Canada hôm 8/11 nói nước này sẽ không để bị thúc giục phải vội vã đạt được Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) khi 11 nước thành viên còn lại hội họp ở Việt Nam để thảo luận về thỏa thuận thương mại đã bị Tổng thống Mỹ Donald Trump hủy bỏ không lâu sau khi ông lên nắm quyền.
Quyết định xúc tiến với hiệp định TPP không có sự tham gia của Hoa Kỳ, hậu thuẫn cho nguyên tắc thương mại đa chiều tự do, so với các thỏa thuận thương mại song phương mà ông Trump tin sẽ giúp Hoa Kỳ đạt được kết quả có lợi hơn cho công nhân Mỹ.
Nhật Bản đã ráo riết vận động trước các cuộc họp tuần này bên lề Diễn Đàn Hợp tác Kinh tế Á Châu-Thái Bình Dương (APEC) để được sự đồng ý của các thành viên còn lại, cho một thỏa thuận thương mại có thể đối trọng với sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực.
Canada, nền kinh tế lớn thứ nhì trong hiệp định TPP-11 sau Nhật Bản, đã về hùa với các nước khác đòi sửa đổi, hoặc đặt nghi vấn về việc đẩy quá nhanh hiệp định TPP-11.
Thủ Tướng Canada Justin Trudeau nói tại một cuộc họp báo ở Hà nội:
“Canada sẽ không bị hối thúc để ký vào một thỏa thuận thương mại không phục vụ các lợi ích tốt nhất của Canada và nhân dân Canada.”
Hiệp định TPP nhắm xóa bỏ hàng rào thuế quan cho các sản phẩm công nghiệp và nông nghiệp trong toàn khối có tổng kim ngạch mậu dịch lên tới 356 tỉ USD hồi năm ngoái (2016). Hiệp định này có những điều khoản bảo vệ các quyền của người lao động, bảo vệ môi trường và quyền sở hữu trí tuệ, là một trong những vấn đề gây nhiều tranh cãi.
12 nước nguyên thủy tham gia Hiệp định TPP đã đạt thỏa thuận vào năm 2016, tuy nhiên trong những hành động đầu tiên từ khi lên nhậm chức, ông Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định TPP, đặt ra nghi vấn về sự sống còn của thỏa thuận này.
Ông Trump và các lãnh đạo APEC khác, kể cả Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng Thống Nga Vladimir Putin sẽ gặp nhau vào ngày thứ Sáu sắp tới ở Đà Nẵng.
Các nhà lãnh đạo TPP-11, tất cả đều là thành viên APEC, sẽ tách ra để cân nhắc những đề xuất hầu có thể tiến hành với thỏa thuận thương mại đã được các nhà thương thuyết mậu dịch và các Bộ trưởng các nước thành viên soạn thảo.
Nhật Bản nói nước này hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận trong nội bộ 11 nước thành viên ở Đà Nẵng.
Bộ trưởng Thương mại Canada, ông Francois-Philippe Champagne, nói:
“Chúng tôi không chỉ nghĩ tới ngày thứ Sáu, mà nghĩ đến nhiều thập niên sắp tới. Chúng tôi duy trì tinh thần xây dựng và sáng tạo tại bàn hội nghị. Cùng lúc, chúng tôi muốn bảo đảm chúng tôi sẽ đạt được thỏa thuận đúng đắn.”
Lập trường của Canada và Mexico khá phức tạp bởi vì hai nước này đang tái thương thuyết Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) với chính quyền ông Trump.
Một trở lực khác là sự sẵn sàng của tân chính quyền New Zealand, chưa vội vã bắt tay làm việc. Thủ Tướng Jacinda Ardern nói hãy còn quá sớm để có thể đạt được một thỏa thuận trong tuần này.
Malaysia và Việt Nam là những nước lẽ ra được hưởng lợi nhiều nhất từ hiệp định TPP nguyên thủy nhờ việc tháo gỡ hàng rào thuế quan Mỹ.
Tại Malaysia, trong bối cảnh sắp tới ngày bầu cử, và các quan hệ đang phát triển với Bắc Kinh, không có động cơ thúc đẩy để Malaysia ra tay hành động nhanh chóng.
Các giới chức cho biết trong số những giải pháp được các nước TPP mang ra thảo luận, có giải pháp đình chỉ một số điều khoản trong văn kiện đầu tiên để tránh phải tái thương thuyết hiệp định, và về lâu về dài, khuyến khích Hoa Kỳ quay lại với Hiệp định TPP.
