Hôm thứ Hai 25/11, Tổng thống đắc cử của Mỹ Donald Trump cam kết áp thuế 25% đối với tất cả các sản phẩm từ Mexico và Canada ngay từ ngày đầu nhậm chức, và tăng thêm 10% thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc, ông đưa ra lý do là vấn đề di dân bất hợp pháp và nạn buôn bán ma túy phi pháp.
"Vào ngày 20/1, một trong nhiều Sắc lệnh hành pháp đầu tiên của tôi là tôi sẽ ký mọi văn bản cần thiết để áp thuế 25% đối với Mexico và Canada, áp dụng với TẤT CẢ các sản phẩm nhập khẩu vào Hoa Kỳ, đi qua biên giới rộng mở thật nực cười của đất nước", ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.
Ông Trump nói rằng thuế quan sẽ được duy trì cho đến khi hai nước này siết chặt kiểm soát ma túy, đặc biệt là fentanyl, và các di dân vượt biên trái phép.
Mức thuế quan mới mà ông Trump đe dọa dường như sẽ vi phạm các điều khoản của Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA). Ông Trump đã ký duyệt hiệp định này thành luật và nó có hiệu lực vào năm 2020, theo đó, các trao đổi thương mại phần lớn là miễn thuế vẫn tiếp tục diễn ra giữa ba nước.
Mexico và Canada là hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Hơn 83% lượng hàng xuất khẩu từ Mexico đã đến Mỹ vào năm 2023 và 75% lượng hàng xuất khẩu của Canada cũng đi tới Mỹ.
Về Trung Quốc, vị tổng thống đắc cử cáo buộc Bắc Kinh hành động không đủ mạnh để ngăn chặn dòng ma túy bất hợp pháp trung chuyển qua Mexico vào Hoa Kỳ.
"Chừng nào họ chưa chặn lại được, chừng đó chúng tôi sẽ áp thêm 10% Thuế quan đối với Trung Quốc, chồng lên bất kỳ Thuế quan bổ sung nào, áp vào tất cả các sản phẩm của họ vào Hoa Kỳ", ông Trump nói.
Trước đây, ông Trump đã cam kết chấm dứt quy chế tối huệ quốc dành cho Trung Quốc và áp thuế trên 60% đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc - cao hơn nhiều so với mức áp dụng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Nền kinh tế Trung Quốc hiện đang ở trong tình thế dễ bị tổn thương hơn nhiều do tình trạng lĩnh vực bất động sản bị suy thoái kéo dài, có các rủi ro về nợ nần và nhu cầu trong nước yếu ớt.
Trước thềm cuộc bầu cử ngày 5/11, ông Trump đã nêu ra kế hoạch áp dụng thuế quan toàn diện từ 10% đến 20% đối với mọi mặt hàng nhập khẩu. Ông cũng cho biết sẽ áp thuế lên tới 200% đối với tất cả các ô tô được chuyển qua biên giới Hoa Kỳ-Mexico.
Ông cũng bày tỏ ý định rằng khi ông nhậm chức, ông sẽ chính thức áp dụng điều khoản về rà soát hiệp định USMCA khi đủ 6 năm áp dụng. Hiện tại, dự kiến thời điểm đó là tháng 7/2026.
Các nhà kinh tế cho rằng các kế hoạch thuế quan tổng thể của ông Trump, có khả năng là chính sách kinh tế nhiều hệ lụy nhất của ông, sẽ đẩy mức thuế nhập khẩu của Hoa Kỳ trở lại mức của những năm 1930, gây ra lạm phát, làm sụp đổ thương mại Hoa Kỳ-Trung Quốc, dẫn đến những sự trả đũa lẫn nhau và làm cho chuỗi cung ứng bị sắp đặt lại một cách đáng kể.
Họ nói rằng chính các hãng nhập khẩu các sản phẩm chịu thuế sẽ phải đứng ra nộp thuế, và các hãng sẽ chuyển chi phí đó để người tiêu dùng phải chịu, hoặc các hãng phải chấp nhận mức lợi nhuận thấp hơn.