Hạ viện Hoa Kỳ do phe Cộng hòa kiểm soát đã thông qua dự luật cải tổ thuế sâu rộng hôm thứ Ba và chuyển nó sang Thượng viện, nơi mà các nhà lập pháp có phần chắc sẽ biểu quyết vào buổi tối.
Đây là cuộc cải tổ lớn nhất đối với hệ thống thuế của Mỹ trong hơn 30 năm qua mà có thể được Tổng thống Donald Trump ký thành luật sớm nhất là thứ Tư, nếu cả hai viện Quốc hội đều chuẩn thuận.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Sarah Sanders phấn khởi nói với các phóng viên trong cuộc họp báo chiều thứ Ba rằng cuộc biểu quyết của Hạ viện đưa ông Trump tiến một bước gần hơn tới việc mang tới "những khoản cắt giảm thuế cho dịp Giáng Sinh."
Hạ viện thông qua dự luật bằng một cuộc biểu quyết với tỉ lệ 227-203, vượt qua sự chống đối của toàn thể các nghị sĩ của phe Dân chủ cùng với 12 nghị sĩ Cộng hòa.
Dự luật này gần như chắc chắn sẽ được lưỡng viện Quốc hội thông qua vì Thượng viện cũng do phe Cộng hòa kiểm soát, dù với tỉ lệ mong manh 51-48.
Các cuộc biểu quyết nước rút vào cuối năm cho thấy phe Cộng hòa quyết tâm gượng dậy kể từ giữa năm nay, khi mà nỗ lực bãi bỏ luật chăm sóc y tế Obamacare của Tổng thống Đảng Dân chủ Barack Obama sụp đổ ở Thượng viện và triển vọng cải cách thuế dường như bị lu mờ do đấu đá nội bộ trong đảng.
Phó Tổng thống Mike Pence đã lùi chuyến công du Ai Cập và Israel sang tháng 1 để ông có mặt ở Washington trong tuần này trong trường hợp cần tới quyền biểu quyết của ông để thông qua dự luật tại Thượng viện.
Những điểm chính của dự luật này là gì?
Kế hoạch này bao gồm những khoản cắt giảm thuế cho các đại công ty và người đóng thuế giàu có, cũng như những khoản cắt giảm thuế tạm thời cho một số cá nhân và gia đình. Nó bãi bỏ một phần của hệ thống y tế Obamacare và cho phép khoan dầu tại Khu Bảo tồn Dã sinh Quốc gia Bắc cực ở bang Alaska, chỉ hai trong số những thay đổi nhỏ được bổ sung vào dự luật để giành đủ sự ủng hộ để nó được thông qua.
Theo Trung tâm Chính sách Thuế, một viện nghiên cứu chính sách độc lập ở Washington, những hộ gia đình có thu nhập trung bình sẽ được giảm thuế một khoản trung bình là 900 đôla vào năm sau, trong khi 1 phần trăm những người Mỹ giàu nhất sẽ được giảm trung bình là 51.000 đôla.
Bạn là người đóng thuế ở Mỹ? Công cụ tương tác này sẽ cho bạn biết tiền thuế của bạn sẽ tăng hay giảm trong năm 2018 theo dự luật của phe Cộng hòa.
Phe Cộng hòa và Dân chủ bất đồng ra sao về dự luật này?
Phe Cộng hòa khẳng định rằng gói cải tổ thuế này sẽ thúc đẩy nền kinh tế và tăng trưởng việc làm. Họ cũng coi dự luật này này chìa khóa để duy trì thế đa số của họ trong Hạ viện và Thượng viện trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 năm sau.
"Hôm nay, chúng ta trả lại tiền cho người dân của đất nước này. Dù gì đi nữa thì đây là tiền của họ," Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan nói ngay trước cuộc biểu quyết.
Phe Dân chủ thì nói rằng dự luật này sẽ nới rộng cách biệt thu nhập giữa người giàu và người nghèo ở Mỹ, trong khi thêm 1,5 ngàn tỉ đôla vào khối nợ quốc gia vốn đã ở mức 20 ngàn tỉ đôla trong 10 năm tới.
Lãnh đạo phe Dân chủ Hạ viện Nancy Pelosi gọi dự luật này là một "con quái vật Frankenstein" chứa đầy những khoản chia chác và lỗ hổng mà không giữ được lời hứa của phe Cộng hòa là đơn giản hóa luật thuế.
"Con quái vật này sẽ trở lại ám ảnh bọn họ," bà nói trên sàn tranh luận của Hạ viện.
Giới chuyên gia nói gì?
Dù phe Cộng hòa và Tổng thống Trump ca ngợi dự luật này sẽ làm lợi cho tầng lớp trung lưu ở Mỹ, song khoảng 23 phần trăm các khoản cắt giảm thuế là dành cho tầng lớp này dưới dự luật thuế được đề xuất, theo Ủy ban Liên hợp về Thuế vụ (JCT), một nhóm phi đảng phái chuyên phân tích các dự luật thuế cho Quốc hội.
