Khung cảnh đã được chuẩn bị cho một cuộc đối đầu giữa Tòa Bạch Ốc và Thượng viện Hoa Kỳ về những vấn đề nhạy cảm và phức tạp là làm thế nào để đối xử với những nghi can khủng bố một cách tốt nhất. TTV Paula Wolfson của đài VOA tường trình rằng một ủy ban Thượng viện đã chấp thuận một đề nghị mà chính phủ Bush trước đây đã bác bỏ.
Vấn đề chính là đi tìm một hệ thống hữu hiệu, hợp pháp và phù hợp với những tiêu chuẩn quốc tế về vấn đề đối xử với tù nhân.
Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã thách thức chính phủ Bush và quốc hội phải đáp ứng các tiêu chuẩn này. Mọi người liên hệ vào vấn đề này đều đồng ý đây là một vấn đề rất quan trọng và công nhận rằng thực hiện điều này rất khó khăn.
Tòa Bạch Ốc nói rằng một phần của vấn đề là ngôn từ trong công ước Genève, phác họa các tiêu chuẩn quốc tế để đối xử với tù nhân trong thời chiến, tỏ ra mơ hồ. Tổng thống Bush nói rằng ông muốn có một hệ thống cho phép thẩm vấn gắt gao trong phạm vi được ấn định bởi luật pháp, và sẽ lập các ủy ban quân sự để xét xử các nghi can khủng bố.
Ông Bush đã đích thân trình bày ý kiến này sáng hôm qua trước các dân biểu Cộng hòa. Vài tiếng đồng hồ sau đó, ông đã lại đề cập đến vấn đề này tiếp theo sau một cuộc họp tại Tòa Bạch Ốc với Tổng thống Nam Triều Tiên
Đây là một chương trình quan trọng cho nền an ninh của quốc gia. Và chúng tôi muốn làm việc với quốc hội để đoan chắc là chương trình này có thể được xúc tiến.
Một ủy ban Hạ viện đã chấp thuận một văn bản của dự luật mà Tổng thống Bush muốn có. Nhưng tình hình tại Thượng viện lại khác hẳn vì có nhiều thượng nghị sĩ Cộng hòa trong ủy an quân vụ đang đưa ra một đề nghị mà Tòa Bạch Ốc chống đối.
Các nghị sĩ này gồm cả Chủ tịch ủy ban quân vụ John Warner, cựu tù binh chiến tranh trong cuộc chiến tranh Việt Nam John McCain và ông Lindsey Graham, Thượng nghị sĩ duy nhất là sĩ quan trừ bị trong hệ thống tòa án quân sự.
Các nghị sĩ này muốn có một chương trình xét xử các nghi can khủng bố giống như các tòa án quân sự, dành nhiều quyền cho các bị can hơn là những quyền mà chính phủ Bush dành cho họ.
Đề nghị này đã được ủy ban quân vụ Thượng viện thông qua hôm thứ năm với 15 phiếu thuận và 9 phiếu chống và đã được gởi cho toàn thể Thượng viện.
Bà Susan Collins là thành viên Cộng hòa duy nhất trong ủy ban đã bỏ phiếu chấp thuận cùng với tất cả các nghị sĩ Dân chủ trong ủy ban này.
Nghị sĩ Warner nói rằng ông cũng muốn làm việc với Tòa Bạch Ốc và hoàn tất vụ việc này trong vòng vài tuần lễ.
Tôi tôn trọng quan điểm của những người bất đồng ý kiến với chúng tôi. Nhưng đây là một dự luật rất quan trọng mà tôi cho rằng quốc hội có bổn phận soạn thảo và biểu quyết rồi đưa lên Tổng thống trước khi khóa họp của quốc hội vào tháng 9 chấm dứt.
Tuy nghị sĩ Warner ngỏ ý có thể dung hòa nhưng ông cũng cho biết ông tin là chương trình mà Tòa Bạch Ốc muốn có có lẽ không đáp ứng được những tiêu chuẩn mà Tối cao Pháp viện đề ra, vì Tối cao Pháp viện đã phán quyết rằng hệ thống xét xử tù nhân hiện thời không đáp ứng những tiêu chuẩn qui định trong hiến pháp.
Tôi mong rằng dù cho quốc hội làm gì đi nữa dự luật này cũng sẽ có thể đáp ứng được những đòi hỏi của hệ thống tòa án Liên bang và của Tối cao pháp viện.
Trong số những người ủng hộ các Thượng nghị sĩ Warner, McCain và Graham có cựu ngoại trưởng Colin Powell. Trong một bức thư phổ biến hôm thứ Năm, ông Powell nói rằng thế giới đang bắt đầu nghi ngờ cơ sở đạo đức của cuộc chiến chống khủng bố của Hoa Kỳ.
Ông nói rằng nếu được thông qua thì những biện pháp thẩm vấn và xét xử cứng rắn của Tổng thống sẽ làm tăng thêm mối nghi ngờ này.
Khi được hỏi về bức thư này phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Tony Snow nói rằng ông Powell, một tướng hồi hưu và cựu chủ tịch Ban tham mưu liên quân không hiểu rõ kế hoạch của Tổng thống. Sau đó ông Snow đã xin lỗi và nói rằng không ai có thể nêu nghi vấn về quyết tâm của ông Colin Powell để chiến thắng trong cuộc chiến chống khủng bố.
