Ủy ban Quốc hội Mỹ chuyên trách điều tra cuộc tấn công vào Điện Capitol hồi năm ngoái do những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump gây ra đã trưng ra bằng chứng tại phiên điều trần vào giờ vàng ngày 9/6 rằng cựu tổng thống gây nguy hại cho cả nền dân chủ Mỹ lẫn phó tổng thống của ông là ông Mike Pence.
Dân biểu Cộng hòa Liz Cheney, phó chủ tịch của Ủy ban Hạ viện điều tra cuộc bạo loạn ngày 6/1 năm 2021, nói tại phiên điều trần hôm 9/6 rằng ông Trump đã phát biểu thể hiện đồng tình khi đám đông hô hào đòi “treo cổ Mike Pence”.
Ủy ban điều tra do đảng Dân chủ lãnh đạo đang tổ chức một loạt sáu phiên điều trần trong tháng này để chia sẻ những phát hiện trong cuộc điều tra kéo dài gần một năm về các sự kiện trước và trong ngày xảy ra vụ bạo loạn.
“Quý vị nghe thấy Tổng thống Trump la hét và, 'thực sự tức giận' với các cố vấn khuyên rằng ông cần phải ‘làm nhiều hơn nữa’ để dập tắt bạo loạn,” bà Cheney nói tại phiên điều trần.
“Và, ý thức được những tiếng hô của những kẻ bạo loạn là ‘treo cổ Mike Pence’, cựu Tổng thống Trump đã đáp lại tinh thần đó rằng, trích, ‘Có lẽ những người ủng hộ của chúng ta có ý tưởng đúng, Mike Pence đáng bị như vậy.”
Thân phụ của dân biểu Dick Cheney từng là phó tổng thống Mỹ từ năm 2001 đến năm 2009 dưới thời Tổng thống George W. Bush.
Cuộc tấn công Điện Capitol được phát động trong nỗ lực bất thành để ngăn chặn Quốc hội chính thức xác nhận thất bại của ông Trump thuộc Đảng Cộng hòa trước ứng viên Dân chủ Joe Biden trong cuộc bầu cử Tổng thống hổi tháng 11 năm 2020 trong quy trình do chính ông Pence giám sát.
Vốn là một sự kiện thông lệ, phiên họp chứng nhận chiến thắng của ông Biden đã trở thành trọng tâm của ông Trump, vốn coi đó là cơ hội cuối cùng để bám giữ chức tổng thống mặc dù thua trong cuộc bầu cử. Những người ủng hộ ông đã đổ về Washington để tập hợp với ông Trump, người liên tục đưa ra những tuyên bố thất thiệt rằng cuộc bầu cử đã bị đánh cắp từ tay ông bằng gian lận rộng khắp.
Khi hàng ngàn ủng hộ viên ông Trump xông vào Tòa nhà Quốc hội, các nhà lập pháp, nhân viên, nhà báo và bản thân ông Pence phải chạy thoát thân. Đám đông không chỉ kêu gọi treo cổ phó tổng thống, mà còn dựng lên một giá treo cổ tạm thời bên ngoài Điện Capitol.
Ủy ban điều tra đã phát một đoạn băng những phát biểu của ông Trump tại cuộc tập hợp, mà trong đó ông kêu gọi người ủng hộ tiến về Điện Capitol và ‘chiến đấu tới cùng’.
“Nếu Mike Pence làm đúng, chúng ta đã giành chiến thắng cuộc bầu cử. Tất cả những gì Phó Tổng thống Pence phải làm là gửi trả kết quả lại các tiểu bang để xác nhận lại, và chúng ta trở thành tổng thống – và quý vị là những người vui nhất,” ông Trump phát biểu trước đám đông.
“Mike Pence sẽ phải làm điều này vì chúng ta – và nếu ông ấy không làm vậy, đó sẽ là ngày buồn cho đất nước chúng ta,” ông Trump nói thêm.
Bà Cheney và Dân biểu Dân chủ Bennie Thompson, chủ tịch ủy ban, đã lên kế hoạch cho các buổi điều trần còn lại. Một trong số đó sẽ tập trung vào nỗ lực của ông Trump nhằm gây áp lực buộc ông Pence từ chối đếm phiếu đại cử tri. Bà Cheney đã phát một đoạn băng phát biểu của ông Pence hồi tháng Hai rằng: “Tổng thống Trump đã sai. Tôi không có quyền lật ngược bầu cử”.
Các phiên điều trần sắp tới sẽ có lời khai của Greg Jacob, cựu cố vấn của ông Pence, về các đòi hỏi của ông Trump. Marc Short, cựu chánh văn phòng của Pence, dự kiến cũng sẽ ra khai chứng.
“Các nhân chứng trong các phiên điều trần sẽ giải thích cách thức mà cựu phó tổng thống, cũng như các nhân viên của ông, đã nói với Tổng thống Trump hết lần này đến lần khác rằng những gì mà ông đang ép ông Mike Pence làm là bất hợp pháp,” bà Cheney nói.
Ông Short khai trước ủy ban rằng ông Pence hiểu rõ trung thành với Hiến pháp trên hết là ‘tuyên thệ trước tiên và quan trọng tột bậc’ của ông.
