Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ Văn Hiền, chuyên khoa nhi và y khoa tổng quát, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.
Thính giả Lê Thị Minh Nguyệt ở Ðồng Nai, Việt Nam, có câu hỏi như sau:
"Tôi chụp MRI thì bác sĩ bảo tôi bị thoát vị đĩa đệm. Nhưng mà tôi đi không được, tuy không đau lưng, nhưng ngồi không được, đi cũng không được. Tôi uống thuốc rất nhiều nhưng vẫn không hết và đau chịu không nổi. Bác sĩ kêu tôi mổ nhưng tôi cũng không dám mổ. Tôi muốn hỏi bác sĩ tư vấn cho tôi phải làm sao. Tôi đau mấy năm nay nhưng năm nay đau rất nhiều. Bác sĩ cho uống thuốc rất nhiều, có ngày mấy trăm ngàn tiền thuốc, nhưng không hết và sau đó đau quá phải đi chích. Xin bác sĩ tư vấn cho phải làm thế nào vì nếu mổ sợ nằm một chỗ, không làm được gì."
Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:
Giải phẫu đĩa đệm thoát vị (surgical treatment of herniated discs)
Cơ chế của việc đau chân do chèn ép dây thần kinh phát xuất từ tuỷ sống (nerve roots), phần chính là do đĩa đệm bị thoái hoá (intervertebral disc degeneration), thoát vị (herniation) ra khỏi vị trí bình thường của mình (nằm giữa các đốt xương sống), hoặc phình (bulging) ra làm nghẽn ống tuỷ xương sống,và làm các rễ thần kinh bị khó chịu (irritation), hoặc đè, ép (compression) lên các dây thần kinh này làm cho chúng ta có cảm giác đau từ mông chạy xuống cẳng chân, bàn chân..
Quá trình hồi phục các bệnh đau dây thần kinh do chèn ép ở cột sống là quá trình lâu dài, 1/2 năm, 1 năm trở lên. Dù không giải phẫu, đa số (chừng 2 phần 3) thoát vị đĩa đệm [disc herniation] sẽ thuyên giảm hoặc lành hẳn.
Chữa trị:
Biện pháp bảo thủ cho các trường hợp đơn giản:
1. Đắp nước đá 2-3 ngày lên những vùng đau (lạnh làm giảm sưng/viêm)
2. Nếu cần uống thuốc giảm đau như Acetaminophen (paracetamol, "Tylenol"), giảm viêm nhóm NSAID (Non Steroid Anti Inflammatory Drugs)như Ibuprofen (vd Advil, Motrin), naprosyn (Aleve); coi chừng xót ruột, nên uống sau khi ăn; những người loét bao tử, từng chảy máu bao tử, áp huyết cao (hypertension), bệnh gan,dễ chảy máu (bleeding disorder) nên tránh loại NSAID này.
3. Không nên nằm một chỗ quá lâu.
Để tránh tái phát, rất quan trọng:
● Tránh khiêng, nâng, vật nặng, xoay qua lại (twisting) cột xương sống, ít lắm là trong 6 tuần đầu.
● Không bao giờ khom lưng xuống mà nâng một vật nặng lên, nghĩa là không dùng lưng để nâng đồ vật lên. Nếu thật cần, chỉ nên ngồi chồm hỗm, và đưa tay ra, đứng lên, nghĩa là dùng hai chân để nâng đồ vật lên.
● Sáng sớm thức dậy, đừng nhảy ra khỏi giường, từ từ đưa chân xuống, chống hai tay và đứng dậy.
Nếu càng ngày càng đau thêm, hoặc nếu trường hợp phức tạp như chấn thương mạnh, đau kéo dài vài tuần, triệu chứng đường tiểu (tiểu ra máu, són tiểu), đau lúc nằm xuống, có thể bác sĩ sẽ cần đến những biện pháp khác như chích thuốc kháng viêm corticoid vào khoảng bao quanh màng cứng tuỷ sống (epidural injection), hoặc giải phẫu.
Bác sĩ tổng quát chữa và theo dõi tiến trình của bệnh đến một lúc nào đó sẽ thấy cần y kiến của bác sĩ chuyên về phẫu thuật. Lý tưởng, nếu cả hai đều đồng ý phải mổ thì có lẽ hợp lý hơn cả, vì nói chung giới bs giải phẫu thì có khuynh hướng thiên về các biện pháp mổ xẻ hơn, ngược lại các biện pháp thuốc men, chờ đợi, bảo thủ cũng có giới hạn của chúng.
Thông thường, bác sĩ giải phẫu có thể :
1. Áp dụng phẫu thuật "mở" (open discectomy), mổ theo lối cổ điển.
