Israel và Hamas cũng như các nhà hòa giải người Qatar ngày 27/2 cảnh báo thận trọng về tiến trình hướng tới một lệnh ngừng bắn ở Gaza, sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nói ông tin rằng trong vòng chưa đầy một tuần nữa có thể đạt được lệnh ngừng bắn trong tháng Ramadan.
Hamas hiện đang cân nhắc một đề nghị đã được Israel đồng ý trong cuộc đàm phán với các nhà hòa giải ở Paris vào tuần trước, về một lệnh ngừng bắn nhằm đình chỉ giao tranh trong 40 ngày. Đây sẽ là lệnh ngừng bắn kéo dài đầu tiên của cuộc chiến kéo dài 5 tháng. Cả hai bên đều có phái đoàn đến Qatar trong tuần này để thảo luận chi tiết.
Theo một nguồn tin thân cận với cuộc đàm phán, đề nghị đưa ra ở cuộc gặp Paris sẽ chứng kiến Hamas trả tự do cho một số nhưng không phải tất cả con tin mà họ đang giam giữ, đổi lấy việc thả hàng trăm người Palestine bị giam giữ, tăng cường viện trợ nhân đạo cho Gaza, và quân đội Israel rút quân khỏi các khu dân cư đông đúc trong dải đất này.
Nhưng việc này dường như không đáp ứng được yêu cầu chính của Hamas về bất kỳ thỏa thuận nào bao gồm một con đường rõ ràng hướng tới chấm dứt vĩnh viễn chiến tranh và việc rút quân của Israel, hoặc giải quyết số phận của những người đàn ông Israel trong độ tuổi chiến đấu trong số các con tin bị Hamas giam giữ.
Trong bài phát biểu được phát trên TV ngày 27/2, ông Biden cho biết Israel đã đồng ý ngừng giao tranh ở Gaza nhân dịp Ramadan, tháng ăn chay của người Hồi giáo, dự kiến sẽ bắt đầu vào ngày 10 tháng 3.
“Sắp đến tháng Ramadan và người Israel đã đạt được thỏa thuận rằng họ sẽ không tham gia vào các hoạt động trong tháng Ramadan để chúng ta có thời gian đưa tất cả con tin ra ngoài,” ông Biden nói trên chương trình NBC.
Trước đó vào ngày 26/2, ông Biden cho biết ông hy vọng một thỏa thuận ngừng bắn sẽ được hoàn thành trước ngày 4 tháng 3: “Cố vấn an ninh quốc gia của tôi nói với tôi rằng họ sắp đạt thỏa thuận rồi. Sắp nhưng chưa xong. Hy vọng của tôi là vào ngày 4/3 tới chúng ta sẽ có lệnh ngừng bắn.”
Tuy nhiên, Qatar, nước đóng vai trò trung gian hòa giải chính, cho biết vẫn chưa đạt được bước đột phá.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Qatar, Majed Al Ansari, nói: “Chúng tôi không có thỏa thuận cuối cùng về bất kỳ vấn đề nào đang cản trở việc đạt được đồng thuận”. “Chúng tôi vẫn hy vọng rằng chúng tôi có thể đạt được một thỏa thuận nào đó.”
Hai quan chức cấp cao của Hamas nói với Reuters rằng tuyên bố của ông Biden dường như cho thấy đạt được một thỏa thuận về nguyên tắc là quá sớm.
Một trong những quan chức của Hamas nói với Reuters: “Vẫn còn những khoảng trống lớn cần được khắc phục”. “Các vấn đề cơ bản và chính của lệnh ngừng bắn và việc rút quân của Israel không được nêu rõ ràng, điều này làm trì hoãn việc đạt được thỏa thuận.”
Israel không bình luận trực tiếp về phát biểu của ông Biden, nhưng phát ngôn viên chính phủ Tal Heinrich cho biết bất kỳ thỏa thuận nào vẫn sẽ yêu cầu Hamas từ bỏ “những yêu cầu kỳ quặc, ở một quỹ đạo khác, một hành tinh khác”.
Bà nói: “Chúng tôi sẵn sàng. Nhưng câu hỏi vẫn là liệu Hamas có sẵn lòng hay không”.
