Thượng nghị sĩ J.D. Vance, người đồng tranh cử với cựu Tổng thống Donald Trump, chiếm vị trí trung tâm với bài phát biểu quan trọng tại Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa hôm 17/7, tập trung vào chủ đề chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia “Làm cho nước Mỹ mạnh mẽ trở lại”.
Dành nhiều lời khen ngợi cho ông Trump, ông Vance chính thức chấp nhận đề cử của đảng mình làm ứng cử viên phó tổng thống.
Ông nói: “Tổng thống Trump đại diện cho niềm hy vọng cuối cùng của nước Mỹ nhằm khôi phục lại những gì, nếu bị mất, có thể không bao giờ tìm lại được”. Ông nói thêm “một quốc gia mà một cậu bé thuộc giai cấp lao động sinh ra xa những nơi quyền lực có thể đứng trên sân khấu này như là một phó tổng thống kế tiếp của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.”
Trong bài phát biểu của mình, ông Vance đã nói nhiều về mối đe dọa từ Trung Quốc nhưng không đề cập đến cuộc xâm lược của Nga tại Ukraine và cuộc chiến ở Gaza. Tuy nhiên ông kêu gọi “một đảng không ngại tranh luận về các ý tưởng”.
Người từng là nhà đầu tư mạo hiểm 39 tuổi này có chưa đầy hai năm trong công quyền và có rất ít căn bản về chính sách đối ngoại. Những bình luận gần đây của ông hầu hết phù hợp với học thuyết Nước Mỹ Trên hết của ông Trump và đã tiết lộ một thế giới quan có thể tóm tắt là ủng hộ Israel, chống lại Trung Quốc và gây lo ngại ở châu Âu.
Là một cựu thủy quân lục chiến Hoa Kỳ từng được điều sang Iraq, ôngVance nghi ngờ sự can thiệp quân sự của Mỹ ở nước ngoài và, ngoại trừ Israel, phần lớn phản đối viện trợ nước ngoài. Ông lập luận rằng Hoa Kỳ không thể đồng thời hỗ trợ Ukraine và Trung Đông và sẵn sàng cho các tình huống bất ngờ ở Đông Á.
“Nó chẳng có ý nghĩa gì cả,” ông nói vào tháng 2 tại Hội nghị An ninh Munich.
Tuy nhiên, ông Vance không phải là người theo chủ nghĩa biệt lập, như một số người đã mô tả về ông, bà Emma Ashford, thành viên cấp cao của chương trình Tái hiện Chiến lược lớn của Hoa Kỳ tại Trung tâm Stimson, nói.
Trong một bài phát biểu gần đây tại Viện Quản lý Nhà nước có Trách nhiệm Quincy, ông Vance đã xác định các mục tiêu chính sách đối ngoại của mình.
Ông nói: “Chúng tôi muốn người Israel và người Sunni giám sát khu vực của họ trên thế giới. Chúng tôi muốn người châu Âu giám sát khu vực của họ trên thế giới và chúng tôi muốn có thể tập trung nhiều hơn vào Đông Á”.
Bà Ashford nói với VOA: “Bạn có thể gọi ông ấy là người theo chủ nghĩa hiện thực hoặc có lẽ là người theo chủ nghĩa ưu tiên.”
Đó là sự tương phản mạnh mẽ với các nhà hoạch định chính sách của chính quyền Biden “những người cho rằng mọi khu vực đều có mối liên kết với nhau và Hoa Kỳ phải dẫn đầu trong tất cả các khu vực đó,” bà nói thêm. “Và đó chắc chắn là một bước tách rời với chính sách đối ngoại thời hậu Chiến tranh Lạnh ở Hoa Kỳ”.
Tuy nhiên, mục tiêu của ông Vance là muốn Hoa Kỳ rút khỏi châu Âu và Trung Đông để tập trung vào Trung Quốc không phải là mới cũng như không phải là duy nhất của đảng Cộng hòa. Trên thực tế, cựu Tổng thống Barack Obama đã theo đuổi học thuyết Xoay trục sang châu Á từ năm 2009 đến năm 2017.
