BỘ NGOẠI GIAO —
Các nhà thương thuyết hạt nhân quốc tế lại họp với Ngoại trưởng Iran trong tuần này để bàn về việc hạn chế chương trình hạt nhân của Iran do các quan ngại rằng Iran có thể đang tìm cách phát triển vũ khí nguyên tử. Iran đang tìm cách chấm dứt các biện pháp chế tài kinh tế gây trở ngại cho mình bằng cách đưa ra các đề nghị mới tại các cuộc thương thuyết đó. Nhưng các đồng minh của Hoa Kỳ như Israel và Ả Rập Xê-út tin rằng chính quyền Obama đang đi quá nhanh. Từ Bộ Ngoại giao Mỹ, thông tín viên VOA Scott Stearns ghi nhận chi tiết trong bài tường trình sau đây.
Trước việc cơ quan hạt nhân Liên Hiệp Quốc báo cáo đã có các cuộc đàm phán “xây dựng” với Iran về việc thanh tra các cơ sở hạt nhân đã bị trì hoãn lâu nay, Hoa Kỳ tuyên bố hoan nghênh cơ hội thử nghiệm xem Iran có sẵn sàng tôn trọng các tiêu chuẩn quốc tế hay không.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry nói: “Một số người đã gợi ý rằng có một điều gì đó không đúng kể cả việc đưa sự kiện đó ra để trắc nghiệm. Tôi xin gợi ý rằng khái niệm cho rằng Hoa Kỳ trong tư cách một quốc gia có trách nhiệm đối với toàn thể nhân loại sẽ không thăm dò khả năng đó sẽ là một điều hết sức vô trách nhiệm và nguy hiểm, và chúng tôi sẽ không khuất phục trước các chiến thuật và lực lượng sợ hãi không đồng ý với quan điểm ấy.”
Trong số những người lo ngại về những đề nghị của chính phủ mới tại Iran có các đồng minh lâu đời của Hoa Kỳ là Israel và Ả Rập Xê-út.
Bộ trưởng Tư pháp Israel Tzipi Livni noi: “Khi nghe phía Ả Rập Xê-út nói về những gì cần phải làm để có thể ngăn tránh một nước Iran có vũ trang hạt nhân, tôi thấy điều đó nghe rất quen thuộc. Tôi nghĩ khi bàn về Iran thì tiếng Ả Rập nghe rất quen với tiếng Do Thái.”
Bà Livni nói Irael muốn hợp tác với các chính phủ Ả Rập cũng đang lo ngại về Iran.
Bà Livni nói: “Chẳng may cuộc xung đột công khai giữa Israel và Palestine khiến cho việc họ cùng hành động với Israel để chống lại Iran là điều không thể hoặc rất khó thực hiện được. Bởi vì khi nói về công luận ở ngay trong nước thì Israel vẫn là kẻ thù.”
Washington chưa hành động đủ để xoa dịu những mối quan ngại của Ả Rập Sê-út và Israel về những cuộc đàm phán hạt nhân này, theo nhận định của cựu đại sứ Hoa Kỳ Adam Ereli.
Ông Ereli nói: “Sự lo ngại của họ là điều có thể hiểu được bởi vì họ coi những gì đang diễn ra tại Washington và New York, và họ không nghe thấy điều gì khác ở chỗ riêng tư từ phía các cấp cao của chính phủ Hoa Kỳ.”
Ông Ereli tin rằng sự lo lhắng về các ý định của Iran có cơ sở vững chắc.
Ông giải thích: “Tôi nghĩ mục tiêu của họ là phát triển một vũ khí hạt nhân. Và họ sẽ không chấp nhận những giới hạn ngăn cản họ làm như thế, ngay cả để có thể giảm bớt các biện pháp chế tài.”
Iran nói họ không tìm cách phát triển vũ khí nguyên tử và đang theo đuổi một chương trình hạt nhân dân dụng vì mục đích hòa bình. Các cơ quan truyền thông nhà nước nói các cuộc đàm phán hồi tháng 10 với cơ quan kiểm soát hạt nhân của Liên Hiệp Quốc đã khai thông được một “bế tắc” giữa Iran và cơ quan này.
Tiến bộ về các cuộc thương nghị có được sau khi ông Hassan Rouhani đắc cử tổng thống và vạch ra một đường lối mới cho Iran, theo giáo sư Akbar Ahmed của trường đại học American University.
Giáo sư Ahmed giải thích: “Tôi nghĩ có một niềm tin đã phát xuất từ Iran rằng chúng ta có thể và phải làm việc nội trong khu vực quốc tế, trong khuôn khổ cộng đồng các quốc gia, và chúng ta muốn hòa nhập với thế giới.”
Ngoại trưởng Kerry nói Hoa Kỳ trông đợi hành động cụ thể từ phía Iran.
Ông Kerry nói: “Chúng ta mở to mắt để quan sát. Các hành động phải có thực. Phải hoàn toàn có thể kiểm chứng được. Họ phải hoàn thành công tác. Và không có lời lẽ nào có thể thay thế cho các hành động đó.”
