Việt Nam đã phóng thích 3 trong số 4 công dân Mỹ gốc Việt bị bắt hồi tháng trước và bị cáo buộc là tham gia khủng bố. Quyết định phóng thích được đưa ra một ngày sau khi đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam chỉ trích việc bắt giữ.
Theo tường thuật của phái viên Matt Steinglass từ Hà Nội, hôm thứ tư, đài truyền hình Việt Nam loan tin ông Leon Trương đã rời Việt Nam để trở về đoàn tụ với gia đình tại tiểu bang Hawaii của Hoa Kỳ. Ông Trương bị bắt ở thành phố Hồ Chí Minh hôm 17 tháng 11 cùng với 5 nhà hoạt động khác của đảng Việt Tân, một tổ chức đòi dân chủ có trụ sở tại Hoa Kỳ.
Cùng được phóng thích với ông Trương còn có ông Lê Văn Phan và vợ là bà Nguyễn Thị Thịnh, đã bị bắt tại sân bay ở thành phố Hồ Chí Minh hôm 23 tháng 11 sau khi một khẩu súng bị phát hiện trong hành lý của họ. Họ cũng dự trù trở về Mỹ trong ngày thứ tư.
Cùng ngày, đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội nói họ hoan nghênh việc phóng thích này. Trong một cuộc họp báo ngày hôm trước, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, ông Michael Michalak đã tuyên bố chính phủ Hoa Kỳ sẽ phản đối nếu những công dân Mỹ này không được trả tự do.
Ông Michalak đã bầy tỏ quan điểm cho rằng các công dân Mỹ đã bị bắt giữ vì những hoạt động chính trị ôn hòa, và nêu nghi vấn về những lời cáo buộc của Việt Nam.
Theo đại sứ Michalak thì Việt Nam đã liệt Việt Tân vào danh sách các tổ chức khủng bố. Nhưng ông nói rằng Việt Tân không nằm trong bất kỳ danh sách khủng bố nào ở Hoa Kỳ mà ông được biết.
Một thành viên của Đảng Việt Tân vẫn chưa được thả ra là ông Nguyễn Quốc Quân.
Các giới chức Việt Nam nói, và một viên chức của Đại sứ quán Hoa Kỳ cũng thừa nhận rằng ông Nguyễn Quốc Quân đã vào Việt Nam bằng một hộ chiếu giả của Kampuchia, khiến các cáo buộc ông trở nên phức tạp hơn.
Việc phóng thích ông Phan và bà Thịnh không đưa ra lời giải thích về khẩu súng mà họ bị cáo buộc đã mang vào Việt Nam. Tin tức báo chí Việt Nam nói rằng hai người này đã thú nhận có mang khẩu súng vào Việt Nam, nhưng đại sứ Michalak cho biết bà Thịnh phủ nhận lời cáo buộc này.
Tại Hoa Kỳ, gia đình ông Leon Trương hân hoan đón nhận tin ông được tha tại Việt Nam. Theo bài tường thuật của phái viên Dan Robinson từ trụ sở Quốc hội Mỹ, con gái của ông, cô Lauren Trương đã ra trình bày trước một cuộc họp báo được sắp xếp bởi Ủy ban Công vụ Việt Mỹ và một tổ chức vận động việc phóng thích những người bị giam giữ.
Cô Trương nói rằng cha cô bị bắt lúc đang bỏ vào bao thư những tài liệu nói về các nguyên tắc đấu tranh bất bạo động. Nhưng báo chí nhà nước Việt Nam lại nói rằng ông bị tố cáo là có các hoạt động khủng bố nhằm chống lại nhà nước Việt Nam. Theo cô, việc cha cô được trả tự do chứng tỏ chính phủ Việt Nam đã bắt giữ ông trái phép. Cô nói rằng cha cô là một nhà hoạt động cho dân chủ, và những người khác còn bị giam giữ cũng vậy.
Cùng xuất hiện với cô Trương còn có bà Ngô Hương, vợ của ông Nguyễn Quốc Quân, cũng là một nhà hoạt động quốc tịch Mỹ gốc Việt ở tiểu bang California.
Bà Hương nói rằng thật là một điều đáng mỉa mai khi chính phủ Việt Nam gán cho chồng bà tội khủng bố. Theo bà, ông ấy là một người hoạt động đòi dân chủ một cách ôn hoà.
Nhân cuộc họp báo này, ba dân biểu dại diện tiểu bang California đã lập lại những lời chỉ trích chính phủ Việt Nam.
Bà Loretta Sanchez, thuộc đảng dân chủ, bênh vực các sách lược bất bạo động của những người tranh đấu cho dân chủ đi Việt Nam. Bà nói với gia đình những người này rằng họ chỉ muốn cho dân chúng Việt Nam biết rằng người dân có quyền bàn bạc và tìm cách thay đổi lối sống.
Dân biểu Ed Royce của đảng Cộng hòa đề cập chung đến vấn đề nhân quyền và cho biết các nhà lập pháp Mỹ sẽ tiếp tục nỗ lực làm áp lực với chính phủ Việt Nam.
Dân biểu Royce đồng ý với tổ chức Human Rights Watch rằng đây là vụ đàn áp tệ hại nhất từ 20 năm nay ở Việt Nam. Nó chứng tỏ là chính phủ Việt Nam không tôn trọng các thỏa thuận mà họ đã đưa ra trong các cuộc thảo luận với phần còn lại của thế giới về việc đối xử công bằng với người dân.
Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ vẫn chưa thông qua được dự luật về Nhân quyền Việt Nam để hỗ trợ cho các nỗ lực dân chủ.
Dự luật này sẽ đặt điều kiện là Việt Nam phải cải thiện nhân quyền và tự do tôn giáo thì mới được hưởng thêm viện trợ nhân đạo của Hoa Kỳ.
Tuy đã được thông qua tại Hạ viện hồi đầu năm nay, theo hai dân biểu Royce và Sanchez thì dự luật trước đây từng bị ông John Kerry, một nhân vật quan trọng của đảng Dân chủ, đại diện bang Massachussets chống đối, vẫn chưa hội đủ số phiếu để được thông qua tại Thượng viện.
