Bài diễn văn đọc trước quốc dân của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bị hoãn lại vì cuộc đấu đá để giành quyền lãnh đạo tại Hạ Viện, giữa lúc đang có dấu hiệu cho thấy cựu Tổng thống Gloria Arroyo đang quay lại chính trường.
Bản tin của tờ South China Morning Post tường thuật rằng trong bài diễn văn kéo dài 1 giờ đồng hồ, ông Duterte tuyên bố: “Quan hệ được cải thiện với Trung Quốc không có nghĩa là chúng ta bị lung lay, không bảo vệ các lợi ích của chúng ta ở biển Tây Philippines”, tức Biển Đông theo cách gọi của người Philippines.
Ông Duterte không đi sâu vào chi tiết, tuy nhiên ông khẳng định Trung Quốc và Philippines đang xử lý vấn đề này thông qua ngoại giao.
Ông nói cả hai nước đang chia sẻ những tin tình báo liên quan tới các loại ma túy bi nghiêm cấm, và nhờ các tin tức này mà giới hữu trách đã phát hiện một số các phòng thí nghiệm sản xuất ma túy đá, do cái gọi là “băng đảng Wu” điều hành.
Ông Duterte đề cập tới cuộc tranh chấp hàng hải, vài ngày sau khi công ty thăm dò công luận Pulse Asia công bố kết quả một cuộc khảo sát cho thấy 73% người Philippines muốn chính quyền dtt phải ủng hộ phán quyết của Tòa án Trọng tài Quốc tế tại La Haye, trao phần thắng cho Philippines trong vụ kiện Trung Quốc ra trước tòa về vụ tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông.
Theo cuộc thăm dò này thì đa số người dân Philippines (74%) tin tưởng Hoa Kỳ, 45% tin tưởng ở Nhật Bản, 32% tin tưởng ở Úc, và chỉ có 17% tin tưởng vào Trung Quốc.
Các nhà ngoại giao của các nước vừa nêu có mặt tại quốc hội để nghe bài diễn văn của ông Duterte. Nhưng bài diễn văn không đề cập gì tới Hoa Kỳ, Nhật Bản hoặc Úc, mặc dù ông có nhắc tới ASEAN.
Trong bài diễn văn trước quốc dân hồi năm ngoái, ông Duterte nặng lời đả kích nước Mỹ khi ông miêu tả cách mà người Mỹ giết người Philippines trong cuộc chiến tranh Mỹ-Phi vào lúc đầu thế kỷ 20.
Trong khi đó, bà Arroyo đã dành được chức Chủ tịch Quốc hội từ tay của ông Avarez, với sự hậu thuẫn của con gái của ông Duterte, là Thị trường thành phố Davao Sara Duterte.
Bà Arroyo đã được tuyên thệ nhậm chức, mặc dù buổi lễ bị cắt ngắn vì hệ thống âm thanh bị tắt.
Ông Duterte tới Hạ viện đúng giờ để đọc bài diễn văn về tình hình đất nước, tuy nhiên ông phải giải quyết vụ bế tắc giữa ông Avarez và bà Arroyo, hai đồng minh chính trị thân cận nhất của ông.
3 giờ đồng hồ sau, Hạ Viện chính thức bầu bà Arroyo vào vai trò Chủ tịch.
Nhà bình luận chính trị Earl Parreno nói bà Arroyo có kinh nghiệm và ảnh hưởng để dìu dắt Hạ viện trong tiến trình chuyển đổi sang một hệ thống liên bang của ông Duterte, và có thể nhắm chức Tổng thống, một khi ông Duterte kết thúc nhiệm kỳ của ông.
