Một nhóm thượng nghị sĩ Hoa Kỳ đã dự cuộc điều trần của các giới chức hàng đầu về an ninh hạt nhân nói về “những rủi ro và thuận lợi” của việc gia hạn một hiệp ước về hợp tác điện hạt nhân hòa bình với Trung Quốc. Ủy ban Đối ngoại Thượng viện đã gặp 2 chuyên gia hồi hôm Thứ tư, 1 ngày sau khi mở cuộc họp kín với nhiều giới chức chính quyền để thảo luận về việc gia hạn thêm 30 hiệp ước song phương vừa kể. Thông tín viên VOA Zlatica Hoke tường thuật từ Washington.
Các giới chức chính quyền nói công cuộc hợp tác Mỹ-Trung trong khu vực năng lượng, kể cả năng lượng hạt nhân, vẫn đem lại lợi ích tốt nhất cho Hoa Kỳ.
Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ, ông Thomas Countryman giải thích:
“Chúng tôi tin rằng những lợi ích về sách lược, cấm phổ biến, kinh tế và môi trường của hiệp ước này chứng tỏ rằng tiếp tục công cuộc hợp tác về hạt nhân với Trung Quốc là có lợi ích tốt nhất cho chúng ta.”
Hiệp ước được gia hạn với Trung Quốc sẽ cho phép Bắc Kinh mua thêm các lò phản ứng hạt nhân và thêm kỹ thuật hạt nhân của Hoa Kỳ. Một phần của việc ấy sẽ giúp Trung Quốc phát triển khả năng tái chế biến phutonium từ nhiên liệu đã qua sử dụng và, theo một số chuyên gia, có thể giúp sản xuất các tàu ngẩm chạy êm hơn và khó phát hiện hơn.
Các nhà lập pháp cho rằng hiệp ước năm 1985 cần phải được duyệt lại để bảo đảm rằng Trung Quốc không đưa kỹ thuật hạt nhân do Hoa Kỳ thiết kế vào các chương trình quân sự của họ, hoặc bán cho một nước khác.
Thượng nghị sĩ Bob Corker của đảng Cộng hòa, đại diện tiểu bang Tennessee, lập luận:
“Tôi nghĩ có những quan ngại cho rằng Trung Quốc đang làm rất nhiều thứ không theo đúng tinh thần của hiệp ước năm 1985 và việc gia hạn hiệp ước này, do đó tôi đoán là có thể phải có một số điều kiện đi kèm với việc gia hạn hiệp ước vì những mối quan ngại đó.”
Người ta e ngại về các nhà kinh doanh tư nhân nhiều hơn là các công nghiệp quốc doanh, theo nhận định của Thượng nghị sĩ David Purdue trong đảng Dân chủ, đại diện bang Georgia:
“Chính các doanh gia, những người làm doanh nghiệp độc lập phát đạt khắp Trung Quốc mới là mối quan ngại, và tôi nghĩ rằng trách nhiệm của Trung Quốc theo hiệp ước này là bảo đảm rằng họ theo dõi việc ấy. Và đó là điều tôi đặt hy vọng vào hiệp ước này.”
Một chuyên gia về an ninh hạt nhân của Bộ Năng lượng Hoa Kỳ nói rằng việc gia hạn theo đề nghị bao gồm những điều khoản giảm thiểu những rủi ro của việc phổ biến hạt nhân.
“Và nó cam kết cả hai bên, Hoa Kỳ và Trung Quốc, phải thực hiện việc huấn luyện kiểm soát xuất khẩu cho tất cả các thực thể Hoa Kỳ và Trung Quốc.”
Các giới chức năng lượng Hoa Kỳ cảnh báo rằng việc ngăn chặn hiệp ước có thể cắt mất của giới cung ứng Hoa Kỳ một thị trường quan trọng và gây thiệt hại cho công nghiệp hạt nhân dân dụng của Hoa Kỳ.
