Có những dấu hiệu cho thấy Bộ Chính trị đảng CS Việt Nam vừa có quyết định quan trọng trong lĩnh vực đối ngoại, đó là khẳng định mạnh mẽ hơn chủ quyền quốc gia trên quần đảo Hoàng Sa đang bị Trung Quốc độc chiếm và một phần trên quần đảo Trường Sa, mà một bộ phận đã bị Trung Quốc chiếm đoạt; những người lãnh đạo Việt Nam bác bỏ mạnh mẽ hơn lời khẳng định của Bắc Kinh là toàn bộ 2 quần đảo này và vùng biển Đông là thuộc về họ, hơn nữa, còn là "vùng quyền lợi cốt lõi" của họ.
Việt Nam cũng tỏ ra cứng rắn hơn khi khẳng định những tranh chấp trong vùng biển Đông cần giải quyết theo con đường thương lượng đa phương giữa những nước liên quan, bác bỏ con đường thương lượng tay đôi, theo sách lược “bẻ từng chiếc đũa”.
Trong khi đó, mối quan hệ Việt - Mỹ có những biểu hiện gần gũi hơn, thân thiện hơn, đặc biệt là về mặt chiến lược, về mặt quốc phòng và an ninh.
Những biến chuyển nói trên đã làm cho chính giới Trung Quốc lo ngại, bất bình và một bộ phận hiếu chiến còn nổi cơn giận dữ xung thiên, với những lời lẽ quá đáng.
Bà Lý Hồng Mai, nhà bình luận chính trị của Nhân dân Nhật báo Bắc Kinh lu loa là Hoa Kỳ đang lôi kéo Nhật, Úc, Việt Nam và khối Đông Nam Á vào một NATO phương Đông nhằm chống Trung Quốc, bao vây Trung Quốc.
Tướng Lạc Nguyên thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng gọi chính sách mới của Hoa Kỳ ở biển Đông là “chính sách pháo hạm”, khẳng định Trung Quốc không tấn công trước (!) và sẽ trả đũa đích đáng nếu có ai đụng đến vùng quyền lợi cốt lõi của mình.
Tướng hải quân Dương Nghị lên tiếng huênh hoang rằng Trung Quốc quyết không để uy tín của mình bị tổn hại, Trung Quốc sẽ chống trả đích đáng và Washington sẽ phải trả giá.
Trên báo China Daily ở Hoa Nam còn có cả lời dọa là Trung Quốc cần sớm ngăn chặn Nam Triều Tiên và răn đe kịp thời Việt Nam, không thể để Hoa Kỳ lập vòng bao vây Trung Quốc.
Học giả Sun Zhe, giám đốc trung tâm nghiên cứu quan hệ Trung - Mỹ của Đại học Thanh Hoa viết «Hoa Kỳ dùng bàn tay của Việt Nam để khuấy động bùn lầy vùng Đông Nam Á nhằm khiêu khích Trung Quốc»!
Chưa thấy báo chí Hà Nội, nhất là báo Nhân dân, báo Quân đội Nhân dân lên tiếng trả lời những tiếng nói kích động, đe doạ, cao ngạo đối với nước ta, nhất là những bài báo chính thức trên Nhân dân nhật báo Bắc Kinh là cơ quan ngôn luận của đảng CS Trung Quốc.
Vì sao vậy?
Vậy thì việc xích lại thân thiện với Hoa Kỳ, việc đối thoại cấp cao về chiến lược - quốc phòng giữa 2 nước là thật lòng, thực sự, sau một cuộc xem xét tập thể nghiêm cách, hay chỉ là thủ đoạn chiến thuật, một tính toán nhất thời, một giải pháp tình thế, nhằm đối phó với sự bất ổn xã hội, do sự nhượng bộ quá đáng thế lực bành trướng, xúc phạm lòng tự tôn dân tộc đúng vào các lễ kỷ niệm lớn, như Đại lễ Ngàn năm Thăng Long sắp đến gần?
