Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi đến Đài Loan tối ngày 2/8 trong chuyến đi mà bà nói là chứng tỏ cam kết vững chắc của Mỹ đối với hòn đảo tự trị. Trung Quốc tuyên bố Đài Loan thuộc chủ quyền của mình và lên án chuyến thăm cấp cao nhất của Hoa Kỳ trong 25 năm như một mối đe dọa đối với hòa bình và ổn định ở Eo biển Đài Loan.
Bà Pelosi và phái đoàn tháp tùng xuống máy bay vận tải của Không quân Hoa Kỳ tại sân bay Tùng Sơn ở trung tâm thành phố Đài Bắc, để bắt đầu chuyến thăm có nguy cơ đẩy quan hệ Mỹ-Trung xuống mức thấp mới. Phái đoàn được chào đón bởi Ngoại trưởng Đài Loan, Ngô Chiêu Nhiếp, và bà Sandra Oudkirk, đại diện hàng đầu của Hoa Kỳ tại Đài Loan.
Sự xuất hiện của bà Pelosi đã gây ra phản ứng dữ dội từ Trung Quốc vào thời điểm căng thẳng quốc tế gia tăng do cuộc xâm lược của Nga tại Ukraine.
Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình và chưa bao giờ từ bỏ sử dụng vũ lực để đưa Đài Loan vào tầm kiểm soát.
Hoa Kỳ cảnh cáo Trung Quốc chớ lợi dụng chuyến thăm này làm cái cớ để thực hiện các hành động quân sự chống lại Đài Loan.
“Chuyến thăm của phái đoàn quốc hội của chúng tôi tới Đài Loan tôn vinh cam kết kiên định của Mỹ trong việc hỗ trợ nền dân chủ sinh động của Đài Loan”, bà Pelosi nói trong một tuyên bố ngay sau khi hạ cánh. “Sự đoàn kết của Hoa Kỳ với 23 triệu dân Đài Loan ngày nay quan trọng hơn bao giờ hết, khi thế giới phải đối mặt với sự lựa chọn giữa chế độ chuyên quyền và dân chủ.”
Bà Pelosi, người đứng thứ hai trong danh sách kế vị Tổng thống Hoa Kỳ, là một người chỉ trích Trung Quốc lâu năm.
Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn sẽ gặp bà Pelosi sáng ngày 3/8 và sau đó ăn trưa cùng nhau, văn phòng Tổng thống Đài Loan cho hay. Bà Pelosi, đi cùng sáu nhà lập pháp Mỹ, trở thành nhà lãnh đạo chính trị cao cấp nhất của Hoa Kỳ đến thăm Đài Loan kể từ năm 1997.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết đã gửi tới Mỹ kháng thư phản đối mạnh mẽ. Bắc Kinh nói chuyến thăm của bà Pelosi gây tổn hại nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định ở Eo biển Đài Loan, “ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền tảng chính trị của quan hệ Trung Quốc-Hoa Kỳ, và xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền và lãnh thổ của Trung Quốc.”
Các máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã vần vũ đường phân chia Eo biển Đài Loan trước khi bà Pelosi hạ cánh xuống Đài Loan. Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết quân đội Trung Quốc đã được đặt trong tình trạng báo động cao độ và sẽ tiến hành “các hoạt động quân sự có mục tiêu” để đáp lại chuyến thăm của bà Pelosi.
Quân đội Trung Quốc đã loan báo các cuộc tập trận hỗn hợp trên không và trên biển gần Đài Loan bắt đầu từ đêm 2/8 và phóng thử phi đạn truyền thống ở vùng biển phía đông Đài Loan. Hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc, Tân Hoa xã, loan tin Bắc Kinh sẽ tiến hành tập trận bắn đạn thật và các cuộc tập trận khác xung quanh Đài Loan từ 4/8 đến 7/8.
Bà Pelosi đang công du châu Á bao gồm các chuyến thăm đã được công bố đến Singapore, Malaysia, Hàn Quốc và Nhật Bản. Chuyến thăm Đài Loan của bà không được báo trước nhưng được nhiều người mong đợi.
Trong một bài xã luận đăng trên tờ Washington Post sau khi hạ cánh, bà Pelosi giải thích chuyến thăm của mình, ca ngợi cam kết về một chính phủ dân chủ của Đài Loan trong khi chỉ trích Trung Quốc đã làm gia tăng đáng kể căng thẳng với Đài Loan trong những năm gần đây.
“Chúng tôi không thể khoanh tay đứng nhìn khi Đảng Cộng sản Trung Quốc tiến hành đe dọa Đài Loan - và chính nền dân chủ”, bà Pelosi nói.
Bà Pelosi cũng viện dẫn “cuộc đàn áp tàn bạo” của Trung Quốc đối với giới bất đồng chính kiến ở Hong Kong và cách đối xử đối với người Uyghur Hồi giáo và những người thiểu số khác mà Hoa Kỳ đã coi là hành vi diệt chủng.
