Bùi Văn Phú
Tháng Ba vừa qua, trong khi cả triệu học sinh Mỹ đang nóng lòng chờ đợi kết quả nhận vào đại học thì dư luận bùng lên xôn xao về việc có những cha mẹ giầu có, những phụ huynh có tiếng tăm đã bỏ tiền tìm cách chạy chọt, kể cả sửa học bạ, sửa bài thi, viết giùm bài luận văn gửi cho trường, mạo nhận là học sinh thiểu năng, thi giùm SAT và ACT; hay thổi phồng thành tích hoạt động, tài năng thể thao để cho con em được vào một số trường danh tiếng của nước Mỹ như Đại học Yale, Đại học California UCLA, Đại học Stanford, Đại học University of Southern California, Đại học Georgetown.
Mấy chục phụ huynh đã bỏ ra từ vài trăm nghìn đến cả triệu đôla để lo cho con em được nhận vào những trường trên, dù trình độ học vấn không xuất sắc và tài năng của con em thực sự cũng không có.
Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ FBI sau một thời gian theo dõi và thu thập chứng cứ, hôm giữa tháng Ba đã chuyển hồ sơ qua cho giới chức thẩm quyền để khởi tố khoảng 50 người có liên quan đến vụ việc.
Gây chú ý nhiều nhất là nữ diễn viên Lori Loughlin của sô truyền hình Full House có nhiều khán giả. Bà đã chi tiền cho một tổ chức hướng dẫn xin vào đại học để hai cô con gái được nhận vào University of Southern California (USC), một trường tư danh tiếng ở gần thủ đô phim ảnh Hollywood.
Người nhận tiền để lo lót vụ này, cũng đang bị truy tố ra toà, là William Singer, chủ công ti tư vấn vào đại học Edge College & Career Network ở miền Nam California.
Vụ việc trên cho thấy việc xin vào các đại học danh tiếng có kẽ hở mà những công ti tư vấn đã tìm cách lách, hoặc làm những điều gian dối để đưa sinh viên vào ngôi trường mà phụ huynh mong muốn.
Đến hôm nay các thí sinh xin vào đại học Mỹ đã nhận được thư với kết quả, vì cuối tháng Ba là thời điểm trường báo cho các em biết có được nhận hay không. Các em có một tháng, hạn chót là ngày 1/5, để báo cho trường biết các em sẽ có theo học hay không.
Nói chung, học sinh giỏi ở Mỹ, với bảng điểm từ trường cấp ba và điểm của kỳ thi SAT hay ACT thật cao sẽ có nhiều cơ hội để được nhận. Nhưng điểm học bạ và điểm thi không phải là tất cả.
Xét hồ sơ xin học, nếu chỉ dựa trên bảng điểm thì sẽ có rất đông học sinh gốc châu Á được nhận vào các đại học danh tiếng, vì người châu Á với truyền thống coi trọng giáo dục nên nhiều phụ huynh rất muốn có con em học giỏi để được vào các trường như Harvard, Yale, Stanford, USC, UC Berkeley, UC Los Angeles.
Đại học Harvard đang bị một nhóm sinh viên gốc châu Á kiện vì không xét đơn nhập học một cách công bằng, vì họ có điểm rất cao, cũng có hoạt động ngoài trường mà vẫn bị từ chối nhận cho học.
Trong khi đó, liên quan đến vụ chạy chỗ vào đại học cũng đang đưa đến những vụ kiện tụng khác.
Hai sinh viên, có điểm SAT và ACT gần như tuyệt hảo, hiện đang học tại Đại học Stanford đã nộp đơn trước toà, qua một vụ kiện tập thể (class action), đòi bồi thường từ các đại học Stanford, USC, UCLA, University of San Diego, University of Texas at Austin, Wake Forest University, Yale và Georgetown vì cách tuyển chọn sinh viên của các trường này trong những năm qua có tính gian dối. Theo cáo trạng nộp tại toà, hai sinh viên này, cùng tất cả những người đã nộp đơn xin học, không được công bình tuyển chọn và văn bằng của họ có thể kém giá trị, căn cứ vào những điều tra và truy tố trước pháp luật qua vụ việc mua chỗ vào đại học vừa được đưa ra ánh sáng.
Với số đông đơn xin nhập học và số được nhận rất ít vào các đại học tốt, điều này thể hiện danh tiếng của của trường và đó cũng là lý do khiến một số phụ huynh đã bỏ tiền ra để chạy chỗ cho con được vào.
Harvard, Yale hay Stanford chỉ nhận chừng 5-6% số học sinh nộp đơn. Các Đại học U.C. hàng đầu ở California như Berkeley, Los Angeles số học sinh được nhận cao hơn, khoảng 15%.
Về điều kiện xin nhập học, hãy xem qua số liệu của niên học 2018-19 đã được các trường công bố để có thể hiểu hơn về thủ tục tuyển chọn sinh viên.
Đại học USC (University of Southern California) là một trường tư nổi tiếng với các ngành nhân văn nghệ thuật, trong khoá mùa thu 2018 đã có 3.401 sinh viên được ghi danh năm đầu ban cử nhân, trong số 64.352 đơn xin.