Việc chuyển hướng đó vẫn chưa xảy ra khi Mỹ đang bị sa lầy bởi các cuộc xung đột ở cả châu Âu và Trung Đông.
Ít ủng hộ Ukraine hơn
Về các ưu tiên, ông Vance phù hợp với quan điểm của ông Trump rằng Washington giảm hỗ trợ cho Ukraine và buộc người châu Âu đóng vai trò lớn hơn trong chính an ninh của lục địa này.
“Tôi không nghĩ rằng ông Vladimir Putin là một mối đe dọa hiện hữu đối với châu Âu,” ông Vance nói tại Munich, gây ra làn sóng chấn động trong giới ngoại giao châu Âu. Ông nói thêm rằng Kyiv nên theo đuổi một “hòa bình được đàm phán” với Moscow ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc phải nhượng lãnh thổ.
Điều đó đã khiến ông John Herbst, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine, hiện là giám đốc cấp cao của Trung tâm Á-Âu của Hội đồng Đại Tây Dương, chỉ trích là “hoàn toàn ngây thơ về nước Nga của Putin,” ông Herbst nói với VOA.
Với việc ông Trump gợi ý rằng ông sẽ không bảo vệ các quốc gia không đáp ứng các mục tiêu chi tiêu quốc phòng của NATO, thậm chí còn tỏ ra khuyến khích Putin tấn công họ, và những lời chỉ trích của ông Vance đối với Ukraine, viễn cảnh về một chính quyền Trump-Vance đã làm dấy lên cảnh báo khắp châu Âu.
Tuy nhiên, ông Herbst vẫn lạc quan.
Ông nói: “Mặc dù Ukraine có thể không phải là ưu tiên hàng đầu của ông Trump, nhưng ông ấy “tự nhận mình là một người mạnh mẽ và không muốn dính líu đến thất bại trong chính sách đối ngoại”. “Và một chiến thắng của Nga tại Ukraine nếu ông Trump là tổng thống sẽ trông giống như là một thất bại về chính sách ngoại giao.”
Hỗ trợ nhiều hơn cho Israel
Trong khi ông Vance tự khẳng định mình là người đại diện chủ chốt cho Nước Mỹ Trên hết, Israel có thể là ngoại lệ. Trích dẫn niềm tin Cơ đốc của mình, ông Vance thậm chí còn là người ủng hộ Israel trung thành hơn Tổng thống Joe Biden, thúc đẩy tiếp tục viện trợ quân sự và chống hạn chế việc Israel tiến hành chiến tranh.
Ông Brian Katulis, một thành viên cấp cao tại Viện Trung Đông nói: “Sự ủng hộ mạnh mẽ của ông Vance dành cho Israel phản ánh tầm quan trọng của một số quan điểm phúc âm bảo thủ trong Đảng Cộng hòa ngày nay, cũng như lập trường của tư tưởng chủ nghĩa dân tộc Cơ đốc giáo da trắng đã phát triển dưới sự kiểm soát của ông Trump đối với đảng”.
Ông Vance đã chỉ trích cách tiếp cận tân bảo thủ của Hoa Kỳ bắt đầu từ chính quyền Bush là “ngu ngốc về mặt chiến lược và đạo đức”. Tuy nhiên trong khi ông chống chủ nghĩa can thiệp của Mỹ, nhưng tại Trung Đông ông ủng hộ một chiến lược tương tự về chi tiêu các nguồn lực về chi tiêu quân sự của Mỹ để tăng tiến một liên minh giữa Israel và các quốc gia Hồi giáo dòng Sunni nhằm ngăn chặn Iran và duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực.
