Việt Nam dẫn độ cựu quân nhân tình nguyện tại Ukraine; phe đối lập Belarus quan ngại

Việt Nam vừa trục xuất một nhân vật đối lập nổi tiếng của Belarus về lại nước này, nơi ông phải đối mặt với án tù nặng nề hoặc có thể là án tử hình, theo các đối thủ lưu vong của Tổng thống Alexander Lukashenko.

Ông Vasily Veremeychik, 34 tuổi, là cựu quân nhân trong trung đoàn Kalinouski, lực lượng tình nguyện người Belarus đã chiến đấu cho Ukraine trong cuộc chiến chống Nga. Ông đã tham gia các cuộc biểu tình rầm rộ vào năm 2020 chống lại ông Lukashenko, một đồng minh thân cận của Tổng thống Nga Vladimir Putin, sau cuộc bầu cử mà phe đối lập và phương Tây cho rằng có gian lận.

Ông Veremeychik cũng là nghị sĩ dân cử trong quốc hội Belarus lưu vong gồm 80 người, làm việc cùng với lãnh đạo phe đối lập lưu vong Sviatlana Tsikhanouskaya. Việc ông phải quay trở lại Belarus được chính quyền ở đó cho là một thắng lợi lớn cho bộ máy an ninh nhà nước KGB.

Hôm 20/11, truyền hình nhà nước chiếu cảnh ông bị đưa đến thủ đô Minsk trên một chiếc máy bay trống và bị hai nhân viên an ninh dẫn xuống cầu thang với khuôn mặt được làm mờ, trước khi bị đưa đi bằng một chiếc xe van. Kèm theo video là những bản nhạc dồn dập, kịch tính.

Đứng trên đường băng sân bay và nói trước camera, Konstantin Bychek, người đứng đầu cục điều tra của KGB Belarus, cho biết vụ án của ông Veremeychik là lời cảnh báo đối với những người mà ông mô tả là những kẻ cực đoan và khủng bố. Ông nói thêm rằng những người như vậy nên biết rằng “công lý của Belarus sẽ bắt kịp họ ở bất kỳ địa điểm nào trên trái đất”.

Reuters đã đề nghị Bộ Ngoại giao Việt Nam và Bộ Tư pháp Belarus bình luận.

Ông Franak Viacorka, trợ lý cấp cao của Tsikhanouskaya, nói với Reuters rằng Veremeychik là chiến sĩ đầu tiên của trung đoàn Kalinouski bị chính quyền Belarus bắt giữ và có khả năng phải đối mặt với mức án ít nhất 20 năm tù hoặc có thể bị tử hình vì tội khủng bố.

Ông cho hay Veremeychik đã đến Việt Nam, nơi ông có bạn bè và có thể đi lại mà không cần thị thực, sau khi bị từ chối nhập cảnh vào các nước thuộc Liên hiệp Châu Âu.

Ông Viacorka cho biết sự việc có một phần nguyên do từ Lithuania, nơi mà ông cho rằng đã cấm cửa ông Veremeychik vì ông từng phục vụ trong quân đội Belarus. Ông nói, những lệnh cấm như vậy đã nhắm mục tiêu sai lầm vào “những người dân chủ, những người tốt” trong phe đối lập Belarus.

Bộ trưởng Nội vụ Lithuania Agne Bilotaite nói rằng ông Veremeychik đã bị Cục Di trú từ chối cho nhập cảnh vào Lithuania vì họ hành động theo lời khuyên của cơ quan phản gián Lithuania, hãng tin BNS tường thuật. Người phát ngôn của Cục Di trú nói ông không thể bình luận về một trường hợp riêng lẻ.

Nhóm nhân quyền Viasna cho biết 1.273 người hiện đang bị bỏ tù ở Belarus vì các cáo buộc liên quan đến chính trị. Ông Lukashenko, nắm quyền từ năm 1994 và tái tranh cử vào tháng 1, trong năm nay đã ân xá tổng cộng 178 người bị kết án vì nhiều hình thức “chủ nghĩa cực đoan”. Ông phủ nhận có bất kỳ tù nhân chính trị nào trong nước.

Bà Tsikhanouskaya, người đã trốn khỏi đất nước vào năm 2020 sau khi tranh cử trong cuộc bầu cử mà ông Lukashenko được tuyên bố là đã thắng, đã kêu gọi các nước ngừng dẫn độ sang Belarus và giúp người Belarus có được tư cách định cư hợp pháp.

“Không nên có người nào bị giao cho KGB của Lukashenko”, bà Tsikhanouskaya đăng trên X. “Đừng từ chối những người Belarus đang mưu tìm sự an toàn trước sự khủng bố của chế độ”.