Hợp xướng về vaccine là mạnh ai nấy nói cho sướng miệng!
Cho đến nay, tất cả các loại vaccine ngừa COVID-19 đang được phân phối – sử dụng trên toàn thế giới đều được các chính phủ phê duyệt chỉ vì có “tình trạng nguy cấp”. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận loại vaccine ngừa COVID-19 nào đó đủ điều kiện phân phối – sử dụng rộng rãi cũng với lý do tương tự. “Tình trạng nguy cấp” khiến các chính phủ, tổ chức quốc tế buộc phải giảm bớt những yêu cầu vốn dĩ hết sức nghiêm ngặt đối với vaccine, đặc biệt là yêu cầu phải theo dõi, ghi nhận, đánh giá tác động sau khi chích.
Cũng vì vậy, không ai dám khẳng định tất cả các loại vaccine ngừa COVID-19 thật sự an toàn đối với sức khỏe, tính mạng con người cả ở hiện tại lẫn tương lai. Đó là lý do các chính phủ kêu gọi tự nguyện chứ không dám cưỡng bức công dân chích vaccine ngừa COVID-19. Cưỡng bức không chỉ vô nhân đạo mà còn đồng nghĩa với việc phải chịu trách nhiệm về hậu quả vốn không thể tiên liệu sẽ như thế nào. Đó cũng là lý do các hãng dược phẩm bào chế vaccine ngừa COVID-19 luôn yêu cầu miễn trừ trách nhiệm.
Để có vaccine ngừa COVID-19, Việt Nam cũng phải chấp nhận yêu cầu miễn trừ trách nhiệm và trên thực tế, Bộ Y tế Việt Nam đã thay mặt chính phủ Việt Nam đồng ý miễn trừ trách nhiệm cho AstraZeneca, Sputnik V, Sinopharm, sau đó là Pfizer, Moderna, Janssen để có vaccine ngừa COVID-19 chích cho dân chúng. Thế thì tại sao ngày 6/8/2021 Bộ Y tế Việt Nam lại nhờ báo giới gửi thông tin đến toàn dân rằng Sinopharm và Sapharco xin miễn trừ trách nhiệm?
Khoan bàn đến chất lượng vaccine ngừa COVID-19 của Sinopharm thế nào và nên hay không nên sử dụng vaccine ngừa COVID-19 của Sinopharm chích cho người Việt. Muốn hiểu rõ hơn cả về tâm huyết, khả năng của các viên chức, cơ quan hữu trách tại Việt Nam trong phòng, chống dịch nói chung, lẫn mức độ khả thi của chính sách về vaccine nói riêng, cứ nhìn và đối chiếu những diễn biến xoay quanh vaccine ngừa COVID-19 của Sinopharm.
Một mặt, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền rồi hệ thống truyền thông chính thức tại Việt Nam tìm đủ mọi cách thuyết phục công chúng, rằng họ nên chấp nhận Sinopharm nhằm nâng cao, tăng nhanh tỉ lệ fully vaccinated trong cộng đồng, giảm thiệt hại nhân mạng, giúp kinh tế - xã hội sớm hồi phục. Mặt khác, chính Bộ Y tế - một trong những trụ cột giúp chống đỡ đại dịch – bơm thông tin, Sinopharm và Sapharco (doanh nghiệp nhập cảng) muốn được miễn trừ trách nhiệm (1) để gieo thêm hoang mang, bất bình!
Vì sao lại thế? Nếu bạn đã đọc phần đầu bài này, bạn sẽ có câu trả lời: Vì chính quyền TP.HCM đã qua mặt Bộ Y tế trong việc tiếp nhận năm triệu liều vaccine ngừa COVID-19 của Sinopharm. Sau khi UBND TPHCM công khai đề nghị Bộ Y tế xem xét ký bản cam kết miễn trừ trách nhiệm GIỐNG NHƯ ĐỐI VỚI TẤT CẢ CÁC LÔ VACCINE PHÒNG CHỐNG COVID-19 KHÁC MÀ VIỆT NAM ĐÃ NHẬP TỪ TRƯỚC ĐẾN NAY (2), Bộ Y tế hồi đáp, TP.HCM có thể sử dụng vaccine ngừa COVID-19 của Sinopharm vì bộ đã từng kiểm định, cho phép dùng loại vaccine này từ… đầu tháng sáu (3)!
