Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ thực hiện chuyến viếng thăm chính thức đầu tiên đến Hoa Kỳ vào tuần sau, trong lúc những mối bất đồng giữa Bắc Kinh và Washington càng ngày càng nhiều. Thông tín viên đài VOA William Gallo tường thuật.
Theo thông cáo do Tòa Bạch Ốc phổ biến tối thứ hai, Tổng thống Barack Obama sẽ tiếp kiến Chủ tịch Tập Cận Bình tại Tòa Bạch Ốc khi nhà lãnh đạo Trung Quốc thực hiện chuyến viếng thăm chính thức đầu tiên đến Hoa Kỳ ngày 25 tháng 9, năm 2015.
Cũng theo thông cáo này, chuyến viếng thăm cấp cao, tiếp theo chuyến đi của Tổng thống Obama tới Bắc Kinh hồi tháng 11 năm ngoái, sẽ bao gồm một buổi quốc yến tại Tòa Bạch Ốc với sự tham dự của hai vị đệ nhất phu nhân.
Thông cáo cho biết thêm rằng chuyến viếng thăm này mang lại một cơ hội “để nới rộng sự hợp tác Mỹ-Trung về nhiều vấn đề toàn cầu, khu vực và song phương mà đôi bên cùng quan tâm,” và hai nhà lãnh đạo sẽ tìm cách giải quyết những mối bất đồng trong tinh thần xây dựng.
Trong thời gian qua, những mối bất đồng đã đe dọa làm lu mờ những chương trình hợp tác giữa hai nước.
Những vụ tấn công mạng
Một trong những mối bất đồng chính, gây ra những sự xích mích giữa đôi bên, là điều mà các giới chức Mỹ mô tả là một loạt những vụ tấn công mạng do Trung Quốc thực hiện nhắm vào các mục tiêu của chính phủ và doanh nghiệp Hoa Kỳ.
Tuần trước Tổng thống Obama nói rằng những vụ tấn công mạng này là “không thể chấp nhận.”
“Sẽ tới lúc chúng tôi xem vấn đề này là một mối đe dọa cốt lõi đối với an ninh quốc gia và chúng tôi sẽ xử lý vấn đề này như xử lý một mối đe dọa như vậy”, Tổng thống Obama tuyên bố như thế và nói thêm rằng Bắc Kinh sẽ phải hối hận nếu họ xem tấn công mạng là “một lãnh vực cạnh tranh.”
“Tôi bảo đảm với quí vị là chúng tôi sẽ thắng nếu chúng tôi phải cạnh tranh,” nhà lãnh đạo Mỹ cảnh cáo với lời lẽ thẳng thắn một cách bất thường.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Josh Earnest cho biết trong cuộc họp với ông Tập Cận Bình, Tổng thống Obama sẽ thảo luận về vấn đề tấn công mạng, một vấn đề mà ông “rất quan tâm”.
Trung Quốc nói rằng họ không hề thực hiện những vụ tấn công mạng nhắm vào chính phủ, doanh nghiệp và cơ sở hạ tầng trọng yếu của Mỹ; đồng thời họ cũng khẳng định rằng họ là nạn nhân của những vụ tấn công như vậy.
Các vụ tranh chấp hải dương
Một vấn đề khác gây ra căng thẳng cho mối quan hệ Mỹ-Trung là cách hành xử của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, nơi Bắc Kinh có tranh chấp chủ quyền với nhiều nước láng giềng.
Hoa Kỳ nhiều lần tuyên bố không nghiêng về bên nào trong những vụ tranh chấp chủ quyền, nhưng Washington thường xuyên chỉ trích Trung Quốc vì những hành vi hung hãn của Bắc Kinh đối với các nước láng giềng nhỏ hơn. Chính phủ Mỹ cũng đã phát triển những mối quan hệ quân sự chặt chẽ hơn với những nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc.
Mối quan tâm mới nhất của Mỹ tập trung vào việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở quần đảo Trường sa và thiết lập những cơ sở quân sự tại vùng biển có tranh chấp.
Một bản phúc trình hồi đầu tuần này của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington đề cập tới những hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy Trung Quốc đang xây sân bay thứ ba trên các hòn đảo nhân tạo.
Hầu hết các nhà phân tích cho rằng quân đội Trung Quốc muốn dùng những hòn đảo nhân tạo này để thực hiện quyền kiểm soát trên thực tế đối với quần đảo Trường Sa, nơi Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Malaysia, và Brunei cũng có yêu sách chủ quyền.
Hoa Kỳ yêu cầu Trung Quốc ngưng xây đảo và tôn trọng quyền tự do hàng hải ở vùng biển có tranh chấp. Trung Quốc nói rằng những hoạt động của họ có tính chất hoà bình và không phương hại tới tự do hàng hải.
Bắc Kinh cũng bày tỏ sự lo ngại là chiến lược xoay trục an ninh và ngoại giao sang Á châu của Washington là một mưu toan nhằm kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Các giới chức Mỹ bác bỏ tố cáo đó.
Nhân quyền
Các tổ chức nhân quyền đang thúc giục Tổng thống Obama đặt nhân quyền làm ưu tiên hàng đầu trong chuyến viếng thăm của ông Tập Cận Bình.
Một lá thư của những người đứng đầu 9 tổ chức nhân quyền, trong đó có Human Rights Watch và Hội Ân Xá Quốc Tế, bày tỏ quan tâm sâu sắc về điều họ gọi là “sự xói mòn đáng kể của nhân quyền dưới sự cai trị của Chủ tịch Tập Cận Bình.”
Lá thư này kêu gọi Tổng thống Obama mời “đại diện của những người tranh đấu nhân quyền bị bách hại ở Trung Quốc” tới Tòa Bạch Ốc trước chuyến đi của ông Tập để đánh đi “một thông điệp mạnh mẽ” là chính phủ ở Bắc Kinh phải “chấm dứt việc đàn áp xã hội dân sự.”
Trong những cuộc họp cấp cao trước đây, các giới chức của chính quyền Obama thường không muốn công khai chỉ trích các nhà lãnh đạo Trung Quốc về vấn đề nhân quyền, có lẽ vì họ e rằng làm như vậy sẽ gây phương hại cho sự hợp tác trong các lãnh vực khác.
Biến đổi khí hậu
Một trong những lãnh vực hợp tác chính giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu. Các nhà quan sát cho rằng đây là một trọng tâm trong chuyến đi của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Washington.
Trong chuyến công du của Tổng thống Barack Obama tới Bắc Kinh hồi năm ngoái, Hoa Kỳ loan báo chỉ tiêu là đến năm 2015 lượng khí thải carbon sẽ giảm từ 26% đến 28% so với mức của năm 2005, trong khi Trung Quốc lần đầu tiên cam kết là lượng khí thải của họ sẽ bắt đầu giảm từ năm 2030.
Thoả thuận đó được xem là một diễn tiến có tính chất bước ngoặt của hai nước thải khí thải gây hiệu ứng nhà kính nhiều nhất thế giới.
Để chứng tỏ họ đang xúc tiến thoả thuận này, các giới chức cấp cao của Hoa Kỳ và Trung Quốc đang họp tại Los Angeles trong tuần này để thảo luận về những cách làm việc tốt nhất để giảm khí thải carbon.
