Trong vài năm qua, chính quyền Việt Nam đã nới lỏng những hạn chế đối với các doanh nghiệp tư nhân, các hoạt động tôn giáo và các cơ quan truyền thông. Tuy nhiên, việc Linh mục Nguyễn Văn Lý bị bắt và bị tuyên án tù hồi cuối tuần qua cho thấy rằng giới hữu trách Hà Nội vẫn giữ thái độ cứng rắn đối với những người có chính kiến bất đồng.
Cách nay chỉ độ mười năm, nhiều tín đồ Công giáo ở Việt Nam đã tỏ ra ngần ngại không muốn phô bày tín ngưỡng của mình vì e rằng họ có thể bị trù dập bởi đảng Cộng sản đương quyền. Tuy nhiên, tình trạng đó giờ đây đã thay đổi vì chính phủ đã có thái độ cởi mở hơn đối với các hoạt động tôn giáo. Chính quyền cũng đã bắt đầu nới lỏng các hạn chế mà họ từng áp đặt lên giới truyền thông và các xí nghiệp tư.
Mặc dầu vậy, phiên tòa xử Linh mục Nguyễn Văn Lý diễn ra hôm thứ sáu vừa qua cho thấy rất rõ là giới hữu trách Hà Nội vẫn xem việc bày tỏ những chính kiến bất đồng là một việc không thể chấp nhận.
Linh mục Lý đã bị tuyên án 8 năm tù, và 4 đồng bị cáo trong vụ án cũng bị tuyên phạt những án tù nhẹ hơn. Theo tố cáo của nhà cầm quyền, những người này đã phạm tội tuyên truyền chống nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam khi họ xuất bản tạp chí Tự Do Ngôn Luận và thành lập Đảng Thăng Tiến.
Giáo hội Công giáo Việt Nam đã giữ yên lặng trước việc Linh mục Lý bị bắt và bị tuyên án tù, vì họ không cho rằng ông không bị đàn áp vì tín ngưỡng của mình. Về việc này, Linh mục Lê Việt Phúc giải thích như sau:
Theo lời Linh mục Phúc, trên nguyên tắc thì các Linh mục không được hoạt động chính trị, và ông vẫn tiếp tục đến thăm Cha Lý nhưng điều đó chỉ để cho Cha Lý thấy rằng ông ấy không bị bỏ rơi.
Linh mục Phúc cũng nói thêm rằng những hoạt động chính trị của Cha Lý đã gây trở ngại cho công việc mục vụ.
Linh mục Phúc nói rằng ông đã được phái đến để coi sóc giáo xứ thay cho Linh mục Lý vì trước đây có nhiều giáo dân đã không dám đến dự lễ vì sợ chính quyền theo dõi.
Linh mục Nguyễn Văn Lý đã được dư luận quốc tế chú ý vào năm 2001, khi ông gởi thư điều trần cho Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế của quốc hội Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, bản cương lĩnh của Đảng Thăng Tiến mà ông giữ chức cố vấn không đề cập tới vấn đề tôn giáo, mà chỉ cho biết chủ trương là xử dụng những phương thức bất bạo động để chống lại chế độ Cộng sản và đòi tổ chức bầu cử tự do.
Tại phiên tòa hôm thứ sáu vừa qua, chủ tịch đảng Thăng Tiến là ông Nguyễn Phong đã bị tuyên án 6 năm tù. Khi phát biểu trước tòa, ông Phong chỉ nói đến luật pháp quốc tế và lòng yêu nước mà không nói gì đến tôn giáo.
Những hoạt động tranh đấu của Linh mục Lý cũng có sự tham dự của các vị Linh mục khác, trong đó có Linh mục Phan Văn Lợi, đồng biên tập tạp chí Tự Do Ngôn Luận. :
Ông cũng cho biết là ông thường xuyên bị chính quyền đàn áp, sách nhiễu.
Thái độ của chính phủ Việt Nam đối với những nhân vật bất đồng chính kiến tương phản khá rõ rệt đối với những nỗ lực tự do hóa mà họ thực hiện trong những năm vừa qua. Báo chí do nhà nước kiểm soát đã loan tải những tin tức về phiên tòa xử Linh mục Lý. Các bài tường thuật của những cơ quan truyền thông nước ngoài về phiên tòa này cũng được phổ biến rộng rãi trên internet và trên truyền hình giây cáp mà không bị nhà chức trách cắt xén.
Một du khách người Bỉ đã xem hình ảnh của phiên tòa trên một đài truyền hình quốc tế ở Việt Nam. Ông nhận xét rằng Việt Nam hiện nay có đủ mọi thứ tự do, chỉ trừ một thứ là không có:
Lúc nào tôi cũng có ấn tượng là dân chúng ở đây họ nói về đủ thứ chuyện, nhưng lại không nói về vấn đề chính trị.
Một phụ nữ làm chủ một khách sạn và nhà hàng ở Việt Nam cũng tán đồng nhận xét vừa kể.
Giới hữu trách ở Hà Nội rõ ràng là đang sẵn lòng để cho người dân tự do làm ăn mua bán, tự do theo dõi các thông tin của các cơ quan truyền thông nước ngoài, và tự do thờ phượng theo tín ngưỡng của mình, với điều kiện là không được thách thức quyền cai trị của Đảng Cộng sản. Và dường như phần lớn dân chúng ở Việt Nam cũng chấp nhận điều kiện này.
Mời quí vị bấm vào đường dẫn ở trên để nghe hoặc tải xuống toàn bộ bài tường trình của Matt Steinglass gởi về từ thành phố Huế:
