Kể từ lúc ấy những lúc nghỉ ngơi hay rãnh rổi vào những ngày cuối tuần, đi đâu tôi cũng dắt bé Minh theo. Khi thì đi shopping xem phim, ăn uống. Có lúc tôi lại dắt bé Minh và mấy đứa bé tỵ nạn khác ở gần văn phòng đi bơi ở nhà những thằng bạn ngoại quốc của tôi. Vì mặc dù lúc đó tôi rất nghèo, nơi ở cũng thuộc loại tồi nhất nhưng bạn bè ngoại quốc của tôi thì thằng nào cũng giàu. Nhà anh chị nào cũng có tài xế riêng, người làm, hồ bơi, phòng tập thể dục.
Tôi thương bé như con ruột của mình (mặc dù lúc đó tôi chưa có con!) và có thể nói trong tất cả những gia đình tỵ nạn mà tôi quen biết từ năm 21 tuổi cho đến nay, gia đình chị Quang là gia đình mà tôi đã bỏ nhiều thời gian để lo lắng và chia xẻ nhất.
Vì đây cũng là gia đình tỵ nạn duy nhất mà đích thân tôi đã đứng ra làm người bảo lãnh để họ được sang định cư ở Úc.
Bởi hôm ngồi trước mộ phần của Dũng tôi có hứa với Dũng hai điều. Đó là thứ nhất tôi sẽ cố hết sức mình tìm hiểu xem tại sao hồ sơ của Dũng bị Tòa Đại Sứ Mỹ từ chối. Và thứ hai là tôi sẽ hết lòng giúp cho bé Minh, con Dũng, có được một tương lai tốt hơn, lâu dài hơn và tươi sáng hơn cuộc sống quá ngắn ngủi của Dũng. Dũng chỉ hơn tôi một tuổi. Ngày Dũng mất Dũng chưa đầy 30.
Đối với lời hứa thứ nhất tôi đã thực hiện được khá dễ dàng. Sau gần sáu tháng tìm tòi, tranh cãi với nhiều nhân viên Bộ Ngoại Giao, nhiều văn phòng khác nhau, cuối cùng chúng tôi đã tìm ra được lý do tại sao hồ sơ của Dũng bị từ chối.
Vì Dũng bị cho là đã giết một người con lai khác trong trại.
Nhưng ai trong trại cũng biết Dũng là một người hiền khô mà? Hiền đến độ bị cho là có phần nhút nhát, giống như người bị bệnh trầm cảm, thì làm sao mà giết người được? Phải là thằng Tiến Dũng, cũng là con lai chứ không thể nào là thằng Trí Dũng ba của bé Minh được. Tôi nghe mọi người bảo vậy.
Thế là tôi nhất quyết phải tìm ra cho được sự thật. Lấy lời khai của nhiều nhân chứng có mặt trong trại vào khoảng thời gian ấy. Đọc lại hồ sơ của cả hai người, Nguyễn Trí Dũng và Nguyễn Tiến Dũng, còn nằm trong Tòa Đại Sứ Mỹ ở Manila, cuối cùng tôi được cho biết lý do đơn giản là vì trong hồ sơ, cả hai đều có tên là ‘Dung T. Nguyen’ nên cả hai đều bị điều tra.
Nhưng tiếc thay trong quá trình điều tra thì Nguyễn Tiến Dũng lại bị giết chết nên kể từ lúc đó hồ sơ của Nguyễn Trí Dũng bị cho là ‘có vấn đề’.
Và dĩ nhiên ở các trại tỵ nạn vào khoảng thời gian ấy một khi hồ sơ của bạn bị phê là có vấn đề cần ‘pending further investigation’ (tạm ngưng để điều tra tiếp) thì coi như… hết thuốc chữa. Năm 1996, chính phủ Phi lên chương trình cưỡng bức hồi hương. Năm 1997, Cao Uỷ Tỵ Nạn Liên Hiệp Quốc đồng loạt đóng cửa tất cả các trại tỵ nạn Việt Nam ở Đông Nam Á.
Hai năm sau Dũng thắt cổ tự tử chết.
