Chính phủ của tổng thống Bush đã lên tiếng bênh vực cho quyết định đưa tên Việt Nam ra khỏi danh sách các quốc gia cần đặc biệt quan tâm về tự do tôn giáo. Hành động này diễn ra hôm thứ Năm trong phiên điều trần của Ủy ban quan hệ quốc tế của Hạ viện Hoa Kỳ.
Tháng 11 vừa qua, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Condoleeza Rice đã loan báo danh sách 7 quốc gia cần đặc biệt quan tâm về tự do tôn giáo, thường được gọi tắt là CPC. Danh sách năm 2006 có những nước từng nằm trong danh sách của năm 2005, đó là Miến điện, Trung Quốc, Eritrea, Iran, Bắc Triều Tiên, Ả Rập Saudi và Sudan; và một nước mới bị liệt kê là Uzbekistan. Việt Nam, là nước từng bị nằm trong danh sách của năm 2004 và 2005, đã được loại trừ nhờ vào điều mà các giới chức ngành hành pháp Mỹ gọi là tiến bộ.
Ông Stephen Liston, Giám đốc Văn phòng Tự do tôn giáo quốc tế, cho biết rằng: diễn tiến này đánh dấu lần đầu tiên một quốc gia đã đạt đủ tiến bộ nhờ kết quả của việc can thiệp bằng đường lối ngoại giao để được rút tên ra khỏi danh sách CPC. Ông giải thích thêm như sau:
Khi Việt Nam bị đưa tên vào danh sách lần đầu tiên vào năm 2004, tình trạng của nhiều tín đồ của các tôn giáo ở đó rất tệ hại, họ phải đương đầu với những chiến dịch ép buộc bỏ đạo, hàng chục người phải ngồi tù vì lý do tôn giáo, và một số người bị sách nhiễu và ngược đãi thể chất.
Tuy nhiên, trong 2 năm qua chính phủ Việt Nam đã ban hành các đạo luật cấm cưỡng bách người dân từ bỏ đức tin tôn giáo, điều này tạo cơ hội cho hàng trăm giáo đoàn được phép đăng ký và giúp hợp thức hóa hàng trăm địa điểm tụ họp để tín đồ hành đạo, cho phép huấn luyện hàng trăm tu sĩ mới. Ngày nay chính phủ Việt Nam không còn có thể bị coi là một nhà nước vi phạm nghiêm trọng quyền tự do tín ngưỡng. Chính phủ ở Hà nội cũng đã phóng thích toàn bộ những tù nhân bị giam giữ vì lý do tôn giáo.
Lời giải thích vừa kể không làm hài lòng dân biểu Christopher Smith, phó chủ tịch ủy ban quan hệ quốc tế Hạ viện. Dân biểu thuộc đảng Cộng hòa đại diện tiểu bang New Jersey này cho hay ông rất bất mãn về tình trạng thiếu tự do tôn giáo mà ông nhận thấy khi đến thăm Việt Nam trong năm 2005. Ông nói thêm như sau:
Thật khó mà tin được rằng chỉ trong vòng 1 năm mà tình hình tại Việt Nam đã cải thiện đủ để bảo đảm cho việc họ được rút tên ra khỏi danh sách.
Ý kiến của dân biểu Smith nhận được sự tán đồng của bà Felice Gear, người đứng đầu Ủy ban Hoa Kỳ về Tự do Quốc tế, một cơ quan độc lập và có nhiệm vụ thẩm định tình hình tự do tư tưởng và tín ngưỡng trên thế giới. Bà Gear thừa nhận rằng Việt Nam đã đạt được tiến bộ về tự do tôn giáo nhưng vẫn chưa đủ để xứng đáng được rút tên ra khỏi danh sách CPC. Bà Gear cho biết như sau:
Theo sự thẩm định của ủy ban chúng tôi, những luật lệ mới về tôn giáo chưa được thực thi đầy đủ, và trong một số trường hợp, những luật lệ này lại được dùng để hạn chế và khống chế tự do của người dân, thay vì bảo vệ cho họ. Chúng tôi nghĩ rằng việc giữ tên Việt Nam trong danh sách CPC sẽ chứng tỏ cho mọi người thấy rằng mối quan tâm về nhân quyền vẫn là một trong những ưu tiên hàng đầu của Hoa Kỳ. Điều đó sẽ tiếp tục góp phần thúc đẩy chính phủ Việt Nam giải quyết các mối quan tâm của Hoa Kỳ.
Tại phiên điều trần hôm thứ Năm, ông Stephen Liston nói rằng tình hình tôn giáo ở Việt Nam chưa phải là hoàn hảo, nhưng Washington cũng cần có hành động để tưởng thưởng cho những nước đã có tiến bộ. Ông nói:
Việc loại tên khỏi danh sách CPC không có nghĩa là đã đạt được tất cả những mục tiêu về tự do tôn giáo. Tuy nhiên, chính phủ Việt Nam đã giải quyết những vấn đề cốt lõi từng tạo ra những vụ vi phạm nghiêm trọng về tự do tôn giáo. Quyết định không giữ tên Việt Nam trong danh sách CPC chính là một tín hiệu quan trọng để cho mọi người thấy rằng mục đích của chúng ta là cải thiện môi trường hành đạo của các tín đồ tôn giáo và khi nào có tiến bộ thì chúng ta sẽ công nhận là có tiến bộ.
Ngoài vấn đề liên quan tới Việt Nam, ủy ban quan hệ quốc tế Hạ viện Mỹ cũng nghe những lời khai chứng về tình hình tự do tôn giáo ở các nước nằm trong danh sách CPC năm 2006.
