Từ mấy chục năm qua, Hoa Kỳ vẫn là nước có nền kinh tế đứng đầu thế giới. Nhưng vài năm qua, kinh tế chậm chạp, tỷ lệ thất nghiệp cao, thâm hụt ngân sách, không khí chính trị phân cực; tất các những yếu tố đó làm các chuyên viên tranh luận về chuyện liệu Hoa Kỳ có đang xuống dốc hay không.
Ông John Bolton, cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc phát biểu:
“Hãy còn quá sớm để cho là xuống dốc. Nếu bây giờ thử nghĩ có nước nào trên thế giới đứng lên thách thức nước Mỹ về quân sự thì chúng ta chẳng nghĩ ra ai. Có thể chúng ta nhận thấy nhiều nước có phần nhiều hơn trong tổng sản lượng của thế giới, nhưng kết quả thực ra là mọi người trên thế giới đều được sung túc hơn.”
Các chuyên viên nói kinh tế tăng trưởng của Trung Quốc có thể biến nước này thành một nước có nhiều quyền lực trong những năm tới, và trở thành đối thủ của Hoa Kỳ. Trong số này có ông Joseph Nye, chuyên viên của trường Harvard:
“Trung Quốc có tiến bộ ấn tượng. Họ đã đưa mấy trăm triệu người thoát cảnh nghèo nhờ tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Tôi cho rằng Trung Quốc sẽ tiến gần đến Hoa Kỳ, cạnh tranh mạnh với Hoa Kỳ, nhưng tôi không tin sẽ qua mặt Hoa Kỳ.”
Ông Alan Meltzer, giáo sư kinh tế tại trường đại học Carnegie Mellon, tin chắc Hoa Kỳ là một cường quốc đang xuống dốc:
“Lý do thứ nhất, kể từ khi dứt Chiến tranh Lạnh, các nước châu Âu ngày càng bớt chiều theo các lợi ích của Hoa Kỳ, bởi vì họ không cần Washington nhiều giống như khi còn mối nguy Xô-viết.
Lý do thứ hai, Hoa Kỳ không giải quyết được vấn đề ngân sách, và một khi anh không giải quyết được vấn đề ngân sách thì anh sẽ không ở vào tư thế tốt để bảo người khác nên làm gì.”
Ông Joseph Nye của trường Harvard nói không khí chính trị phân cực ở Washington không phải là chuyện mới:
“Thế giới bên ngoài xem sự phân cực này là bát nháo, và nhiều người nói điều đó cho thấy người Mỹ đang xuống dốc. Nếu nhìn lại lịch sử, người Mỹ đã từng có những tình huống chính trị bát nháo như vậy. Các nhà lập quốc cũng từng cãi nhau om sòm dựa trên đảng phái. Đồng ý là chính trị Mỹ đang phân cực, nhưng chuyện này trước đây đã có.”
Ông Nye còn có những ví dụ khác:
“Người Mỹ chúng ta trải qua những chu kỳ giống vậy mỗi 10 hoặc 20 năm. Sau khi có vệ tinh Sputnik, chúng ta nghĩ rằng người Nga cao 3 mét. Trong thập niên 1980, chúng ta nghĩ rằng người Nhật cao 3 mét. Bây giờ có người nói rằng người Trung Quốc cao 3 mét. Nhưng tôi nghĩ người Mỹ chúng ta sẽ vượt lên trên tất cả chuyện này.”
Nhiều chuyên viên đồng ý rằng vai trò mà nước Mỹ sẽ đóng trong những năm sắp tới sẽ do chính người Mỹ quyết định, mà đó mới chính là thực chất, tinh túy của một chế độ dân chủ.
Liệu vị trí cường quốc số một thế giới của Hoa Kỳ đang lung lay? Nhiều người nói có, nhiều người nói chưa. Cuộc tranh luận vẫn chưa dứt.