Vậy thì nhân dân ta hãy tham khảo những ý kiến của Luật sư Cù Huy Hà Vũ, với lời kết luận: “Đồng hành quân sự với Hoa Kỳ là mệnh lệnh của thời đại», nói rõ đó là con đường đúng đắn, cần thiết vì phát triển bền vững, vì an ninh của dân tộc, đang có cơ hội hiếm không thể bỏ qua; hãy tìm đọc bài luận văn vủa Tiến sỹ Bùi Quang Vơm “Công khai chính danh việc kết đồng minh với Mỹ», không phải chỉ vì Mỹ giàu nhất, mạnh nhất, mà vì Mỹ đàng hoàng, không hề có tham vọng gì về đất đai, tài nguyên đối với nước ta. Khi kết thân và có lòng tin nhau, Mỹ cùng châu Âu, Úc, Nhật Bản - cũng đều là đồng minh vững chắc của Mỹ - tất cả sẽ là nguồn đầu tư, viện trợ, kiến thức, kinh nghiệm hùng hậu và vô giá cho nước ta. Nước ta sẽ bước vào thời kỳ phát triển cao hơn hẳn hiện tại.
Hãy nghe về phía Hoa Kỳ, những thông điệp làm phấn chấn nhân dân ta. Trong lễ kỷ niệm 15 năm quan hệ ngoại giao Việt – Mỹ ngày 29-6-2010, đại sứ Mỹ Michael Michalak cho biết «Hoa Kỳ cam kết tăng cường quan hệ hợp tác toàn diện với Việt Nam; chúng tôi tin rằng duy trì quan hệ quân sự mạnh mẽ giữa 2 nước sẽ đóng góp cho hòa bình và ổn định của khu vực». Ông cho biết 15 năm qua, thương mại Mỹ - Việt tăng đến 3.300%; năm qua Mỹ đã là chủ đầu tư nước ngoài lớn nhất của Việt Nam, thương mại 2 chiều đạt US$ 13,4 tỷ. Ông cũng báo tin Bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Robert Gates sẽ đến Việt Nam tham dự cuộc họp Bộ trưởng quốc phòng các nước ĐNÁ mở rộng, và chuyến thăm chính thức Việt Nam của tổng thống Hoa Kỳ Barak Obama cũng đang được chuẩn bị.
Thêm một tín hiệu mạnh nữa, ngoại trưởng Hillary Clinton cuối tháng 7 vừa qua khi dự họp tại Hà Nội đã triệu tập riêng 4 nước là Thái Lan, Campuchia, Lào và Việt Nam trong “Nhóm Sáng kiến về Hạ lưu sông Mêkông” thành lập do sáng kiến của Hoa Kỳ, để thảo luận về sự hỗ trợ của chính phủ Hoa Kỳ cho 4 nước này nhằm đối phó với thay đổi khí hậu trong khu vực, đang bị ảnh hưởng bởi những đập lớn của Trung Quốc ở thượng nguồn.
Những tín hiệu công khai, mạnh mẽ khác của Hoa Kỳ là Lầu năm góc công khai tuyên bố trọng điểm chiến lược quân sự của Hoa Kỳ đã chuyển từ Đại Tây Dương của thời Chiến tranh Lạnh sang Thái Bình Dương, và 3 tàu ngầm nguyên tử là Michigan có bến đậu ở Pusan (Hàn quốc), Ohio có bến đậu ở vịnh Subic (Philippines) và Florida có bến đậu tại hải cảng Diego Gracia ở Ấn Độ Dương, mặc cho Bắc Kinh lu loa là đang bị bao vây, thách thức và không thể để yên. Báo Mỹ không dấu diếm là 3 tàu ngầm nói trên được trang bị tổng cộng 462 tên lửa Tomahawk, mỗi tên lửa này có thể bắn mục tiêu cách xa 1.500 kilômét một cách cực kỳ chính xác.