Tôi đã tìm ra được sự thật, thực hiện được lời hứa đầu tiên với Dũng, chính phủ Mỹ cuối cùng đã đồng ý mở lại hồ sơ. Thế nhưng điều đó giúp được gì khi Dũng đã chết? Vì thể theo luật di trú hiện hành của Mỹ một khi người đứng đầu đơn (principal applicant) chết thì ngay cả khi gia đình vợ, con những người dependents đã được cấp visa trên tay, tất cả những visa ấy cũng sẽ bị cancel, bị vô hiệu hóa không còn hiệu lực nếu họ chưa đặt chân đến nước Mỹ.
Bởi vậy, nếu cái chết của Dũng làm cho tôi buồn một thì sau khi tìm ra được sự thật quá ư là phũ phàng của cái gọi là chính sách, luật pháp hiện hành tôi lại buồn mười. Buồn cho thân phận của những người con lai Việt Nam từ nhỏ đến lớn lúc nào cũng bị kỳ thị, xua đuổi. Buồn cho cuộc sống đôi khi quá tàn nhẫn chỉ vì sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm của những kẻ có quyền.
Thế nhưng tôi cũng biết cái buồn tự nó chẳng giải quyết được gì.
Và ‘action will always speak louder than words’ (hành động luôn có nghĩa hơn là lời nói). Tôi xin chính phủ Mỹ không được thì đi xin chổ khác. Lo gì!
Không cần do dự, tôi quyết định nộp đơn xin cho bé Minh sang Úc định cư để được đoàn tụ với… tôi. Là ba nuôi của bé Minh. Mặc dù lúc ấy bé vẫn đang sống với… tôi. Ở… Manila!
Cũng may là nhờ lúc ấy tôi quen với ông Bộ Trưởng Bộ Di Trú Úc nên chỉ cần ông đặt bút OK vào đơn xin là mọi việc cũng OK. Tôi không cần phải ra tòa làm giấy xin nhận bé Minh làm con nuôi chính thức. Chị Quang cũng không cần phải hoàn toàn giao bé Minh cho tôi. Vì là một người đang cùng tôi trông nuôi bé Minh (co-guardian), chị cũng được ăn theo. Và bé My, chị của bé Minh, cũng được ăn ké.
Thế là vào một buổi sáng cuối năm cách đây đúng 7 năm về trước, tôi và ba mẹ con chị Quang đã cùng nhau đáp xuống phi trường Melbourne và được rước về nhà ba mẹ tôi ở tạm.
Thành tâm mà nói lúc ấy tôi nghĩ tôi đã thực hiện được lời hứa của tôi đối với Dũng. Vì vậy không ít lâu sau tôi đã quay trở lại Phi Luật Tân để tiếp tục công việc.
Nhưng rất tiếc kể từ đó cho đến nay có lẽ đây cũng là một trong những điều làm cho tôi trăn trở nhất. Và tôi thật sự không biết là tôi đã thực hiện được lời hứa thứ hai hay không. Vì cũng từ lúc ấy tôi đã không còn cơ hội sống gần gũi, chỉ dạy bé Minh như thuở ban đầu.
Với một cuộc sống mới, phức tạp, một nền văn hóa tự do, phóng khoáng hơn, chị Quang lại không phải là người có trình độ học vấn cao, không biết cách lo lắng, chỉ dạy con cái cho có chừng, có mực như những người khác, hai bé đã dần dần có sự suy nghĩ riêng, không biết chú tâm vào việc học hành với kết quả là cách đây 2 năm, bé My cho biết là bé đã có thai.
Và hôm nay bé Minh vừa thông báo cho tôi biết là bé không còn muốn đi học tiếp.
Như đã nói, Minh chỉ vừa tròn 16 tuổi.
Ngồi đây, viết để nhớ và chiêm nghiệm lại về quãng thời gian đã qua, tôi nghĩ có lẽ tôi đã làm tròn bổn phận của một người luật sư. Cho Dũng. Cho gia đình chị Quang.
Nhưng hình như lời hứa của tôi với Dũng năm nào vẫn chưa hoàn toàn thực hiện được.
* Blog của Luật sư Trịnh Hội là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
