Mỹ, Anh và Australia vừa công bố chương trình đối tác an ninh mới gắn với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Động thái này được các đồng minh trong vùng ca ngợi nhưng bị Trung Quốc tố cáo là hành vi đẩy mạnh chạy đua vũ trang trong khu vực.
Theo thông báo của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Thủ tướng Australia Scott Morrison, Mỹ và Anh sẽ cung cấp cho Australia công nghệ và năng lực triển khai các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Hoa Kỳ và các đồng minh đang tìm cách đẩy lùi sức mạnh và ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc, đặc biệt là việc Trung Quốc gia tăng sức mạnh quân sự, gây áp lực lên Đài Loan và các hoạt động triển khai quân ở Biển Đông đang có nhiều tranh chấp.
Ba nhà lãnh đạo phương Tây không nhắc đến Trung Quốc trong thông báo hôm thứ Tư 15/9, và các quan chức cấp cao của chính quyền Biden nói rằng chương trình đối tác này không nhằm chống lại Bắc Kinh khi họ cung cấp thông tin tóm tắt cho phóng viên trước khi có thông báo chính thức.
Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian (Triệu Lập Kiên) cho rằng ba nước kể trên "gây tổn hại nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định của khu vực, đẩy mạnh chạy đua vũ trang và gây hại tới các nỗ lực quốc tế về không phổ biến vũ khí hạt nhân".
Ông Zhao nói trong cuộc họp báo thường kỳ tại Bắc Kinh hôm 16/9 rằng các nước không được xây dựng các chương trình đối tác nhắm mục tiêu vào các nước thứ ba.
Đưa ra thông báo ba bên trên không gian ảo, các nhà lãnh đạo ba nước nhấn mạnh rằng Australia sẽ không trang bị vũ khí hạt nhân mà chỉ sử dụng hệ thống động cơ chạy bằng năng lượng hạt nhân cho các con tàu.
Thủ tướng Morrison cho biết các tàu ngầm sẽ được đóng tại thành phố Adelaide và Australia sẽ đáp ứng tất cả các nghĩa vụ về không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Thủ tướng Johnson cho biết hiệp ước, được gọi tắt là AUKUS, không nhằm mục đích đối đầu với bất kỳ ai và nó sẽ giảm chi phí của thế hệ tàu ngầm hạt nhân tiếp theo của Anh.
Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern hoan nghênh việc đặt trọng tâm vào Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nhưng nói thêm rằng các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Australia sẽ không được phép hoạt động trong lãnh hải của New Zealand do nước này từ lâu đã có chính sách phi hạt nhân.
Singapore cho biết họ có quan hệ lâu năm với Australia, Anh và Mỹ, và hy vọng nhóm này sẽ đóng góp vào hòa bình và ổn định.
Nhật Bản cho biết việc ba nước tăng cường hợp tác an ninh và quốc phòng là điều quan trọng đối với hòa bình và an ninh.
Các quan chức Mỹ không đưa ra khung thời gian khi nào Australia sẽ triển khai một tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, hoặc bao nhiêu chiếc sẽ được chế tạo. Họ nói rằng vì Australia hiện không có bất kỳ cơ sở hạ tầng hạt nhân nào, nên cần một chương trình kéo dài trong nhiều năm.