Cũng nên nhận rõ một biến chuyển rất mới và hệ trọng, đó là thái độ và lập trường của chính quyền Barak Obama thuộc đảng Dân chủ ngày càng rõ ràng đối với Trung Quốc. Nhiều người quan sát thời sự xưa nay cho rằng chính quyền của đảng Dân chủ Mỹ thường bị dư luận chung cho là không mạnh mẽ đối với chính sách bành trướng của Bắc Kinh trong khi đảng Cộng hòa thường được coi là cứng rắn hơn. Thật ra không phải vậy.
Qua những sự kiện gần đây, chính quyền Obama còn tỏ ra có trách nhiệm hơn, sáng suốt hơn, nhìn xa trông rộng hơn các chính quyền tiền nhiệm.
Một số học giả Mỹ cho rằng các chính quyền trước đây ở Washington vì muốn cô lập Liên Xô, ra sức tranh thủ Trung Quốc nên đã quá rộng lượng, nuông chiều, ve vãn Đặng Tiểu Bình, ồ ạt đầu tư, cung cấp kỹ thuật hiện đại cho Trung Quốc suốt từ 1980 cho đến 1989, giúp cho Trung Quốc phát triển mạnh để ngày nay thách thức Hoa Kỳ.
Nay chính quyền Barack Obama đã nhìn ra nguy cơ Trung Quốc; các chuyên gia trên Wall Street Journal và tạp chí Foreign Affairs gọi nguy cơ quốc tế đó là Chủ nghĩa Đế quốc Đại Hán tộc - Ta Han Empire, Ta Han Imperialism. Đảng Dân chủ nêu cao trách nhiệm gìn giữ hoà bình, an ninh, chống bành trướng và chống khủng bố trên toàn thế giới. Hoa Kỳ ngày nay không coi Trung Quốc là một cường quốc có trách nhiệm, cùng chia sẻ trách nhiệm với Hoa Kỳ để giữ gìn hòa bình và an ninh quốc tế. Hoa Kỳ ngày nay coi Trung Quốc là một đối trọng chiến lược cần cảnh giác và ngăn chặn thói cao ngạo, bành trướng với tham vọng bá chủ toàn cầu không che dấu.
Không gì rõ hơn là việc bà Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton tuyên bố mạnh mẽ trước các nhà lãnh đạo Asean và quốc tế rằng biển Đông là vùng giao thông hàng hải quốc tế, quan hệ đến quyền lợi quốc gia của Hoa Kỳ và các nước khác. Tuyên bố này làm cho ngoại trưởng Trung Quốc bị bất ngờ, nổi giận, bỏ ra khỏi phòng họp, để trở lại nói như kẻ mất trí, còn hướng vào đại diện Singapore để trút giận: Trung Quốc là nước lớn, nhà ngươi là nước nhỏ.
Ngay sau đó bà Clinton được ví như Henry Kissinger hồi 1971, trong cuộc đảo ngược liên minh, kết thân của chính quyền Nixon với Bắc Kinh để cô lập Liên Xô, còn nay là kết thân với các nước Đông Nam Á, đặc biệt là với Việt Nam. Thông điệp của bà Clinton rất rõ: Hoa Kỳ có trách nhiệm trở lại châu Á, và trở lại đàng hoàng trên thế mạnh, với những bạn đồng minh đông.
Hoa Kỳ nhận ra rằng Trung Quốc cần một thời gian khoảng 15 đến 20 năm để phát triển đều đặn kinh tế với tốc độ cao (10-12% / năm), từ đó tăng cường quân sự. Đây là thời kỳ quá độ, với lời trăng trối của Đặng Tiểu Bình là thu mình lại, chớ gây gỗ, hãy nín thở qua sông. Vì nôn nóng, vì kiêu ngạo, Bắc Kinh nay đã quên khuấy lời ông Đặng.