2. Hoặc thủ thuật gọi là “vi giải phẫu cắt đĩa” (microdiscectomy). BS rạch đường nhỏ sau lưng, đẩy rễ thần kinh qua một bên, cắt phần đĩa đệm phình ra ngoài (giống như ruột bánh xe lòi ra lổ hở trong vỏ xe).Bệnh nhân có thể về nhà cùng ngày.
3. Dùng tia laser cắt đĩa bằng nội soi xuyên qua da (endoscopic transcutaneous laser discectomy).
Dùng phương pháp nào tuỳ theo khả năng của bác sĩ, trang bị nhà thương và tình trạng người bệnh.
Bệnh nhân có hết đau hay không tuỳ theo tình trạng rễ thần kinh bị viêm và chèn ép hư hại nhiều hay ít, và có phục hồi hoàn toàn hay không. Nói chung, nếu đau từ mông xuống đùi, chủ yếu do rể thần kinh bị chèn ép (radicular pain), thì kết quả tốt hơn. Nếu đau nhiều trên lưng (back pain), nguyên nhân có thể phức tạp hơn, giải toả chèn ép rể dây thần kinh có thể giải quyết một nguyên nhân gây đau, nhưng không phải tất cả.
Theo một nghiên cứu ở Nhật (Yorimitsu), sau 10 năm,75% bệnh nhân được giải phẫu cắt đĩa lưng áp dụng phẫu thuật "mở" (standard lumbar discectomy), vẫn còn đau lưng ít nhiều (residual back pain), chừng 12% còn đau lưng nhiều.Đối với chứng đau lưng, tập luyện (exercise) có thể hiệu nghiệm hơn.
Cuộc nói chuyện này hoàn toàn chỉ mục đích thông tin, bệnh nhân cần tham khảo với bác sĩ của mình.
Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
(Hien V. Ho, MD, FAAP)
-------------------------------------
Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này.
Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com, bấm vào mục Hỏi Đáp Y Học trong phần chuyên mục. Các bài giải đáp y học khác cũng được lưu trữ trong phần này.
Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Quý vị cũng có thể gửi câu hỏi cho chúng tôi qua điện thư ở địa chỉ Vietnamese@voanews.com.
Thính giả Lê Thị Minh Nguyệt ở Ðồng Nai, Việt Nam, có câu hỏi như sau:
"Tôi chụp MRI thì bác sĩ bảo tôi bị thoát vị đĩa đệm. Nhưng mà tôi đi không được, tuy không đau lưng, nhưng ngồi không được, đi cũng không được. Tôi uống thuốc rất nhiều nhưng vẫn không hết và đau chịu không nổi. Bác sĩ kêu tôi mổ nhưng tôi cũng không dám mổ. Tôi muốn hỏi bác sĩ tư vấn cho tôi phải làm sao. Tôi đau mấy năm nay nhưng năm nay đau rất nhiều. Bác sĩ cho uống thuốc rất nhiều, có ngày mấy trăm ngàn tiền thuốc, nhưng không hết và sau đó đau quá phải đi chích. Xin bác sĩ tư vấn cho phải làm thế nào vì nếu mổ sợ nằm một chỗ, không làm được gì."
Chúng tôi đã chuyển thắc mắc cho bác sĩ Hồ văn Hiền, và sau đây là phần giải đáp của bác sĩ Hiền:
Giải phẫu đĩa đệm thoát vị (surgical treatment of herniated discs)
Cơ chế của việc đau chân do chèn ép dây thần kinh phát xuất từ tuỷ sống (nerve roots), phần chính là do đĩa đệm bị thoái hoá (intervertebral disc degeneration), thoát vị (herniation) ra khỏi vị trí bình thường của mình (nằm giữa các đốt xương sống), hoặc phình (bulging) ra làm nghẽn ống tuỷ xương sống,và làm các rễ thần kinh bị khó chịu (irritation), hoặc đè, ép (compression) lên các dây thần kinh này làm cho chúng ta có cảm giác đau từ mông chạy xuống cẳng chân, bàn chân..
Quá trình hồi phục các bệnh đau dây thần kinh do chèn ép ở cột sống là quá trình lâu dài, 1/2 năm, 1 năm trở lên. Dù không giải phẫu, đa số (chừng 2 phần 3) thoát vị đĩa đệm [disc herniation] sẽ thuyên giảm hoặc lành hẳn.
