luôn trông đợi ông dành thời giờ để trả lời các câu hỏi của phóng viên về vấn đề tài trợ cho quân đội và binh sĩ Hoa Kỳ tham chiến trong các cuộc giao tranh ở nước ngoài.

Khi ông qua đời vì những biến chứng vì phẫu thuật túi mật, ông Murtha, một cựu chiến binh từng tham chiến ở Việt Nam được truy tặng 2 huy chương Purple Heart và Bronze Star, đứng đầu Tiểu ban Quốc phòng thuộc Uỷ ban Chuẩn chi của Hạ viện, một tiểu ban có nhiều thế lực. Đó cũng là chức vụ ông được bầu lên vào năm 1974 và thường thúc đẩy đòi tài trợ cho Ngũ Giác Đài.

Ông Murtha nằm trong số các chính trị gia tài ba nhất tại Quốc hội Hoa Kỳ chuyên đưa các nguồn tài trợ cho đơn vị địa phương của ông qua các điều khoản lập pháp dành tiền cho các dự án cụ thể.

Mặc dầu ông bỏ phiếu ủng hộ một nghị quyết hồi cuối năm 2002 cho phép sử dụng sức mạnh quân sự ở Iraq, ông Murtha dần dà trở nên thất vọng về cách tiến hành cuộc chiến ở đó.

Trong khi ngày càng chỉ trích mạnh hơn, ông đã trở thành người ủng hộ cho việc “tái bố trí” binh sĩ Hoa Kỳ ở bên ngoài Iraq, nhưng duy trì lực lượng ở các mức độ vừa đủ trong vùng để đáp ứng nhanh với các trường hợp khẩn cấp khi cần thiết.

Trong một cuộc tranh cãi với dân biểu Patrick McHenry của đảng Cộng hoà vào năm 2006, đảng viên Dân chủ đại diện tiểu bang Pennsylvania này đã giận dữ công kích phe Cộng Hoà mà ông cho là đã không chịu thừa nhận sự căng thẳng mà cuộc chiến tranh Iraq đã đè nặng lên quân đội.

Ông McHenry nói: “Phe tả ở nước này có một chính sách mà họ cổ súy ở đây, và họ đang cổ súy một chính sách gọi là ‘cắt giảm rồi bỏ chạy.’ Họ đang cổ súy một chính sách phất cờ trắng đầu hàng kẻ thù của chúng ta.”

Ông Murtha nói: “Khi tôi nghe một người nào đó đứng đây vênh vang tuyến bố rằng chúng ta sẽ chiến đấu thoát khỏi cuộc chiến tranh này, thì chúng ta không chiến đấu gì hết. Chính các binh sĩ mới đang chiến đấu, các gia đình mới đang phải hy sinh. Một phần rất nhỏ các gia đình ở xứ này đang phải hy sinh và đó là lý do tôi rất bực bội khi những người Cộng hoà đứng đây vênh vang nói rằng ‘Chúng ta đang chiến đấu.’ Chính các binh sĩ mới đang chiến đấu, chứ không phải các đại biểu Quốc hội chiến đấu.”

Cũng trong năm đó, ông Murtha trở thành trung tâm tranh luận với lời cáo giáo của ông cho rằng binh sĩ Hoa Kỳ đã “chủ tâm” sát hại những thường dân không có vũ trang, tại thành phố Haditha của Iraq, mà ông gán cho là nguyên do gây căng thẳng đối với quân lực Hoa Kỳ. Ông gợi ý rằng quân đội đã tìm cách che giấu sự cố đã bị tố giác.”

Trong thời gian hơn 3 thập kỷ tại Quốc hội, ông Murtha còn là trọng điểm của những vụ tranh cãi về đạo đức, gần đây nhất là tranh cãi xoay quanh vấn đề tiền đóng góp của những người vận động hành lang Quốc hội và các khách hàng công ty vào quỹ vận động của ông.

Năm 1980, ông bị kẹt trong một chiến dịch chống tham nhũng của Cơ quan Điều tra Liên bang FBI, gọi là ABSCAM, trong đó ông đã bị quay video từ chối một khoản hối lộ 50 ngàn đôla. Nhưng ông nói rằng ông có thể nhận những đề nghị về sau này. Bị gọi là một người đồng mưu không bị truy tố, ông đã ra điều trần chống lại 2 nhà lập pháp trong vụ này, trong đó có 6 đại biểu Quốc Hội bị kết tội.

Năm 2006, sau khi phe Dân chủ chiếm được quyền kiểm soát Hạ viện từ tay đảng Cộng hòa trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, ông Murtha đã được sự ủng hộ của đương kim chủ tịch Hạ viện là bà Nancy Pelosi để lãnh đạo khối Dân chủ đa số. Dân biểu đại diện tiểu bang Maryland Steny Hoyer đã thắng cử vào chức vụ này sau một cuộc bỏ phiếu của tiểu ban Dân chủ.

Cái chết của ông Murtha khiến sẽ phải tổ chức một cuộc bầu cử đặc biệt để điền vào ghế dân biểu của ông, có phần chắc sẽ diễn ra trong vòng 3 tháng sắp tới. Các chuyên gia phân tích thời cuộc nói rằng cuộc tranh cử để thay thế ông có thể sẽ gay go, mặc dù ông Murtha đã giữ ghế này tới 36 năm.

Ông Murtha qua đời vào một thời điểm các đảng viên Dân chủ đang ngày càng lo ngại trước các cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ, với các nhà lãnh đạo Dân chủ tại Hạ viện đã tham gia nỗ lực nắm chắc thế đa số mạnh của họ, và Tổng thống Barack Obama và các đảng viên Dân chủ phải đối phó với sự chống đối gần như nhất trí của phe Cộng hoà về các vấn đề chính sách quan trọng.

Trong một tuyên bố ngày thứ hai, Tổng thống Obam và phu nhân Michelle nói rằng họ “hết sức đau buồn” trước tin dân biểu Murtha qua đời và gọi ông là một tiếng nói khả kính về các vấn đề an ninh quốc gia.

Chủ tịch Hạ viện Pelosi tuyên bố trong tư cách một cựu binh sĩ thủy quân lục chiến, ông Murtha được “thừa nhận là một nhà quán quân về an ninh quốc gia của Hoa Kỳ”. Bà nói thêm rằng ông Murtha luôn đặt binh sĩ và gia đình binh sĩ lên trên hết.