***
Tranh chấp giữa chính quyền TP.HCM và Bộ Y tế không chỉ có năm triệu liều vaccine ngừa COVID-19 của Sinopharm!
Ngày 10/8/2021, hệ thống truyền thông chính thức đồng loạt loan báo… Bộ Y tế rất sốt ruột khi TP.HCM chưa trả lời dứt khoát có mua năm triệu liều vaccine Moderna hay không (4)? Theo đó, sau khi thuyết phục Zuellig Pharma (doanh nghiệp được Moderna chọn làm nhà phân phối vaccine của họ cho khu vực châu Á – Thái Bình Dương) dành năm triệu liều Moderna cho Việt Nam, Bộ Y tế đã quyết định giao lô vaccine này cho TP.HCM nhưng TP.HCM chưa trả lời dứt khoát là có mua hay không?
Do vậy, Bộ Y tế muốn TP.HCM phải trả lời sớm để bộ này báo cáo Thủ tướng, chuyển lô vaccine này cho địa phương khác mua!
Một ngày sau (11/8/2021), văn bản mà chính quyền TP.HCM trả lời Bộ Y tế khiến những người quan tâm đến sự kiện này chưng hửng vì nhiều lẽ. Hóa ra hai doanh nghiệp do chính quyền TP.HCM ủy nhiệm mới là đối tác của Zuellig Pharma, họ đang chờ dự thảo hợp đồng từ Zuellig Pharma. Nếu thương vụ này thành công, có thể Zuellig Pharma sẽ giao tối thiểu hai triệu liều. Đại diện cho chính quyền TP.HCM cũng đang thương lượng để mua thêm mười triệu liều Moderna nữa (5)…
Nhìn một cách tổng quát, Bộ Y tế lại tiếp tục thất bại khi tranh thủ… báo công và chứng tỏ vai trò tiên phong phòng, chống dịch! Tuy nhiên thất bại ấy vẫn có giá trị. Việc Bộ Y tế than phiền, TP.HCM chậm trễ trong việc hồi đáp có mua năm triệu liều vaccine Moderna từ Zuellig Pharma cho thấy, nếu chính quyền các địa phương không xoay được tiền mua vaccine thì chắc chắn cư dân các địa phương ấy sẽ phải tiếp tục chờ được chích vaccine ngừa COVID-19, bất kể việc chẫm trễ khiến họ điêu đứng, nguy hiểm ra sao.
Theo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam, gần 8.200 tỉ mà dân chúng Việt Nam đóng góp hồi tháng 6 để mua vaccine chỉ mới dùng khoảng 2.500 tỉ. Lúc ấy, vì có tiền mà không mua được vaccine, khoảng 5.600 tỉ đã được gửi vào bốn ngân hàng để lấy lãi, trong đó, khoảng 1.600 tỉ được gửi theo dạng có kỳ hạn một tháng, 4.000 tỉ gửi theo dạng có kỳ hạn ba tháng (6). Chẳng lẽ các địa phương phải tự xoay sở tiền mua vaccine chỉ vì tiền mà dân đã góp để mua vaccine chưa… đáo hạn, chưa thể… rút?..
***
Có lẽ Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới đến hạ tuần tháng 2 năm nay vẫn chưa tính tới việc cần đặt mua vaccine ngừa COVID-19. Trong Chiến lược phòng, chống dịch của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam, vaccine ngừa COVID-19 chỉ bao gồm 30 triệu liều thuộc gói viện trợ của COVAX - Liên minh Phát triển vaccine chống COVID-19 toàn cầu (7) và do một doanh nghiệp tư nhân (Công ty Vaccine Vietnam -VNVC) được chọn làm doanh nghiệp độc quyền nhập khẩu (8).