Chữa trị:
Biện pháp bảo thủ cho các trường hợp đơn giản:
1. Đắp nước đá 2-3 ngày lên những vùng đau (lạnh làm giảm sưng/viêm)
2. Nếu cần uống thuốc giảm đau như Acetaminophen (paracetamol, "Tylenol"), giảm viêm nhóm NSAID (Non Steroid Anti Inflammatory Drugs)như Ibuprofen (vd Advil, Motrin), naprosyn (Aleve); coi chừng xót ruột, nên uống sau khi ăn; những người loét bao tử, từng chảy máu bao tử, áp huyết cao (hypertension), bệnh gan,dễ chảy máu (bleeding disorder) nên tránh loại NSAID này.
3. Không nên nằm một chỗ quá lâu.
Để tránh tái phát, rất quan trọng:
● Tránh khiêng, nâng, vật nặng, xoay qua lại (twisting) cột xương sống, ít lắm là trong 6 tuần đầu.
● Không bao giờ khom lưng xuống mà nâng một vật nặng lên, nghĩa là không dùng lưng để nâng đồ vật lên. Nếu thật cần, chỉ nên ngồi chồm hỗm, và đưa tay ra, đứng lên, nghĩa là dùng hai chân để nâng đồ vật lên.
● Sáng sớm thức dậy, đừng nhảy ra khỏi giường, từ từ đưa chân xuống, chống hai tay và đứng dậy.
Nếu càng ngày càng đau thêm, hoặc nếu trường hợp phức tạp như chấn thương mạnh, đau kéo dài vài tuần, triệu chứng đường tiểu (tiểu ra máu, són tiểu), đau lúc nằm xuống, có thể bác sĩ sẽ cần đến những biện pháp khác như chích thuốc kháng viêm corticoid vào khoảng bao quanh màng cứng tuỷ sống (epidural injection), hoặc giải phẫu.
Bác sĩ tổng quát chữa và theo dõi tiến trình của bệnh đến một lúc nào đó sẽ thấy cần y kiến của bác sĩ chuyên về phẫu thuật. Lý tưởng, nếu cả hai đều đồng ý phải mổ thì có lẽ hợp lý hơn cả, vì nói chung giới bs giải phẫu thì có khuynh hướng thiên về các biện pháp mổ xẻ hơn, ngược lại các biện pháp thuốc men, chờ đợi, bảo thủ cũng có giới hạn của chúng.
Thông thường, bác sĩ giải phẫu có thể :
1. Áp dụng phẫu thuật "mở" (open discectomy), mổ theo lối cổ điển.
2. Hoặc thủ thuật gọi là “vi giải phẫu cắt đĩa” (microdiscectomy). BS rạch đường nhỏ sau lưng, đẩy rễ thần kinh qua một bên, cắt phần đĩa đệm phình ra ngoài (giống như ruột bánh xe lòi ra lổ hở trong vỏ xe).Bệnh nhân có thể về nhà cùng ngày.
3. Dùng tia laser cắt đĩa bằng nội soi xuyên qua da (endoscopic transcutaneous laser discectomy).
Dùng phương pháp nào tuỳ theo khả năng của bác sĩ, trang bị nhà thương và tình trạng người bệnh.
Bệnh nhân có hết đau hay không tuỳ theo tình trạng rễ thần kinh bị viêm và chèn ép hư hại nhiều hay ít, và có phục hồi hoàn toàn hay không. Nói chung, nếu đau từ mông xuống đùi, chủ yếu do rể thần kinh bị chèn ép (radicular pain), thì kết quả tốt hơn. Nếu đau nhiều trên lưng (back pain), nguyên nhân có thể phức tạp hơn, giải toả chèn ép rể dây thần kinh có thể giải quyết một nguyên nhân gây đau, nhưng không phải tất cả.
Theo một nghiên cứu ở Nhật (Yorimitsu), sau 10 năm,75% bệnh nhân được giải phẫu cắt đĩa lưng áp dụng phẫu thuật "mở" (standard lumbar discectomy), vẫn còn đau lưng ít nhiều (residual back pain), chừng 12% còn đau lưng nhiều.Đối với chứng đau lưng, tập luyện (exercise) có thể hiệu nghiệm hơn.
Cuộc nói chuyện này hoàn toàn chỉ mục đích thông tin, bệnh nhân cần tham khảo với bác sĩ của mình.
Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
(Hien V. Ho, MD, FAAP)
-------------------------------------
Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này.
Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com, bấm vào mục Hỏi Đáp Y Học trong phần chuyên mục. Các bài giải đáp y học khác cũng được lưu trữ trong phần này.
Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Quý vị cũng có thể gửi câu hỏi cho chúng tôi qua điện thư ở địa chỉ Vietnamese@voanews.com.
