Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris hôm 22/7 đã nhanh chóng hành động để tìm cách chốt đề cử tổng thống của đảng Dân chủ, một ngày sau khi Tổng thống Joe Biden, 81 tuổi, từ bỏ nỗ lực tái tranh cử trước sự phản đối ngày càng tăng từ chính đảng của ông.
Bà Harris, 59 tuổi, dự kiến sẽ phát biểu tại Nhà Trắng lúc 11:30 sáng giờ miền đông Hoa Kỳ (15:30 GMT) ngày 22/7. Các quan chức chiến dịch và đồng minh đã thay mặt bà thực hiện hàng trăm cuộc gọi, kêu gọi các đại biểu tham dự đại hội Đảng Dân chủ vào tháng tới tham gia đề cử bà làm tổng thống trong cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11 chống lại ông Donald Trump của đảng Cộng hòa.
Sự rút lui của ông Biden là cú sốc mới nhất đối với cuộc chạy đua vào Nhà Trắng mà trong 10 ngày qua đã chứng kiến cựu Tổng thống Trump suýt bị một tay súng ám sát trong một buổi tập hợp tranh cử trước khi ông chọn Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ theo đường lối cứng rắn J.D. Vance làm liên danh của mình.
“Mục đích của tôi là cạnh tranh và giành được đề cử này,” bà Harris nói trong một tuyên bố. “Tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình để đoàn kết Đảng Dân chủ – và đoàn kết đất nước chúng ta – để đánh bại Donald Trump.”
Bà Harris, có nguồn gốc da đen và châu Á, sẽ tạo ra một động lực hoàn toàn mới trong cuộc đua với ông Trump, 78 tuổi, khi mang đến sự đối lập sống động về văn hóa và thế hệ. Các nguồn tin nói với Reuters rằng chiến dịch tranh cử của ông Trump đã chuẩn bị cho khả năng bà Harris ra tranh cử trong nhiều tuần qua và lên kế hoạch tìm cách gắn kết bà một cách chặt chẽ với các chính sách của ông Biden về nhập cư và kinh tế.
Ông Biden, người lớn tuổi nhất từng đảm nhiệm công việc trong Phòng Bầu dục, cho biết ông sẽ tiếp tục giữ chức vụ tổng thống cho đến khi nhiệm kỳ kết thúc vào ngày 20/1/2025, đồng thời ủng hộ bà Harris tranh cử thay ông.
Màn tranh luận thảm hại hôm 27/6 với ông Trump đã khiến các đảng viên Đảng Dân chủ đồng nghiệp của ông Biden thúc giục ông chấm dứt tranh cử, trong khi các đảng viên Cộng hòa cấp cao đã bắt đầu kêu gọi ông từ chức, lập luận rằng nếu ông không có khả năng tranh cử thì ông không có khả năng cầm quyền.
Bà Harris đã nói chuyện với Thống đốc Pennsylvania Josh Shapiro, một người có tiềm năng tranh cử phó tổng thống, và lãnh đạo đảng Dân chủ ở Hạ viện Hakeem Jeffries cũng như chủ tịch Uỷ ban cho người Da đen ở Quốc hội, dân biểu Steven Horsford, theo một nguồn tin quen thuộc với vấn đề này cho biết.
Việc rút lui của ông Biden khiến cho đảng Dân chủ chỉ có chưa đầy bốn tháng để tổ chức lại chiến dịch tranh cử. Các đảng viên Đảng Dân chủ nổi tiếng, bao gồm cả những người có khả năng thách thức nỗ lực giành để cử của bà Harris như Thống đốc California Gavin Newsom, đã ngay lập tức ủng hộ phó tổng thống.
Ông Trump, người đã tuyên bố không đúng rằng việc ông thua ông Biden năm 2020 là kết quả của gian lận – vốn là nguyên nhân kích thích vụ tấn công vào Điện Capitol của Hoa Kỳ vào ngày 6/1/2021, hôm 22/7 đã đặt câu hỏi về quyền thay đổi ứng cử viên của Đảng Dân chủ.
“Họ đã đánh cắp cuộc đua của ông Biden sau khi ông ấy giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ”, ông Trump nói trên trang Truth Social của mình.
Bất chấp sự ủng hộ sớm dành cho bà Harris, đã có những thảo luận về một đại hội mở khi các đảng viên Đảng Dân chủ tập trung tại Chicago vào ngày 19 đến 22 tháng 8.
Cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và cựu Tổng thống Barack Obama đều không đưa ra thông báo tán thành bà Harris, dù cả hai đều ca ngợi ông Biden sau khi ông rút lui.
Hai đối thủ tiềm năng khác – Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer và Thống đốc Kentucky Andy Beshear – cũng không đề cập đến phó tổng thống trong tuyên bố của họ.
