Anh quốc và Liên minh châu Âu (EU) đã đồng ý một bản thảo đề ra mối quan hệ gần gũi giữa hai bên sau khi Anh rời khỏi EU (Brexit), các quan chức cho biết, mặc dù những tranh cãi về quyền đánh cá và tương lai của Gibraltar cần phải được giải quyết trước khi các nhà lãnh đạo khối họp lại vào ngày 25/11.
Tin tức này đã khiến đồng bảng Anh tăng lên 1% khi các nhà đầu tư cảm thấy thở phào vì 18 tháng đàm phán căng thẳng cũng đã có kết quả, giúp cho Anh vẫn gần gũi với thị trường lớn nhất của họ và đảm bảo không có thay đổi gì lớn trong ít nhất là hai năm.
Thủ tướng Anh Theresa May nói với các phóng viên ở London: “Người dân Anh muốn việc này được giải quyết, họ muốn một thỏa thuận tốt giúp đưa chúng ta đến tương lai tươi sáng hơn. Thỏa thuận đó giờ đây nằm trong tầm tay chúng ta và tôi quyết tâm đem đến thỏa thuận này.”
Giới chức EU cho biết có sự đồng thuận chắc chắn rằng những điểm vụn vặt còn lại không thể nào làm trì hoãn thỏa thuận cuối cùng tại kỳ họp sắp tới khi 27 nước sẽ xem xét văn bản mới này. Câu hỏi chính giờ đây là liệu có thể thuyết phục được Tây Ban Nha, vốn xem Brexit là cơ hội để tranh thủ sức nặng của EU cho chiến dịch kéo dài 300 năm qua của họ để giành lại Gibraltar từ Anh, giữ kiên nhẫn hay không.
Sau khi bản thảo thỏa thuận được loan báo hồi tuần trước đặt ra những điều khoản cho sự ra đi của Anh vào tháng Ba năm sau, bà May đã gặp Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker hôm 21/11 với hy vọng chốt lại một tuyên bố đầy tham vọng về quan hệ giữa hai bên trong tương lai vốn sẽ giúp bà giành được sự ủng hộ ở trong nước cho gói Brexit của bà trong bối cảnh gặp nhiều chống đối trong Quốc hội, thậm chí ngay trong Đảng Bảo thủ của bà.
Với Tây Ban Nha, Pháp và những nước EU khác đang vận động cho những lợi ích riêng của họ trong tuyên bố chính trị đó – một danh sách những điều mong muốn dài 26 trang về mối quan hệ thương mại và an ninh tương lai và riêng biệt với thỏa thuận tách ly dài 585 trang, Brussels đang quan ngại rằng việc mặc cả có thể vượt ra khỏi vòng kiểm soát và làm chệch hướng hội nghị thượng đỉnh được tính toán chặt chẽ giữa bà May và 27 nhà lãnh đạo EU.
Các nguồn tin EU nói với Reuters rằng các yêu cầu khác của các nước sẽ được nêu trong một hay hai trang riêng rẽ. Pháp kêu gọi được quyền vào vùng đánh bắt hải sản của Anh và nhấn mạnh rằng nước Anh sau khi rời EU vẫn tuân theo các quy định về môi trường, thuế, lao động và công nghiệp của khối. Hai yêu cầu này của Pháp đã được đưa toàn bộ vào văn bản để lại cho Tây Ban Nha một lỗ hổng với yêu cầu của Madrid là họ được quyền phủ quyết đối với việc thực thi bất cứ thỏa thuận nào trong tương lai về Gibraltar.
Nội dung của tuyên bố chính trị này mà Reuters được xem qua nói rằng EU và Anh ‘đồng ý phát triển mối quan hệ đối tác kinh tế tham vọng, cân bằng và rộng lớn’.
Điều quan trọng đối với bà May là tuyên bố này đưa ra cam kết của EU là tránh kích hoạt một điều khoản ‘đường biên giới mềm’ – điều khoản nhằm để đảm bảo biên giới giữa Bắc Ireland thuộc Anh và Cộng hòa Ireland vốn là thành viên EU vẫn tiếp tục không có kiểm soát hải quan.
Văn kiện này nói rằng mối quan hệ song phương hậu Brexit sẽ ‘tôn trọng sự toàn vẹn của Thị trường Chung của Liên minh và Liên minh Hải quan cũng như thị trường nội địa của Anh, và công nhận quyền của nước Anh được xây dựng chính sách thương mại độc lập ngoài phạm vi của quan hệ đối tác kinh tế này.
Các đồng minh của bà May trong Quốc hội, một đảng nhỏ của Bắc Ireland vốn giúp Chính phủ của bà đứng vững, than phiền rằng kế hoạch của EU về đường biên giới mềm giữa Bắc Ireland và Ireland sẽ khiến Bắc Ireland bị cô lập với phần còn lại của nước Anh. Trong khi đó, EU lo ngạ rằng nước Anh sẽ dùng vấn đề Ireland để có thể tiếp cận được thị trường EU mà vẫn bỏ qua những quy định của khối.
