Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang đẩy mạnh việc hoàn tất những hạn chế di trú mới, trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào tháng 1/2021, theo 3 giới chức an ninh nội địa cao cấp.
Các hành động này được thực hiện cho dù Tổng thống tân cử Joe Biden hứa sẽ rút lại nhiều chính sách di trú của đương kim Tổng thống Trump.
Bằng cách hoàn tất những qui định đã được đề nghị, hay ban hành những lệnh vào phút cuối, chính quyền Trump có thể làm chậm lại những nỗ lực của ông Biden muốn đảo ngược nhiều biện pháp dấu ấn của ông Trump vốn gây khó khăn hơn cho việc nhập cư và định cư Mỹ.
Một biện pháp được loan báo trong tuần này hạn chế du hành đến Mỹ các đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc và gia đình trực hệ của họ. Ngày 3/12, Bộ Ngoại giao Mỹ nói đã giảm thời hạn hợp lệ tối đa của visa du lịch cho nhóm này từ 10 năm xuống còn một tháng.
Một mục tiêu khác trong những tháng cuối cùng tại chức của ông Trump là thay thế hệ thống xổ số dùng để cấp visa H-1B cho các công nhân nước ngoài có kỹ năng, theo các giới chức thuộc Bộ An ninh Nội địa phát biểu với điều kiện ẩn danh khi thảo luận các hoạt động của chính phủ. Thay vào đó, một tiến trình lựa chọn mới sẽ ưu tiên cho những người xin visa với những công việc được trả lương cao.
Chính quyền ôngTrump lập luận rằng thay đổi này là cần thiết để bảo vệ công nhân Mỹ.
Những biện pháp khác có thể nhanh chóng được đẩy mạnh bao gồm những qui định mới hạn chế tiếp cận việc xin tị nạn chính trị và một qui định cho phép các giới chức di trú liên bang lấy DNA từ những người đệ đơn xin visa trên căn bản gia đình và những công dân Mỹ hay thường trú nhân bảo lãnh họ.
Một biện pháp khác có thể siết chặt qui định visa cho sinh viên quốc tế, các khách trao đổi văn hóa và nhà báo quốc tế.
Những thay đổi có thể đưa ra theo hình thức những hành động ban hành qui định được các cơ quan soạn thảo và không cần được sự chấp thuận của Quốc hội nhưng cần theo đúng những tiến trình pháp lý được ghi trong luật liên bang.
Tin tức cũng cho hay có khả năng Tổng thống Trump sẽ ra sắc lệnh làm giảm quyền hiến định được công nhận quốc tịch Mỹ của tất cả mọi người sanh tại Mỹ. Một giới chức an ninh nội địa cao cấp nói với Reuters là nỗ lực này dường như không phải là ưu tiên của Tòa Bạch Ốc.
Quyền Thứ trưởng An ninh Nội địa Ken Cuccinelli đang dẫn đầu trong nỗ lực cuối cùng này, một giới chức nói với Reuters, vào lúc Tổng thống Trump tiếp tục tuyên bố vô căn cứ về gian lận bầu cử và chưa thừa nhận thất bại trong cuộc bầu cử 3/11.
‘Trước khi hết giờ’
Ông Trump không phải là Tổng thống đầu tiên thúc đẩy về chính sách trong giây phút cuối cùng, theo chiến lược gia Cộng hòa Alex Conant.
“Mỗi chính quyền sắp mãn nhiệm đều nỗ lực làm càng nhiều càng tốt trước khi hết giờ,” ông nói. “Có nhiều người trong Tòa Bạch Ốc tin rằng di dân không tốt đối với đất nước và đang tận dụng thời gian cuối cùng trong quyền hạn của họ để củng cố chính sách.”
Hầu hết những kế hoạch di trú của ông Trump có phần chắc khó hoàn tất trước khi ông rời chức vụ và những điều đang được vội vã đẩy mạnh sẽ là những điều dễ bị thách thức trước tòa án.
Ngày 1/12, một thẩm phán liên bang chặn hai qui định khác nhau của ông Trump nhắm vào chương trình H-1B. Thẩm phán nói chính quyền Trump không cho thấy có “lý do chính đáng” để rút ngắn các bước qui định thường mất nhiều tháng hay lâu hơn nữa.
Những qui định chưa có hiệu lực vào lúc ông Biden nhậm chức ngày 20/1/2021 có thể bị hoãn lại và cuối cùng bị rút lại, theo ba chuyên gia về qui định của chính phủ.
Bất cứ việc làm nào trong những tháng cuối nhiệm kỳ của ông Trump cũng sẽ bị chậm lại vì lễ Giáng Sinh và Năm Mới và việc có thể ra đi của những người do ông Trump bổ nhiệm là chuyện thông thường của một chính quyền sắp mãn nhiệm.
Một lãnh vực chính sách được theo dõi chặt chẽ sẽ là bất cứ hành động nào của ông Trump liên hệ đến chương trình DACA, do Tổng thống Obama đưa ra mà lúc đó ông Biden là Phó Tổng thống.
Tối cao Pháp viện vào tháng 6 bác bỏ nỗ lực của ông Trump chấm dứt DACA, tức chương trình hoãn trục xuất và cấp phép làm việc cho khoảng 646.000 người được đưa vào Mỹ bất hợp pháp khi còn nhỏ.
Sau phán quyết của toà, chính quyền ông Trump nói vẫn sẽ cứu xét việc chấm dứt chương trình và sau đó ban hành lệnh thu hẹp phạm vi áp dụng.
Ngay cả khi một thẩm phán liên bang phán quyết chống lại động thái này vào tháng 11, chính quyền Trump vẫn có thể có hành động chống lại DACA trong những phút cuối cùng.
“Không có gì làm chúng ta ngạc nhiên,” ông Frank Sharry, giám đốc điền hành tổ chức ủng hộ di dân mang tên Tiếng nói của Mỹ, nói.
Ông Biden đã hứa đưa dự luật lên Quốc hội có thể mở đường tiến tới quốc tịch Mỹ cho khoảng 11 triệu di dân sinh sống bất hợp pháp, gồm cả những người ghi danh trong chương trình DACA.