50% ở khoảng giữa (từ 25% đến 75%) có bảng điểm cấp 3 từ 3,7 đến 3,97. Như thế nghĩa là đã có 25% được nhận có điểm dưới 3,7 và 25% trên 3,97.
Cùng khoảng 50% ở giữa, số điểm SAT cho đọc viết là 660 đến 740, cho toán là 690 đến 790. Nếu là điểm ACT thì 32 đến 35 cho đọc và viết, 28 đến 34 cho toán.
Nếu cộng điểm SAT chung cho Anh văn và toán là từ 1.360 đến 1.510, trên tổng số 1.600 và ACT từ 30 đến 34 trên tổng số 36.
Đại học Berkeley là một trường công, nổi tiếng về khoa học kỹ thuật, theo số liệu của niên khoá 2018-19, đã có 13.333 trong số 89.614 học sinh nộp đơn được nhận vào.
50% khoảng giữa có GPA từ 4,16 đến 4,3; điểm SAT từ 660 đến 750 cho Anh văn, 680 đến 790 cho toán và 16 đến 20 cho viết luận văn. Nếu là điểm ACT thì tổng cộng cho toán và Anh văn từ 30 đến 35.
Nhưng dù có điểm cao có những em đã không được nhận vào các trường danh tiếng. Vì ngoài kê khai điểm, học sinh còn phải viết bài luận văn nói về những thành tích, những hoạt động, những khó khăn cuộc đời và những đam mê, ước vọng trong tương lai.
Nhân viên xét đơn không chỉ nhìn vào bảng điểm, mà nhìn một học sinh một cách toàn diện.
Khi vụ mua chỗ đại học được đem ra công luận, Chủ tịch Viện Đại học California Janet Napolitano trong một dịp gặp gỡ với truyền thông có nói là hệ thống Đại học U.C. không có nhận đặc biệt con em những gia đình đã đóng góp nhiều tài chánh cho trường, như bên các trường tư. Tuy nhiên, bà nói nhà trường cũng dành 2% để nhận các sinh viên hội đủ điều kiện tối thiểu về học vấn mà có những tài năng nổi bật về thể thao, âm nhạc hay kịch nghệ.
Nhìn vào cách chọn lựa sinh viên, Đại học California còn muốn nâng đỡ những gia đình nghèo, những em có bố mẹ chưa bao giờ vào đại học và những sắc dân có ít sinh viên trong trường. Từ một vùng quê hẻo lánh, căn cứ theo bưu cục, trước nay ít có học sinh được nhận vào Đại học Berkeley hay UCLA; hay từ một trường cấp 3 mà nhiều năm qua không có em nào được chọn vào đại học danh tiếng thì một học sinh từ đó dù không thật xuất sắc nhưng cũng có cơ hội được nhận cao hơn một em từ những trường trước nay được biết đến có nhiều học sinh con nhà giầu, học giỏi.
Như câu chuyện đã được một nữ sinh viên gốc Mexico kể lại qua bài viết trên báo The Daily Californian của Đại học Berkeley hôm 15/3/2019.
Bố mẹ của Marbrisa Flores đã vượt muôn vàn khó khăn để đến được Hoa Kỳ, sống trong khu nghèo ở vùng trung nam Los Angeles, nơi đa số cư dân là người da đen và gốc Latin làm nghề tay chân hay lặt vặt.
Một hôm người cha của cô đột ngột qua đời. Nỗi buồn mất cha phủ kín đời cô nên có lúc cô muốn bỏ học, muốn tự sát. Nhưng khi biết được cha là người cũng đã cố gắng vừa đi làm vừa học thêm nên cô không còn nghĩ quẩn mà chú tâm vào học dù trong hoàn cảnh nghèo, phải ra thư viện mượn sách ôn tập thi SAT về học chứ không có tiền để ghi danh học thêm ở những trung tâm luyện thi.
Kết quả với số điểm đạt được không cao bằng những học sinh cùng lứa đang nộp đơn vào những trường danh tiếng, nhưng điều đó không khiến Marbrisa nản lòng. Cô nộp đơn và đã được nhiều trường nhận, từ USC, UCLA, UC Berkeley, Harvard, Brown. Cô đã chọn Đại học Berkeley và hiện là sinh viên năm thứ ba khoa tâm lý học.
Câu chuyện của Marbrisa là một trong nhiều câu chuyện của các sinh viên được vào trường danh tiếng, không phải chỉ vì điểm học vấn mà vì nỗ lực muốn vươn lên.
Nhiều sinh viên gốc Việt, trong đó có tác giả bài viết này, cũng đã từng trải qua những đau thương thể xác cùng dằn vặt tinh thần để đến được nước Mỹ, nhưng luôn mang niềm hy vọng vươn lên nên đã được nhận vào những đại học danh tiếng của Hoa Kỳ.
Nhìn chung, nếu giữa muôn vàn khó khăn mà một học sinh chứng tỏ được mình có đam mê học và hành, cùng ý chí cố gắng thì hàng trăm đại học danh tiếng ở Hoa Kỳ cũng sẽ dành cho các em những cơ hội để đạt được ước muốn.
Tác giả tốt nghiệp Đại học Berkeley, hiện là giảng viên đại học cộng đồng ở California và đã có nhiều năm dạy học và huấn luyện sư phạm ở Châu Phi, Châu Á.