Trang web tin tức Ynet của Israel dẫn lời các quan chức cấp cao giấu tên của Israel nói rằng họ không hiểu “sự lạc quan của ông Biden dựa trên cơ sở nào”.
‘Danh sách Schindler năm 2024’
Theo thống kê của Israel, các chiến binh Hamas đã giết chết 1.200 người và bắt giữ 253 con tin vào ngày 7/10/2023 khi đột kích vào miền nam Israel, dẫn đến cuộc tấn công trên bộ của Israel vào Gaza. Cơ quan y tế Gaza nói gần 30.000 người đã được xác nhận thiệt mạng.
Hamas lâu nay khẳng định họ sẽ thả tất cả con tin chỉ khi nào trong khuôn khổ một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh mãi mãi. Israel cho biết họ sẽ chỉ xem xét tạm dừng chiến tranh và sẽ không kết thúc chiến tranh cho đến khi tiêu diệt được nhóm hiếu chiến Hồi giáo Hamas.
Theo nguồn tin cấp cao thân cận với cuộc đàm phán, dự thảo đề nghị vừa kể là một lệnh ngừng bắn kéo dài 40 ngày, trong đó Hamas sẽ giải thoát khoảng 40 con tin - bao gồm cả phụ nữ, những người dưới 19 hoặc trên 50 tuổi và người bệnh - đổi lại cho khoảng 400 người Palestine bị giam giữ, với tỷ lệ 10:1.
Israel sẽ tái bố trí quân đội bên ngoài các khu định cư. Cư dân Gaza, ngoài nam giới trong độ tuổi chiến đấu, sẽ được phép trở về nhà ở những khu vực đã di tản trước đó và viện trợ sẽ được tăng cường, bao gồm cả nguồn cung cấp nhà ở khẩn cấp.
Tại Rafah, nơi hơn phân nửa trong số 2,3 triệu cư dân Gaza hiện đang trú ẩn ở rìa phía nam của Dải Gaza, bà Rehab Redwan thất vọng trước viễn cảnh một lệnh ngừng bắn tạm thời chỉ dẫn đến việc tái bùng nổ giao tranh. Lệnh ngừng bắn duy nhất của cuộc chiến cho đến nay đã sụp đổ vào tháng 11/2023 chỉ sau một tuần.
Bà Redwan, người đã rời khỏi nhà ở Khan Younis và hiện đang sống ở một căn lều ven đường, nói: “Chúng tôi hy vọng đây sẽ là lệnh ngừng bắn vĩnh viễn. Chúng tôi không muốn quay lại chiến tranh vì chiến tranh sau lệnh ngừng bắn đầu tiên đã tàn phá chúng tôi và phá hủy nhà cửa của chúng tôi”.
“Bạn có thể tưởng tượng được không - không có thức ăn, không có gì để uống. Không có những điều cơ bản cho cuộc sống.”
Có thể ở Israel người ta cũng cảnh giác tương tự về một thỏa thuận không đưa được tất cả con tin về nhà. Trong số con tin còn bị Hamas cầm giữ, đa số là nam giới Israel trong độ tuổi chiến đấu. Hamas đã phóng thích hơn 100 phụ nữ, trẻ em và người nước ngoài trong thời gian ngừng bắn ngắn ngủi vào tháng 11/2023.
Bà Shelly Shem Tov có con trai 21 tuổi tên là Omer đã bị Hamas bắt đi trong cuộc đột kích hôm 7/10/2023. Bà kêu gọi các nhà đàm phán phải nhất quyết yêu cầu thả tất cả mọi người.
“Đây là một tình huống vô nhân đạo. Tôi vẫn luôn gọi là ‘Danh sách Schindler’ năm 2024,” bà nói với Kênh 13 của Israel, so sánh các cuộc đàm phán với một bộ phim về một chủ nhà máy lập ra một danh sách những người Do Thái để cứu khỏi Holocaust.
“Ai có tên trong danh sách? Thực sự là đếm từng người một, để kiểm tra xem có bao nhiêu phụ nữ, và ai biết có bao nhiêu người bị thương - và khả năng con trai tôi lọt vào danh sách là bao nhiêu?”
Diễn đàn