Sau nhiều tuần ngoại giao tích cực nhằm đảm bảo lệnh ngừng bắn giữa Israel và các chiến binh Hezbollah, Mỹ đã đưa ra một cách tiếp cận hoàn toàn khác: hãy để cuộc xung đột đang diễn ra ở Lebanon tiếp diễn.
Chỉ hai tuần trước, Mỹ và Pháp đã yêu cầu ngừng bắn ngay lập tức trong 21 ngày để ngăn chặn cuộc xâm lược Lebanon của Israel. Nỗ lực đó đã bị phá hỏng bởi vụ sát hại thủ lĩnh Hezbollah Syed Hassan Nasrallah của Israel, cuộc tấn công trên bộ của Israel vào ngày 1/10 ở miền nam Lebanon và các cuộc không kích của Israel, vốn đã tiêu diệt phần lớn các lãnh đạo của nhóm này.
Giờ đây, các quan chức Mỹ đã từ bỏ lời kêu gọi ngừng bắn, với lý do rằng hoàn cảnh đã thay đổi.
"Chúng tôi ủng hộ việc Israel phát động các cuộc tấn công này để làm suy yếu cơ sở hạ tầng của Hezbollah để cuối cùng chúng ta có thể đạt được một giải pháp ngoại giao", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller phát biểu trong một cuộc họp báo vào đầu tuần này.
Sự thay đổi lộ trình phản ánh các mục tiêu đối trọi nhau của Hoa Kỳ – kiềm chế xung đột Trung Đông ngày càng gia tăng trong khi cùng lúc làm suy yếu nghiêm trọng nhóm Hezbollah do Iran hậu thuẫn.
Cách tiếp cận mới vừa thực tế vừa mạo hiểm.
Mỹ và Israel sẽ được hưởng lợi từ việc đánh bại kẻ thù chung – Hezbollah, vốn là nhóm mà Tehran sử dụng để đe dọa biên giới phía bắc của Israel – nhưng việc khuyến khích chiến dịch quân sự mở rộng của Israel có nguy cơ dẫn đến một cuộc xung đột mất kiểm soát.
Jon Alterman, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, cho biết rằng Mỹ muốn thấy Hezbollah bị suy yếu nhưng phải cân nhắc điều đó với rủi ro "tạo ra khoảng trống" ở Lebanon hoặc gây ra một cuộc chiến tranh khu vực.
Ông cho biết cách tiếp cận của Washington có vẻ như là: "Nếu bạn không thể thay đổi cách tiếp cận của Israel, thì bạn cũng có thể tìm cách định hướng nó theo cách mang tính xây dựng".
Mỹ thấy lợi ích từ chiến dịch của Israel
Cuộc chiến mới nhất của Israel với Hezbollah bắt đầu khi nhóm này bắn tên lửa vào các vị trí của Israel ngay sau cuộc tấn công ngày 7/10/2023 của các tay súng Hamas vào Israel, gây ra cuộc chiến ở Gaza. Hezbollah và Israel đã tấn công qua lại kể từ đó.
Khi nhiều tháng đàm phán ngừng bắn gián tiếp giữa Israel và Hamas không đi đến đâu, vào tháng 9, Israel bắt đầu tăng cường ném bom Hezbollah và giáng những đòn đau đớn vào nhóm này, bao gồm cả việc kích nổ máy nhắn tin và radio từ xa của Hezbollah, làm bị thương hàng nghìn thành viên của nhóm.
Sau cái chết của ông Nasrallah – mà Hoa Kỳ gọi là "một biện pháp công lý" – Tổng thống Mỹ Joe Biden đã một lần nữa kêu gọi ngừng bắn dọc theo biên giới Israel-Lebanon.
Chính phủ của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vẫn tiến hành cuộc xâm lược trên bộ và chỉ trong vài ngày, Mỹ đã từ bỏ lời kêu gọi ngừng bắn và bày tỏ sự ủng hộ đối với chiến dịch của đồng minh.
Aaron David Miller, người từng đàm phán về Trung Đông của Hoa Kỳ, cho biết rằng Washington không có nhiều hy vọng kiềm chế Israel và thấy được những lợi ích tiềm tàng trong chiến dịch này.