Việt Nam có lẽ cũng là quốc gia duy nhất trên thế giới giữa đại dịch xảy ra những tranh chấp “trời ơi, đất hỡi” như đã mô tả giữa Bộ Y tế và chính quyền TP.HCM. Những tranh chấp không có ai, nơi nào phân xử. Chẳng riêng mâu thuẫn giữa các cơ quan công quyền, mâu thuẫn giữa lợi ích của viên chức hữu trách với dân chúng cũng thế. Chuyện viên chức Bộ Y tế lợi dụng chức trách, ra lệnh cho hệ thống bệnh viện mua… thực phẩm chức năng để phòng chống dịch bệnh COVID-19 (9) hồi tháng trước cũng đâu có ai phân xử!
Một năm rưỡi sau khi đại dịch COVID-19 gieo rắc tang thương trên toàn cầu, Việt Nam có lẽ là quốc gia duy nhất trên toàn cầu không thèm quan sát, không thèm suy tính để rút kinh nghiệm, điều chỉnh Chiến lược phòng, chống dịch sao cho hiệu quả nhất, tổn thất ở mức thấp nhất. Nguyên thủ vẫn bi bô: Đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng… vẫn ra lệnh phải tận lực… truy vết, cách ly tập trung,… khiến hậu quả dịch COVID-19 thêm thảm khốc và thảm nạn chưa biết đến bao giờ chấm dứt.
Việt Nam có lẽ còn là quốc gia duy nhất trên toàn cầu vung tay chi nhiều ngàn tỉ cho đại hội các cấp của một đảng rồi thản nhiên xòe tay xin tiền dân mua vaccine. Giữa lúc dân chúng quằn quại trong thiếu thốn, bệnh tật, mất mát, lãnh đạo đảng này tại Nghệ An ngồi xuống với nhau, xem xét, nhất trí sẽ xây dựng công trình có tên… Thác chín tầng, trị giá 1.625 tỉ để tôn vinh… thân mẫu lãnh tụ đảng của mình (10). Không ai khiển nên mới xảy ra những chuyện vừa phi nhân vừa phi chính trị như thế!
Thiếu viễn kiến, thiếu tiền, lại chỉ phóng tay chi cho những mục tiêu vô bổ, Việt Nam là quốc gia duy nhất nảy ra sáng kiến tăng lượng vaccine ngừa COVID-19 theo hình thức… “hợp tác công – tư” (hệ thống công quyền hỗ trợ về thủ tục để các doanh nghiệp tự tìm mua vaccine ngừa COVID-19 chích cho những người có khả năng tài chính, cứ bán được năm liều thì tặng một liều miễn phí) và các bên đang thuyết phục lẫn nhau, rằng trong tình thế “nước sôi, lửa bỏng như hiện nay thì đó là… giải pháp tối ưu (11)!
Từ lúc hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam biểu diễn tác phẩm… vaccine, dàn nhạc giao hưởng không có nhạc trưởng, dường như nhiều cá nhân sợ công chúng nhận ra họ không biết gì và sợ phải chịu trách nhiệm cá nhân. Khi hợp xướng về… vaccine, các bè tùy nghi.. lĩnh xướng sao cho thật… “sướng”! Đại dịch COVID-19 là dịp để mỗi người Việt cảm nhận tường tận hơn thế nào là… tài tình, sáng suốt và mùi vị của “hạnh phúc” ra sao!
Chú thích
(2) https://laodong.vn/y-te/tphcm-phan-hoi-bo-y-te-ve-viec-mua-vaccine-vero-cell-940090.ldo
(5) https://tuoitre.vn/tp-hcm-phan-hoi-bo-y-te-ve-viec-mua-5-trieu-lieu-moderna-20210806224549361.htm
(8) https://www.tienphong.vn/suc-khoe/can-canh-lo-vac-xin-ngua-covid19-dau-tien-ve-viet-nam-1797542.tpo
(10) https://nhadautu.vn/nghe-an-thong-nhat-y-tuong-du-an-thac-9-tang-cua-tt-group-o-nam-dan-d56198.html