Với việc đảng Dân chủ đang ở trong tình thế chưa bao giờ xảy ra trước đây, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Dân chủ Jaime Harrison cho biết đảng sẽ sớm công bố các bước tiếp theo trong quy trình đề cử của mình.
Lãnh đạo đấu tranh cho quyền phá thai
Là cựu tổng chưởng lý California và cựu thượng nghị sĩ Hoa Kỳ, bà Harris đã không thành công trong cuộc đua giành đề cử làm ứng viên tổng thống Mỹ của Đảng Dân chủ vào năm 2020.
Ông Biden giành được đề cử, chọn bà Harris làm phó tổng thống và sau đó đánh bại ông Trump.
Bà Harris đã lên tiếng thẳng thắn về quyền phá thai, một vấn đề gây được tiếng vang lớn với các cử tri trẻ tuổi và những đảng viên Đảng Dân chủ cấp tiến hơn.
Bà được cho là sẽ chủ yếu bám sát sách lược chính sách đối ngoại của ông Biden về các vấn đề như Trung Quốc, Iran và Ukraine, nhưng có thể có giọng điệu cứng rắn hơn với Israel về cuộc chiến ở Gaza nếu bà đứng đầu liên danh tranh cử của đảng Dân chủ và giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11.
Những người ủng hộ cho rằng bà sẽ tiếp thêm sinh lực cho những cử tri, củng cố sự ủng hộ của người Da đen và mang lại kỹ năng tranh luận sắc bén để cạnh tranh với cựu Tổng thống Trump trong cuộc đua chính trị này.
Nhưng một số đảng viên Đảng Dân chủ lo ngại về việc bà Harris ứng cử, một phần vì sức nặng của lịch sử phân biệt chủng tộc và giới tính lâu đời ở Hoa Kỳ, quốc gia chưa bầu một nữ tổng thống nào trong lịch sử gần 250 năm của mình.
Thống kê của các cuộc thăm dò cho thấy bà Harris không mấy tốt hơn so với ông Biden trong cuộc đua với ông Trump.
Trong cuộc đối đầu trực tiếp, bà Harris và ông Trump có tỷ lệ ủng hộ bằng nhau là 44% trong cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos từ ngày 15-16 tháng 7 được tiến hành ngay sau vụ ám sát ông Trump ngày 13/7.
Ông Trump đã dẫn trước ông Biden với tỷ lệ tương ứng là 43% so với 41% trong cùng cuộc thăm dò đó, mặc dù chênh lệch 2 điểm phần trăm là không có ý nghĩa nếu xét đến sai số 3 điểm của cuộc thăm dò.
Theo hồ sơ gửi lên Ủy ban Bầu cử Liên bang, chiến dịch của ông Biden đã có trong tay 95 triệu USD vào cuối tháng 6. Chiến dịch tranh cử của ông Trump kết thúc cùng tháng đó với 128 triệu USD. Các chuyên gia luật tài chính vận động tranh cử không đồng ý về việc số tiền đó có thể được chuyển một cách dễ dàng sang chiến dịch tranh cử của bà Harris.
Một người phát ngôn của chiến dịch tranh cử cho biết hôm 22/7 rằng chiến dịch của bà Harris đã huy động được 49,6 triệu USD kể từ khi ông Biden rút lui.
Thay đổi vào phút cuối
Ông Biden đã không xuất hiện trước công chúng kể từ khi xét nghiệm dương tính với COVID-19 hôm 17/7. Ông phải cách ly tại nhà riêng ở Bãi biển Rehoboth ở Delaware.
“Tôi tin rằng vì lợi ích tốt nhất của đảng tôi và đất nước nên tôi rút lui và chỉ tập trung vào việc hoàn thành nhiệm vụ Tổng thống của mình trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ”, ông Biden viết trên X. Ông dự kiến sẽ gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vào ngày 23/7, nếu ông đã bình phục.
Trong chiến dịch tranh cử năm 2020, ông Biden tự mô tả mình là cầu nối tới thế hệ tiếp theo. Một số người giải thích điều đó có nghĩa là ông sẽ phục vụ một nhiệm kỳ khi là một người chuyển tiếp giúp đánh bại ông Trump và đưa đảng của ông trở lại nắm quyền.
Nhưng ông Biden quyết định tái tranh cử vì tin rằng mình có thể đánh bại ông Trump một lần nữa. Chiến dịch tranh cử của ông đã gặp những khó khăn và rắc rối sâu sắc sau khi màn tranh luận kém cỏi của ông làm dấy lên mối lo ngại nghiêm trọng về khả năng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử hoặc tiếp tục làm tổng thống thêm 4 năm nữa.
Diễn đàn