"Nó chắc chắn đã tạo ra động lực khiến chính quyền có thể nghĩ rằng, 'Hãy biến sự cần thiết thành đức tính' [biến cái phải làm thành lợi ích]," ông nói và cho biết thêm rằng các quan chức Hoa Kỳ cũng có khả năng dành đòn bẩy để cố gắng hạn chế hành động trả đũa của Israel đối với cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo mà Tehran thực hiện vào tuần trước.
Các nguồn tin châu Âu nắm rõ vấn đề này cho biết hiện không có cuộc đàm phán ngừng bắn có ý nghĩa nào đang diễn ra, đồng thời nói thêm rằng Israel sẽ tiếp tục chiến dịch của họ ở Lebanon "trong nhiều tuần nếu không muốn nói là nhiều tháng". Hai quan chức Mỹ nói với Reuters rằng đó có thể là mốc thời gian.
Đối với Mỹ, chiến dịch của Israel có thể mang lại ít nhất hai lợi ích.
Đầu tiên, việc làm suy yếu Hezbollah – lực lượng phiến quân ủy nhiệm mạnh nhất của Iran – có thể hạn chế ảnh hưởng của Tehran trong khu vực và làm giảm mối đe dọa đối với Israel và lực lượng Hoa Kỳ.
Washington cũng tin rằng áp lực quân sự có thể buộc Hezbollah phải hạ vũ khí và mở đường cho cuộc bầu cử để thành lập một chính phủ mới ở Lebanon, qua đó lật đổ phong trào phiến quân hùng mạnh này, vốn đã là một nhân tố quan trọng ở Lebanon trong nhiều thập kỷ.
Jonathan Lord, cựu quan chức Lầu Năm Góc hiện làm việc tại Trung tâm An ninh Hoa Kỳ Mới ở Washington, cho biết điều đó sẽ khó đạt được.
"Một mặt, nhiều người dân Lebanon cảm thấy khó chịu trước sức nặng của sự hiện diện của Hezbollah ở Lebanon. Nhưng đồng thời ... sự thay đổi này đang được áp đặt lên Lebanon thông qua một chiến dịch rất bạo lực", ông Lord nói.
Chiến lược rủi ro
Mục tiêu cuối cùng, theo các quan chức Mỹ, là thực thi nghị quyết 1701 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, trong đó yêu cầu một phái bộ gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc – được gọi là UNIFIL – để giúp quân đội Lebanon giữ cho khu vực biên giới phía nam với Israel không có vũ khí hoặc nhân sự vũ trang nào khác ngoài những người của nhà nước Lebanon.
Các quan chức Mỹ cũng nói rằng các cuộc thảo luận với các bên để đạt được các mục tiêu này có thể diễn ra khi giao tranh vẫn tiếp diễn, mặc dù các nhà phân tích cảnh báo rằng cuộc xung đột làm tăng đáng kể nguy cơ xảy ra một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn, đặc biệt là khi khu vực này đang chờ đợi phản ứng của Israel đối với cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran.
Ngoài khả năng xảy ra một cuộc chiến tranh có thể lôi kéo Mỹ vào, còn có nỗi lo ngại rằng Lebanon sẽ trở thành một Gaza khác.
Một năm hoạt động quân sự của Israel đã biến vùng đất này thành một vùng đất hoang và giết chết gần 42.000 người, theo các viên chức y tế Gaza. Các quan chức Mỹ công khai cảnh báo cuộc tấn công của Israel ở Lebanon không nên giống với cuộc tấn công ở Dải Gaza.
Bất chấp những nguy hiểm đó, ông Alterman, người đứng đầu chương trình Trung Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, cho biết hoạt động ngoại giao khó có thể ngăn chặn được cuộc giao tranh trong thời gian tới.
“Ông Netanyahu thấy tất cả những canh bạc của mình có kết quả và tôi thấy đây là lúc khó cho Israel để cảm thấy họ nên ngừng tận dụng lợi thế của mình", nhà nghiên cứu này nói.
Diễn đàn