Thính giả Phạm Văn Tùng, ở Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hỏi như sau:
“Thưa Bác sĩ,
Con gái tôi năm nay 11 tuổi. Cách đây khoảng một năm, hai bên lông mi mắt cháu bị rụng hết sạch. Lông mày rụng ít hơn, khoảng 20%, rồi mọc lại. Nhưng lông mi thì vừa mọc lại vài sợi lại rụng tiếp, bây giờ không còn sợi lông nào. Tóc cháu không rụng.
Mắt cháu bị cận 3 độ đã làm kính. Cháu không dụi mắt, không thấy khó chịu trong mắt.
Tôi đã đưa cháu khám nhiều bác sĩ chuyên khoa mắt nhưng không ai tìm ra lý do, hiện tại mắt cháu không có một loại bệnh gì khác. Cháu vẫn đi học bình thường.
Rất mong Bác sĩ Hiền xem và cho biết đó là bệnh gì và phương pháp điều trị ra sao.
Xin chân thành cám ơn Bác sĩ."
Bác sĩ Hồ Văn Hiền:
Bệnh rụng lông mi (Ciliary alopecia; madarosis)
Một bệnh làm rụng tóc và lông thường gặp là bệnh alopecia areata. Alopecia là bệnh mất tóc, hói đầu, areata là từng vùng, bởi vậy còn gọi là spot baldness (hói từng đốm). Tuy nhiên, bệnh có thể bao gồm hết da đầu và mất hết tóc, gọi là alopecia totalis (hói toàn bộ) hoặc alopecia universalis, trường hợp này tất cả lông (lông mày, lông mi/nheo), tóc đều rụng hết. Trong một số trường hợp hiếm, vấn đế duy nhất là rụng lông mi (lông nheo) hay lông mày như trường hợp chúng ta bàn hôm nay. Bệnh này gọi là madarosis, milphosis hay alopecia areata of the eyelids, chúng ta tạm gọi là bệnh rụng lông mi (hay lông nheo). Khác với bệnh rụng tóc alopecia areata, nếu bệnh bắt đầu ở lông mi, đại đa số trường hợp không lan qua chỗ khác
Nguyên nhân làm rụng tóc và lông trong bệnh alopecia: cơ thể người bệnh, do một cơ chế tự miễn nhiễm (autoimmune process) gửi đến chân tóc những tế bào T cells tấn công các nang lông tóc (hair follicles). Nang là những bộ phận nhỏ nằm dưới da, gốc sợi tóc/lông và sản xuất và bảo dưỡng lông tóc. Nang bị hư hại lên lông tóc rụng mà không được thay thế.
Triệu chứng bệnh alopecia:
Thường bệnh nhân không có triệu chứng gì ngoài việc tóc rụng, người bệnh nhẹ thì rụng từng vùng tròn, nhìn trên vùng da mất tóc thì da vẫn có thể bình thường, không đỏ, sưng hay lở lói; nêu bác sĩ rọi đèn soi kỹ thì thấy những chấm vàng (do keratin ứ đọng, hyperkeratotic plugs) hoặc đen (do chân sợi tóc bị teo còn sót lại) ở nơi các chân tóc nay đã rụng. Móng tay chân có thể không bình thường (những điểm lõm vào lấm tấm [nail pitting], màu sắc, vd móng trắng, chân móng màu đỏ).
Nếu bác sĩ khám kỹ hơn, và thử máu, có thể phát hiện cơ địa dị ứng (atopy) và bệnh nội tiết suy tuyến giáp (hypothyroidism), tiểu đường (diabetes) trong một số trường hợp thiểu số nhưng đáng kể. Nói chung alopecia areata chịu ảnh hưởng của di truyền, trong gia đình người bệnh có một hoặc nhiều người khác bị chứng này, hoặc những bệnh trong loại tự miễn nhiễm (như bệnh tuyến giáp, bệnh tiểu đường, phong thấp; autoimmune disease).
Trong bệnh rụng lông mi (madarosis, ciliary alopecia) các bộ phận khác (da, móng, tuyến giáp trạng) bình thường.
Cần phân biệt với rụng tóc do bệnh nhân tự nhổ tóc (trichotillomania; bệnh tâm lý, tóc gẩy, đứt không đều vì bị bứt đi), bệnh nấm da đầu hay nhiễm trùng (da đầu có triệu chứng viêm, sưng, đỏ chảy nước, có vảy, bệnh tuyến bã nhờn nặng (seborrhea, da có chất nhờn, liên hệ đến hiện diện của nấm, có thể kèm theo những vết bệnh ngoài da ở mặt, nách, háng); bệnh vảy nến (psoriasis; da có vảy khô và bạc, kèm theo bệnh những nơi khác, đau khớp).
Trị liệu bệnh rụng lông mi:
Đa số sẽ tự khỏi không cần chữa trị sau 3-6 tháng, có nơi nói 6-60 tháng; nói chung đại đa số sẽ khỏi không cần chữa, mà cần phải kiên nhẫn. Một khảo cứu trên 15 bệnh nhân (Modjtahedi):
- Yuổi trung bình 18
- 14 nữ/1 nam
- 46% lông mày hay/và tóc cũng rụng
- Mí mắt trên bệnh nặng hơn mí dưới
- 40% lông mi mọc lại hoàn toàn, sau thời gian trung bình là 28 tháng (6-60)
● Nếu thấy cần, bác sĩ có thể dùng các loại corticoid thoa lên mí mắt (foam, hay lotion betamethasone valerate 0.1%).
● Một trường hợp dùng corticoid uống có kết quả sau vài tháng.
● Bimatoprost (Latisse) được thử dùng trong một số trường hợp với kết quả giới hạn.
Tất cả nhận xét trên đây đều có tính cách thông tin mà thôi.
● Đây là một bệnh hiếm,
● Cần phân biệt với rụng lông mi do bệnh nhân tự nhổ lông mi.
● Cần bác sĩ của em khám và xét có nên chữa trị hay không.
Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Nguồn tham khảo:
1) Bobeck S. Modjtahedi, MD Eyelash alopecia areata: case series and literature review
http://www.canadianjournalofophthalmology.ca/article/S0008-4182(12)00214-1/abstract
2) Pezhman Shoureshi, DO; Jenifer R. Lloyd, DO
Ciliary Madarosis in the Pediatric Population: A Case Report and Review of the Literature http://www.cosderm.com/fileadmin/qhi_archive/ArticlePDF/CD/024070338.pdf
3) David R. Jordan Eyelash Loss
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2884829/
------------------------------------------
Cảm ơn bác sĩ Hồ Văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi đáp Y học này.
Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Qúy vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com> để sắp xếp hẹn trả lời cho buổi phát thanh kế tiếp.
Các bác sĩ của chuyên mục Hỏi đáp Y học Trực tiếp của đài VOA sẽ cố gắng giải đáp các thắc mắc về y học của qúy vị.