Bắc Kinh huênh hoang tuyên bố biển Đông là vùng quyền lợi cốt lõi, bố trí một nghìn tên lửa hướng vào Đài Loan mà họ coi là đất Trung Hoa, là đồng bào Trung Hoa, để yên cho Bắc Triều Tiên bắn chìm tàu Cheonan của Nam Triều Tiên, để cho Bình Nhưỡng dọa dùng bom nguyên tử, để rồi cuối cùng vẫn phải nhận ngồi vào đàm phán 6 bên. Tất cả những điều trên đây chỉ bộc lộ thế cô, lực yếu ở châu Á, ở ngay Đông Nam Á, khi Hoa Kỳ đã kết liên minh chính trị - quân sự chặt chẽ với Nhật Bản, Nam Triều Tiên, Đài Loan, còn thắt chặt liên minh quân sự với Philippines, Thái Lan, Indonesia… và đang chìa tay bè bạn với Việt Nam, với việc nâng cao quan hệ chiến lược quốc phòng - an ninh có lợi cho 2 nước.
Việc bẻ lái chiến lược của chính quyền Việt Nam trước tình hình mới, trong sự chìa tay bè bạn đầy thiện chí của Hoa Kỳ vẫn chưa được biểu lộ rõ ràng, minh bạch.
Bộ Chính trị ở Hà Nội có nhất trí đồng thuận về một thay đổi liên minh rất mạnh dạn này hay không? Họ có còn giữ phương châm 16 chữ vàng, coi Trung Quốc là «đồng chí tốt» nữa hay không? Ngày 1 tháng 10 này – đúng ngày quốc khánh của Trung Quốc - vẫn khai mạc Đại lễ Kỷ niệm Ngàn năm Thăng Long, gắn với Năm hữu nghị Việt – Trung?
Nếu thật sự là một cuộc bẻ lái chiến lược đầy bản lĩnh của lãnh đạo và ắt mang lại hứng khởi trong đồng thuận cao độ của toàn dân, sao không thấy sự hứng khởi ấy bùng nổ khắp nơi trên đất nước ta, như lẽ ra là phải thế.
Hay là nhân dân ta còn hoài nghi, vì thời gian «Bắc thuộc» - theo ngôn từ của cố ngoại trưởng Nguyễn Cơ Thạch - kéo dài đến 20 năm, sự từ bỏ một mối liên minh sâu đậm không hải là dễ dàng êm dịu.
Xin nhớ rằng mỗi cuộc bẻ lái trên con đường gập gềnh trắc trở, đều không dễ dàng đơn giản. Sau khi nhận ra đường lối sáng sủa, hướng ra đại lộ của thế giới văn minh, người cầm lái phải tỉnh táo, tự tin, vững tâm bẻ ngoặt vào hướng đúng. Hoang mang, do dự, không quả đoán, không dứt khoát, ngập ngừng, run tay lái, có thể dẫn đến thảm họa, đưa cỗ xe vào bãi lầy hay xuống vực.
Hay đây là một sự chỉ đạo khôn khéo, cao tay ấn, từ từ, nhẹ nhàng bẻ lái vào xa lộ văn minh, nhưng không ồn ào, lấy thực chất làm trọng, tránh những căng thẳng không cần thiết đối với nước lớn lắm mưu thâm và thù dai?
Còn như nếu các nhà lãnh đạo vẫn ỡm ờ, lo cho phe phái mình hơn là lo cho dân, cho nước, chơi trò dại dột bắt cá 2 tay, một tay vẫn liên minh ma quỷ, một tay vẫn giả liên minh với bè bạn chân thành, tạm tránh búa rìu của công luận, của đông đảo trí thức, của tướng lĩnh, binh sỹ, cựu chiến binhthì hãy coi chừng, sự phẫn nộ của nhân dân và binh sỹ yêu nước bị dồn nén quá lâu,sẽ không có giới hạn khi bùng nổ.
Với thời gian mọi sự sẽ rõ ràng minh bạch. Cầu mong cho sự phán đoán tốt lành nhất là hiện thực hiển nhiên.
* Blog của Nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.