Đoàn xe của bà Pelosi
Khi đoàn xe của bà Pelosi tới gần khách sạn, được hộ tống bởi đoàn xe cảnh sát, rất nhiều người ủng hộ đã hò reo, chạy với theo và quay phim chụp ảnh bằng điện thoại di động. Đoàn xe chạy thẳng vào bãi đậu xe của khách sạn.
Trong đêm 2/8, tòa nhà cao nhất Đài Loan, Đài Bắc 101, bừng sáng với những thông điệp bao gồm: “Chào mừng đến với Đài Loan”, “Chủ tịch Hạ viện Pelosi” và “Đài Loan yêu Hoa Kỳ.”
Phát ngôn viên an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc John Kirby nói Hoa Kỳ “sẽ không bị đe dọa” bởi những hăm doạ hoặc lời lẽ hung hăng của Trung Quốc. Ông Kirby nói chuyến thăm không vi phạm chủ quyền hay “chính sách một Trung Quốc” lâu nay của Mỹ.
“Không có lý do gì để chuyến thăm này trở thành một sự kiện thúc đẩy một cuộc khủng hoảng hoặc xung đột”, ông Kirby nói.
Bà Pelosi, 82 tuổi, là đồng minh thân cận của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, cả hai đều là đảng viên Dân chủ.
Bốn nguồn tin cho hay bà Pelosi cũng có kế hoạch gặp các nhà hoạt động trực ngôn về hồ sơ nhân quyền của Trung Quốc vào ngày 3/8.
Trung Quốc coi các chuyến thăm của các quan chức Hoa Kỳ tới Đài Loan là một tín hiệu khích lệ cho phe ủng hộ độc lập trên hòn đảo này. Đài Loan bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc, nói rằng chỉ có người dân Đài Loan mới có thể quyết định tương lai của hòn đảo.
Hoa Kỳ không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan nhưng có luật ràng buộc phải cung cấp cho Đài Loan các phương tiện để tự vệ.
Lực lượng quân sự
Một số máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã bay gần đường phân cách giữa Eo biển Đài Loan vào sáng ngày 2/8 và rời đi vào cuối ngày, một nguồn tin nói với Reuters. Từ đầu tuần này, một số tàu chiến của Trung Quốc cũng đã đi gần đường phân chia không chính thức và còn lưu lại ở đó, nguồn tin cho biết.
Nguồn tin nói, máy bay Trung Quốc đã tiến hành các động tác chiến thuật “chạm” vào đường phân cách và quay trở lại phía bên kia eo biển trong khi máy bay Đài Loan đang sẵn sàng gần đó. Máy bay của cả hai bên đều không vượt qua dải phân cách.
Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết 21 máy bay Trung Quốc đã đi vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan hôm 2/8 và rằng Trung Quốc đang cố gắng đe dọa các cảng và thành phố quan trọng bằng các cuộc tập trận xung quanh hòn đảo. Lực lượng vũ trang Đài Loan đã “củng cố” mức độ cảnh giác của họ, Bộ nói thêm.
Ông Taylor Fravel, một chuyên gia của Viện Công nghệ Massachusetts về quân đội Trung Quốc, cho biết các cuộc tập trận theo kế hoạch của Trung Quốc có vẻ như có quy mô lớn hơn so với thời kỳ cuộc khủng hoảng Eo biển Đài Loan năm 1995 và 1996.
Ông Fravel nói: “Đài Loan sẽ phải đối mặt với các cuộc tập trận quân sự và thử phi đạn từ phía bắc, nam, đông và tây. Đây là điều chưa từng có”.
Bốn tàu chiến của Hoa Kỳ, bao gồm cả tàu sân bay USS Ronald Reagan, đã được bố trí ở vùng biển phía đông Đài Loan theo cách mà Hải quân Hoa Kỳ gọi là các cuộc triển khai định kỳ.
Nga, đối đầu với phương Tây về cuộc xâm lược Ukraine, đã lên án chuyến thăm của bà Pelosi.
Bà Maria Zakharova, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga, nói: “Hoa Kỳ là một nhà nước khiêu khích.” “Nga xác nhận nguyên tắc ‘một Trung Quốc’ và phản đối sự độc lập của hòn đảo dưới mọi hình thức”.
Nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã cảnh báo ông Biden trong cuộc điện đàm hôm 28/7 rằng Washington nên tuân thủ nguyên tắc một Trung Quốc.
Ông Biden nói với ông Tập rằng chính sách của Mỹ về Đài Loan không thay đổi và Washington cực lực phản đối các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng hoặc phá hoại hòa bình và ổn định trên Eo biển Đài Loan.
Diễn đàn