Ông Kerry nói chỉ có các hành động có thể kiểm chứng được mới dẫn đến việc nới lỏng các biện pháp chế tài của Hoa Kỳ và Liên hiệp châu Âu đã cắt giảm lượng dầu xuất khẩu của Iran hơn 1 triệu thùng mỗi ngày, gây ra tình trạng lạm phát và thiệt hại cho trị giá chỉ tệ của Iran.
Trước việc cơ quan hạt nhân Liên Hiệp Quốc báo cáo đã có các cuộc đàm phán “xây dựng” với Iran về việc thanh tra các cơ sở hạt nhân đã bị trì hoãn lâu nay, Hoa Kỳ tuyên bố hoan nghênh cơ hội thử nghiệm xem Iran có sẵn sàng tôn trọng các tiêu chuẩn quốc tế hay không.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry nói: “Một số người đã gợi ý rằng có một điều gì đó không đúng kể cả việc đưa sự kiện đó ra để trắc nghiệm. Tôi xin gợi ý rằng khái niệm cho rằng Hoa Kỳ trong tư cách một quốc gia có trách nhiệm đối với toàn thể nhân loại sẽ không thăm dò khả năng đó sẽ là một điều hết sức vô trách nhiệm và nguy hiểm, và chúng tôi sẽ không khuất phục trước các chiến thuật và lực lượng sợ hãi không đồng ý với quan điểm ấy.”
Trong số những người lo ngại về những đề nghị của chính phủ mới tại Iran có các đồng minh lâu đời của Hoa Kỳ là Israel và Ả Rập Xê-út.
Bộ trưởng Tư pháp Israel Tzipi Livni noi: “Khi nghe phía Ả Rập Xê-út nói về những gì cần phải làm để có thể ngăn tránh một nước Iran có vũ trang hạt nhân, tôi thấy điều đó nghe rất quen thuộc. Tôi nghĩ khi bàn về Iran thì tiếng Ả Rập nghe rất quen với tiếng Do Thái.”
Bà Livni nói Irael muốn hợp tác với các chính phủ Ả Rập cũng đang lo ngại về Iran.
Bà Livni nói: “Chẳng may cuộc xung đột công khai giữa Israel và Palestine khiến cho việc họ cùng hành động với Israel để chống lại Iran là điều không thể hoặc rất khó thực hiện được. Bởi vì khi nói về công luận ở ngay trong nước thì Israel vẫn là kẻ thù.”
Washington chưa hành động đủ để xoa dịu những mối quan ngại của Ả Rập Sê-út và Israel về những cuộc đàm phán hạt nhân này, theo nhận định của cựu đại sứ Hoa Kỳ Adam Ereli.
Ông Ereli nói: “Sự lo ngại của họ là điều có thể hiểu được bởi vì họ coi những gì đang diễn ra tại Washington và New York, và họ không nghe thấy điều gì khác ở chỗ riêng tư từ phía các cấp cao của chính phủ Hoa Kỳ.”
Ông Ereli tin rằng sự lo lhắng về các ý định của Iran có cơ sở vững chắc.
Ông giải thích: “Tôi nghĩ mục tiêu của họ là phát triển một vũ khí hạt nhân. Và họ sẽ không chấp nhận những giới hạn ngăn cản họ làm như thế, ngay cả để có thể giảm bớt các biện pháp chế tài.”
Iran nói họ không tìm cách phát triển vũ khí nguyên tử và đang theo đuổi một chương trình hạt nhân dân dụng vì mục đích hòa bình. Các cơ quan truyền thông nhà nước nói các cuộc đàm phán hồi tháng 10 với cơ quan kiểm soát hạt nhân của Liên Hiệp Quốc đã khai thông được một “bế tắc” giữa Iran và cơ quan này.
Tiến bộ về các cuộc thương nghị có được sau khi ông Hassan Rouhani đắc cử tổng thống và vạch ra một đường lối mới cho Iran, theo giáo sư Akbar Ahmed của trường đại học American University.
Giáo sư Ahmed giải thích: “Tôi nghĩ có một niềm tin đã phát xuất từ Iran rằng chúng ta có thể và phải làm việc nội trong khu vực quốc tế, trong khuôn khổ cộng đồng các quốc gia, và chúng ta muốn hòa nhập với thế giới.”
Ngoại trưởng Kerry nói Hoa Kỳ trông đợi hành động cụ thể từ phía Iran.
Ông Kerry nói: “Chúng ta mở to mắt để quan sát. Các hành động phải có thực. Phải hoàn toàn có thể kiểm chứng được. Họ phải hoàn thành công tác. Và không có lời lẽ nào có thể thay thế cho các hành động đó.”
Ông Kerry nói chỉ có các hành động có thể kiểm chứng được mới dẫn đến việc nới lỏng các biện pháp chế tài của Hoa Kỳ và Liên hiệp châu Âu đã cắt giảm lượng dầu xuất khẩu của Iran hơn 1 triệu thùng mỗi ngày, gây ra tình trạng lạm phát và thiệt hại cho trị giá chỉ tệ của Iran.
