Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đề nghị những thay đổi lớn trong NATO

Bộ trưởng Gates phát biểu tại một hội nghị của NATO diễn ra ở Washington rằng Khái niệm Sách lược mới mà các giới chức dự định soạn thảo trong năm này cần phải giải quyết nhiều vấn đề khác nhau trong một văn kiện được ông mô tả là "xúc tích...bao quát và thuyết phục" gây ấn tượng cho châu Âu đã được đề ra trong thế giới của thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh và sau biến cố 11 tháng 9.

Ông Gates cho biết: “Tiến trình phi quân sự của châu Âu, nơi những mảng lớn trong thành phần công chúng và tầng lớp chính trị không ưa sức mạnh quân sự và những rủi ro kèm theo, đã đi từ chỗ là một điều lành trong thế kỷ 20 đến chỗ thành một trở ngại trong việc đạt được một nền an ninh thực sự và hòa bình lâu dài trong thế kỷ 21.”

Bộ trưởng Gates nói rằng người châu Âu phải nhận ra tầm quan trọng của Tổ chức Liên phòng Bắc Đại tây dương như một liên minh an ninh quốc tế, chứ không chỉ là một tổ chức lo bảo vệ cho sự toàn vẹn lãnh thổ của châu Âu mà thôi, như khi nó được thành lập vào năm 1949.

Ông Gates nói: “Những mối đe dọa có nhiều phần chắc lan truyền từ các nhà nước bị đã bị sụp đổ, đang suy sụp, hoặc rạn nứt hơn là từ các nhà nước hiếu chiến nơi mà các đối tượng nguy hiểm, phi quốc gia thường hoạt động bên trong lãnh thổ của các nước không ở trong tình trạng chiến tranh với chúng ta, hoặc từ ngay bên trong lãnh thổ của chúng ta, và những nơi mà việc phổ biến vũ khí và công nghệ mới tạo điều kiện cho sự hiện diện của bạo loạn và giết người hàng loạt tại bất cứ thủ đô nào của chúng ta.”

Bộ trưởng Gates nói rằng NATO cần phải thay đổi đường lối hoạt động - cải thiện quy trình ngân sách, đầu tư cho những khả năng tương lai, và đóng các cơ sở không còn cần đến nữa. Ông nêu ra rằng đã nhiều năm qua, các nước thành viên không sẵn lòng đáp ứng những nhu cầu về máy bay tải hàng, máy bay tiếp nhiên liệu, máy bay trực thăng và những khả năng tình báo.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ nói liên minh cần phải "thay đổi cơ bản trong cách thức xác định các ưu tiên, và phân bổ nguồn lực," để tổ chức này có thể tiếp tục tính "xác đáng" trong một "môi trường chiến lược" đang thay đổi.

Các giới chức Hoa Kỳ đã nhấn mạnh đến những điểm đó nhiều lần trong mấy năm gần đây. Họ thúc hối châu Âu chi nhiều hơn cho phòng thủ và hỗ trợ nhiều hơn cho những nỗ lực của NATO, bao gồm từ phi đạn phòng thủ cho đến cuộc chiến tại Afghanistan. Các giới chức Hoa Kỳ nói rằng đã đạt được tiến bộ, đặc biệt là trong việc có thêm binh sĩ châu Âu được gởi đến Afghanistan.

Nhưng nhà nghiên cứu người Anh, bà Sally McNamara thuộc Quỹ Heritage có trụ sở ở Washington nêu nghi vấn liệu một văn kiện mới của liên minh có sẽ làm thay đổi điều bà gọi là xu hướng “hòa hoãn” tại nhiều nước châu Âu hay không.

Bà McNamara nhận xét: “Nếu nhìn vào các vấn đề mà NATO đang có như chia sẻ gánh nặng, thì đó là Afghanistan. Chúng ta đang ở Afghanistan ngay lúc này và không có một cái gì về một mảnh giấy hay một hiệp ước sẽ xác định việc chia sẻ đồng đều hơn gánh nặng ở Afghanistan. Và đó là vấn đề.”

Là một chuyên gia quốc phòng tập trung vào các vấn đề NATO, bà McNamara nói thoạt đầu bà rất nhiệt thành về kế hoạch cho một văn kiện mới về Khái niệm Sách lược của liên minh. Nhưng trong khi tiến trình khai triển, bà nói bà đã đi đến chỗ tin rằng 28 quốc gia trong liên minh sẽ không có khả năng phác thảo ra được loại văn kiện mà họ cần đến.

Bà McNamara nói: “Nếu ta nhìn vào khái niệm sách lược cuối cùng của NATO vào năm 1999, thì nó được nhiều người xem là một trong những văn kiện vô dụng nhất bởi vì nó quá dài và chứa mỗi thứ một tí dành cho tất cả mọi người. Văn kiện này gần như chắc chắn cũng có tác dụng như thế, và đó sẽ là một điều đáng tiếc bởi vì nó sẽ không rõ ràng; nó sẽ không đưa ra một thông điệp nào về tương lai.”

Bộ trưởng Gates cũng đề cập đến mối quan ngại đó hồi hôm qua, khi phát biểu với các giới chức NATO tại trường đại học Quốc phòng ở Washington.

Ông Gates nói: “NATO cần những cải cách nghiêm túc, sâu rộng và tức thời để giải quyết một vụ khủng hoảng đã diễn ra trong nhiều năm. Và trừ phi Khái niệm Sách lược thúc đẩy được những thay đổi về hoạt động và cơ chế như những thay đổi mà tôi vừa đề cập đến, thì nó sẽ không đáng tốn giấy mực để in ra.”

Hội nghị dự trù sẽ là cuộc thảo luận công cộng cuối cùng về những vấn đề có liên quan đến Khái niệm Sách lược mới của NATO. Trong giai đoạn kế tiếp, các chuyên gia sẽ phác thảo một văn kiện, phổ biến nó trong các thành viên NATO và thực hiện những thay đổi cần thiết để được tất cả các thành viên chấp thuận theo yêu cầu, rồi sau đó đưa ra để được sự chấp thuận chính thức tại cuộc họp thượng đỉnh sắp tới của NATO, dự trù sẽ diễn ra tại Lisbon vào cuối năm nay.