Bình luận của Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump rằng Canada nên trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ không còn là trò đùa nữa và nhằm mục đích làm suy yếu Canada, đồng minh thân cận nhất của Hoa Kỳ, Bộ trưởng Tài chính Canada nói ngày 8/1.
Ông Dominic LeBlanc, người đại diện của quốc gia này về quan hệ Hoa Kỳ-Canada, cho biết ông Trump đã mỉm cười khi lần đầu đưa ra bình luận trong bữa ăn tối tại Mar-a-Lago với Thủ tướng Canada Justin Trudeau vào cuối tháng 11 năm ngoái.
“Trò đùa đã kết thúc”, ông LeBlanc nói. “Tôi nghĩ đó là cách để ông ấy gieo rắc sự nhầm lẫn, kích động mọi người, tạo ra sự hỗn loạn khi biết rằng điều này sẽ không bao giờ xảy ra”.
Ông Trump vẫn đưa ra ý tưởng rằng Canada nên gia nhập Hoa Kỳ với tư cách là tiểu bang thứ 51. Hôm 7/1, ông nói ông sẽ không sử dụng vũ lực quân sự để xâm lược đất nước Canada, nơi có hơn 40 triệu người sinh sống và là đối tác sáng lập NATO.
Thay vào đó, ông Trump nói rằng ông sẽ dựa vào “sức mạnh kinh tế” khi ông nhầm lẫn khi coi thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ với Canada - một quốc gia giàu tài nguyên thiên nhiên cung cấp cho Hoa Kỳ các mặt hàng như dầu mỏ - là một khoản trợ cấp.
“Điều này đang trở nên rất phản tác dụng”, ông LeBlanc nói, ám chỉ đến lời lẽ của ông Trump về Canada.
Ông LeBlanc đã nói chuyện với các quan chức chính quyền Trump sắp tới về việc tăng cường an ninh biên giới trong nỗ lực tránh mức thuế quan 25% mà ông Trump đã đe dọa áp dụng đối với tất cả các sản phẩm của Canada.
Ông LeBlanc, người mới được bổ nhiệm vào vai trò này sau khi bộ trưởng tài chính trước đó đột ngột từ chức, cũng tuyên bố rằng ông sẽ không tranh cử để thay thế ông Trudeau để có thể tập trung vào mối đe dọa về thuế quan. Ông Trudeau tuyên bố hôm 6/1 rằng sẽ từ chức thủ tướng và sẽ tiếp tục tại vị cho đến khi một nhà lãnh đạo mới của Đảng Tự do được bầu.
“Thời điểm này chắc chắn là tệ hại”, nhà lập pháp đảng Tự do Judy Sgro nói về sự thay đổi lãnh đạo. “Nhưng chúng tôi sẽ làm những gì cần làm để đảm bảo Canada đứng vững”.
Khi được hỏi về bình luận của ông Trump, bà Sgro cho biết “Ông ấy nên tập trung vào các vấn đề của riêng mình ở đất nước mình, vì ông ấy có rất nhiều vấn đề”.
Bộ trưởng Di trú Canada Marc Miller cũng phản pháo, bác bỏ bình luận của ông Trump là “vô lý”.
“Chúng ta không có lý do gì để trở thành tiểu bang thứ 51. Tôi nghĩ rằng điều này không xứng đáng với một tổng thống Hoa Kỳ”, ông Miller nói. “Tôi đã nói cách đây vài tuần rằng toàn bộ sự việc này giống như một tập phim South Park”.
Ông Trump từ chối loại trừ khả năng chiếm Greenland và Kênh đào Panama bằng vũ lực và nói rằng Hoa Kỳ không cần bất cứ thứ gì từ Canada, bao gồm ô tô, gỗ xẻ và các sản phẩm từ sữa.
“Tôi không biết ai đang cung cấp thông tin sai lệch cho ông ấy”, Thủ hiến Ontario Doug Ford cho biết. “Hiện tại, chúng tôi đang vận chuyển 4,3 triệu thùng dầu thô vào Hoa Kỳ. 60 phần trăm lượng năng lượng nhập khẩu của họ đến từ Canada”.
Hoa Kỳ nhập khẩu khoảng 60% lượng dầu thô từ Canada, riêng Alberta cung cấp 4,3 triệu thùng mỗi ngày. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ thì Mỹ tiêu thụ khoảng 20 triệu thùng mỗi ngày, trong khi sản xuất trong nước khoảng 13,2 triệu thùng mỗi ngày. Điều này có nghĩa là khoảng một phần tư lượng dầu mà Hoa Kỳ tiêu thụ mỗi ngày là từ Canada.
Canada là điểm đến xuất khẩu hàng đầu của 36 tiểu bang Hoa Kỳ. Gần 3,6 tỷ đô la Canada (2,7 tỷ đô la Mỹ) giá trị hàng hóa và dịch vụ đi qua biên giới mỗi ngày.
Ông Ford cho biết Canada sẽ trả đũa nếu ông Trump áp thuế, nói rằng một loạt các sản phẩm của Hoa Kỳ được vận chuyển đến Canada sẽ bị nhắm mục tiêu, nhưng ông từ chối nêu rõ những sản phẩm nào.
Canada cũng là nhà cung cấp thép, nhôm và urani từ bên ngoài lớn nhất cho Hoa Kỳ và có 34 loại khoáng sản và kim loại quan trọng mà Ngũ Giác Đài mong muốn và đầu tư cho an ninh quốc gia.
Ngoại trưởng Mélanie Joly cho biết bà không bao giờ coi nhẹ những lời đe dọa của ông Trump.
“Đồng thời, chúng ta không thể mắc bẫy,” bà Joly nói. “Chúng ta phải chứng minh rằng chúng ta có nền kinh tế mạnh mẽ và chúng ta mạnh mẽ và chúng ta sẽ không bị thôn tính.”