Ông Katulis chỉ trích thế giới quan của ứng cử viên phó tổng thống của Đảng Cộng hòa là “sự phản ánh cuộc tranh luận siêu đảng phái lẫn lộn” từ các phe theo chủ nghĩa biệt lập nổi lên ở Mỹ sau các cuộc chiến tranh Iraq và Afghanistan, chứ không phải là một “thế giới quan mạch lạc thực tế về những gì cần làm để bảo vệ lợi ích của Mỹ và các giá trị trong thế giới thực.”
Trong khi đó, ông Katulis nói rằng các tác nhân ở Trung Đông đang “dự đoán trước những điều khó đoán, không mạch lạc và gây hoang mang” nếu Trump-Vance giành chiến thắng vào tháng 11.
Diều hâu với Trung Quốc
Là tác giả của cuốn hồi ký bán chạy nhất được chuyển thể thành phim Hillbilly Elegy, ông Vance đã phải sống chung với những tổn hại về kinh tế và xã hội mà quá trình phi công nghiệp hóa đã gây ra cho một số vùng của nước Mỹ.
Trong bài phát biểu tại Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa hôm 17/7, ông Vance đã đổ lỗi cho ông Biden.
Ông nói: “Đất nước chúng ta tràn ngập hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc, lao động nước ngoài giá rẻ. Và trong những thập kỷ tới, là fentanyl chết người của Trung Quốc.”
Ông lặp lại lời cáo buộc của ông Trump rằng Trung Quốc đang đánh cắp công việc sản xuất từ Mỹ, đặc biệt là những công việc ở khu vực Trung Tây của đất nước, nơi ông sinh ra.
Ông nói: “Chúng tôi sẽ bảo vệ tiền lương của công nhân Mỹ và ngăn chặn Đảng Cộng sản Trung Quốc xây dựng tầng lớp trung lưu của họ dựa trên công dân Mỹ”.
Ông Dean Chen, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Ramapo ở New Jersey, nói ông Vance đã “ủng hộ nhiều hạn chế kinh tế và thuế quan đối với hàng nhập khẩu và đầu tư của Trung Quốc”. “Tôi kỳ vọng quan điểm của ông ấy đối với Trung Quốc sẽ phù hợp với những người theo chủ nghĩa dân tộc của ông Trump về tiềm năng của chính quyền mới,” ông nói với VOA.
Tại Thượng viện Hoa Kỳ, ông Vance đã đưa ra luật hạn chế người Trung Quốc tiếp cận thị trường tài chính Hoa Kỳ và bảo vệ giáo dục đại học Hoa Kỳ khỏi ảnh hưởng của Bắc Kinh.
Về Đài Loan, “điều mà chúng ta cần ngăn chặn hơn bất cứ điều gì là sự xâm lược của Trung Quốc”, ông Vance nói vào năm ngoái trong một sự kiện tại Heritage Foundation.
Ông nói thêm: “Nó sẽ là thảm họa đối với đất nước này. Nó sẽ tàn phá toàn bộ nền kinh tế của chúng ta. Nó sẽ đẩy đất nước này vào một cuộc Đại Suy thoái”.
Đó là lập trường rõ ràng hơn nhiều so với ông Trump, người đã nhiều lần nói rằng ông có thể không đứng ra bảo vệ Đài Bắc nếu Bắc Kinh xâm chiếm. Washington không có hiệp ước chính thức với Đài Loan nhưng cung cấp vũ khí cho hòn đảo tự trị dân chủ này để có “khả năng tự vệ đầy đủ.”
Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 6 với Bloomberg Businessweek, ông Trump cho biết ông muốn Đài Bắc trả tiền cho Mỹ về chi phí quốc phòng.
“Bạn biết đấy, chúng ta không khác gì một công ty bảo hiểm”, “Đài Loan không cung cấp cho chúng ta bất cứ thứ gì”.
Bỏ chính sách Đài Loan sang một bên, bà Ashford cho biết cú sốc lớn nhất trong chính quyền Trump-Vance có thể là về chính sách thương mại, với “các mức thuế mới đối với Trung Quốc hoặc thậm chí cả châu Âu”.
“Nó có thể khá cực đoan,” bà cảnh báo.
Diễn đàn