Với 15.000 tỷ đồng và 32.000 nạn nhân, vụ lừa đảo tiền ảo lớn nhất từ trước tới nay đang buộc chính phủ Việt Nam phải vào cuộc.
Phó thủ tướng Vương Đình Huệ hôm 11/4 đã yêu cầu 6 bộ, ngành – trong đó có Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước – xử lý vụ lừa đảo tiền ảo hơn 15.000 tỷ đồng ở thành phố Hồ Chí Minh.
Trước đó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ra chỉ thị yêu cầu tăng cường giám sát các hoạt động giao dịch và đầu tư bằng tiền ảo. Mọi loại hình tiền ảo và các giao dịch bằng tiền ảo đều không hợp pháp ở Việt Nam, theo người đứng đầu chính phủ.
Người Việt Nam ham lợi nhuận và ít suy nghĩ, ít hiểu biết cho nên hay bị lôi kéo, hay bị lừa đảo.Trần Thu Nam, Đoàn Luật sư TP Hà Nội
Công ty Cổ phần Modern Tech có trụ sở ở quận 1, thành phố HCM, bị hàng chục nghìn người dân cáo buộc lừa đảo 15.000 tỷ đồng (658 triệu USD) từ việc bán tiền ảo iFan và Pincoin.
Cuối tuần qua, hàng chục người dân tụ tập bên ngoài tòa nhà nơi đặt trụ sở của Modern Tech trên đường Nguyễn Huệ để biểu tình. Họ căng băng rôn gọi đây là vụ “tiền ảo – lừa đảo đa cấp lớn nhất lịch sử”. Tuy nhiên, theo ghi nhận của Bloomberg, người quản lý tòa nhà cho biết công ty Modern Tech đã giải thể và chấm dứt thuê văn phòng một tháng trước đó.
“Vụ sập bẫy này không phải là vụ đầu tiên, một trò lừa đảo với hình thức rất xưa cũ, rất ‘kinh điển’ bằng lãi suất cao bất hợp lý nhưng người dân vẫn mắc lừa,” theo nhận định của Luật sư Trương Thanh Đức của Đoàn Luật sư TP Hà Nội với báo Pháp luật TP HCM.
Tiền ảo và bất kỳ giao dịch nào liên quan điến tiền ảo bị cấm ở Việt Nam.
Luật sư Trần Thu Nam, cũng của Đoàn Luật sư Hà Nội, nói với VOA rằng nhiều người ở Việt Nam bị lừa vì “lòng tham” và “thiếu hiểu biết.”
“Người dân Việt Nam rất hay bị lừa, bị các đối tượng lợi dụng vào lòng tham, ví dụ như ở kinh doanh đa cấp và đánh bạc," theo LS Nam. Người Việt Nam ham lợi nhuận và ít suy nghĩ, ít hiểu biết cho nên hay bị lôi kéo, hay bị lừa đảo.”
Vụ sập bẫy này không phải là vụ đầu tiên, một trò lừa đảo với hình thức rất xưa cũ, rất ‘kinh điển’ bằng lãi suất cao bất hợp lý nhưng người dân vẫn mắc lừa.Trương Thanh Đức, Đoàn Luật sư TP Hà Nội
Modern Tech kêu gọi nhà đầu tư mua tiền ảo với lãi suất hàng tháng lên tới 40%, theo truyền thông trong nước. Tuy nhiên, theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, người dân không thể rút tiền mặt từ lãi xuất. Còn VTV cho biết họ cũng mất luôn cả tiền đầu tư.
Tuy chưa được pháp luật công nhận nhưng các loại tiền ảo, đặc biệt là Bitcoin, phát triển rất mạnh ở Việt Nam và được các cá nhân và các tổ chức trong nước đầu cơ hoặc “đào”, theo ZingNews.
Cuối năm 2017, một số lượng lớn máy “đào” tiền ảo Bitcoin đã được nhập về Việt Nam và cùng với đó, trào lưu mua bán, giao dịch, đầu cơ tiền ảo cũng nở rộ.
LS Kim Ron Tha của Đoàn LS TP HCM cho rằng vụ lừa đảo của Modern Tech là một “câu chuyện pháp lý rất hay vì Việt Nam không coi tiền ảo là tài sản” và hoạt động kinh doanh này không được thừa nhận ở Việt Nam. Do đó, theo LS Kim nói với báo Pháp Luật TP HCM “những người tham gia vào quan hệ pháp luật bị cấm thì sẽ không phải là chủ thể được pháp luật bảo vệ.”
Việt Nam đang xem xét khung pháp lý để quản lý bitcoin và các giao dịch liên quan.
LS Trần Thu Nam cho rằng những nhà đầu tư tiền ảo của dự án Modern Tech có thể sẽ “mất trắng” số tiền đầu tư của mình.
“Việc này không có khung pháp lý thì nếu xảy ra rủi ro anh sẽ bị mất số tiền đó vì khó đòi. Ví dụ đối tượng đã tiêu xài hết số tiền đó rồi thì nếu có tuyên trả thì chỉ là tuyên trả trên giấy thôi còn về mặt thực tiễn thì họ khó có thể lấy lại số tiền đó. Tôi nghĩ rằng 99% là có thể mất trắng.”
Năm ngoái, chính phủ Việt Nam đã phê duyệt một đề án có thể đưa tới việc chính thức công nhận tiền ảo bitcoin như một hình thức thanh toán. Cũng trong năm ngoái, chính phủ Việt Nam cho biết sẽ hoàn thiện khung pháp lý để quản lý và xử lý đối với các loại tài sản ảo, tiền điện tử và tiền ảo.
Đã có nhiều ý kiến tranh luận về việc có nên hợp pháp hóa các hoạt động kinh doanh tiền ảo ở Việt Nam hay không trong khi nhiều cửa hàng trong nước đã chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin. Tuy nhiên LS Nam cho rằng không nên làm điều đó tại thời điểm này.
“Quản lý nhà nước về những việc này rất là khó. Họ chưa có đủ trình độ và cơ sở pháp lý và hiểu biết của người dân về những vấn đề này còn đang hạn chế. Ngay bây giờ mà hợp pháp hóa các giao dịch tiền ảo thì rất là khó và không quản lý được. Nó sẽ là lợi bất cập hại.”
Theo luật sư Nam, các cơ quan quản lý đáng lẽ ra đã phải giám sát và điều tra nhằm tránh để xảy ra những vụ lừa đảo tương tự như hành động lừa gạt của Modern Tech. Theo ông, muốn bảo vệ người dân, phải nâng cao sự hiểu biết của họ về hoạt động bị cấm này và hậu quả khôn lường của nó.
Hãng tin tài chính Bloomberg cho biết khoảng 32.000 người đã trở thành nạn nhân của “dự án tiền ảo đa cấp” của Modern Tech.