Một phân tích mới được ủy ban công bố hôm thứ Hai cho biết những người nộp thuế thuộc tầng lớp trung lưu sẽ được giảm 61 tỉ đôla tiền thuế trong năm 2019 theo dự luật mà phe Cộng hòa biểu quyết. Tuy nhiên, những người này sẽ thấy tiền thuế của mình nhìn chung tăng lên sau một thập niên.
Tầng lớp trung lưu, những người có thu nhập trong khoảng từ 20.000 tới 100.000 đôla một năm, chiếm khoảng phân nửa số người khai thuế ở Mỹ, báo The Wall Street Journal cho biết.
Khung thuế cao nhất được phân tích trong bản báo cáo của JCT, áp dụng cho những người có thu nhập 500.000 hoặc hơn mỗi năm, sẽ được cắt giảm 61 tỉ đôla tiền thuế trong năm 2019. Mức thu nhập đó chiếm khoảng 1 phần trăm số người khai thuế hàng năm, theo tờ Journal.
Ngoài ra, 37 trên 38 nhà kinh tế được khảo sát bởi Chương trình Thị trường Toàn Cầu của Đại học Chicago hồi tháng 11 nói rằng các dự luật thuế của phe Cộng hòa sẽ khiến nợ của của Mỹ tăng nhanh hơn "đáng kể" so với nền kinh tế. Người thứ 38 nói rằng ông hiểu lầm câu hỏi và sau đó nói rằng ông đồng tình với các nhà kinh tế khác.
Quan điểm của công chúng thế nào?
Trong khi phe Cộng hòa gấp rút thông qua dự luật cải tổ thuế, sự chống đối của công chúng tăng dần trong các cuộc khảo sát ý kiến.
Cuộc khảo sát của CNN công bố hôm thứ Ba cho thấy 55 phần trăm những người được hỏi chống đối dự luật của phe Cộng hòa trong khi chỉ có 33 phần trăm ủng hộ. Tỉ lệ chống đối tăng 10 điểm phần trăm so với khi CNN thực hiện một cuộc cuộc thăm dò trước đó vào tháng 11.
Hai phần ba số người được hỏi nhìn nhận rằng dự luật thuế của phe Cộng hòa làm lợi cho những người giàu có nhiều hơn là tầng lớp trung lưu, với tỉ lệ 66-27 phần trăm.
Một cuộc khảo sát của NBC/Wall Street Journal công bố hôm thứ Ba cho thấy 24 phần trăm những người được hỏi ủng hộ dự luật này, trong khi 41 phần trăm chống đối. Và 63 phần trăm nói nằng nó được thiết kế chủ yếu là để làm lợi cho các đại công ty và người giàu, so với 22 phần trăm nói nó nhắm tới tất cả người Mỹ đồng đều, và chỉ 7 phần trăm nói nó làm lợi cho tầng lớp trung lưu.
Các cuộc khảo sát riêng rẽ của Quinnipiac, Marist và Monmoth trong tháng này nhận thấy mức ủng hộ cho các nỗ lực cải tổ thuế của phe Cộng hòa ở khoảng giữa 20 phần trăm, với một số cuộc thăm dò khác cho thấy cao hơn đôi chút.
Chuyện gì xảy đến kế tiếp?
Nếu được cả lưỡng viện thông qua - điều gần như chắc chắn - thì dự luật thuế này sẽ mang về chiến thắng lập pháp quan trọng đầu tiên cho phe Cộng hòa và Tổng thống Trump, trong năm đầu tiên mà Đảng này nắm toàn quyền kiểm soát cả Quốc hội lẫn Nhà Trắng.
“Và liệu những khoản cắt giảm thuế của Tổng thống Trump có bền vững hay không vẫn còn là điều chưa rõ ràng,” nhà báo Andrew Taylor của hãng tin AP viết, nhắc nhở rằng luật cắt giảm thuế của Tổng thống Ronald Reagan vào năm 1981 đã bị thu hẹp vài lần cũng như việc ba trong số bốn tổng thống sau đó đều ký luật tăng thuế.
Với việc phe Cộng hòa đang nhắm tới cắt giảm chi tiêu chính phủ để kìm chế thâm hụt ngân sách vì giảm thuế, nhà báo kỳ cựu này nói những gì đang diễn ra bây giờ giống như những gì từng diễn ra dưới thời Tổng thống George W. Bush, đặc biệt là khi ông tìm cách cắt chi tiêu An sinh Xã hội vào năm 2005.
Trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2006, phe Cộng hòa mất quyền kiểm soát cả Hạ viện lẫn Thượng viện.
